Linia kolejowa nr 291
Boguszów-Gorce Wschód – Mieroszów | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
![]() | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dane podstawowe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zarządca | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Numer linii | 291 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Długość | 15,130[1] km | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rozstaw szyn | 1435[1] mm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sieć trakcyjna | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Prędkość maksymalna | 70[3] km/h | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
![]() Widok na przebieg linii ze zbocza góry Dzikowiec Wielki | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Linia kolejowa nr 291 – jednotorowa, niezelektryfikowana, drugorzędna linia kolejowa łącząca stacje Boguszów-Gorce Wschód oraz Mieroszów[4].
Linia położona jest w województwie dolnośląskim[5] na obszarze działania Zakładu Linii Kolejowych spółki PKP Polskie Linie Kolejowe z siedzibą w Wałbrzychu[5].
Stanowi czynny w ruchu towarowym i technologicznym odcinek dawnej linii Wałbrzych Szczawienko – Meziměstí, mierzącej pierwotnie 34,501 km[2] . Odcinek linii kolejowej Wałbrzych – Boguszów rozebrano w 1994 roku i formalnie zlikwidowano 23 stycznia 2002 roku[2][6] .
Linia została wybudowana latach 1871–1875 przez prywatne Towarzystwo Kolei Wrocławsko–Świdnicko–Świebodzickiej[2] . Fragment komercyjnego szlaku handlowego, łączącego port bałtycki w Szczecinie z portem adriatyckim w Trieście[7]. Trasa połączyła przemysł w północnych Czechach z kopalniami Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego[2] .
Charakterystyka
Przebieg geograficzny
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Verlaufskarte_Bahnstrecke_Walbrzych%E2%80%93Mezimest%C3%AD.png/220px-Verlaufskarte_Bahnstrecke_Walbrzych%E2%80%93Mezimest%C3%AD.png)
Odcinek zlikwidowany
Linia rozpoczynała się na stacji Wałbrzych Szczawienko usytuowanej na trasie Kolei Wrocławsko-Świdnicko-Świebodzickiej[8]. Po odbiciu o 90° w prawo (na zachód) tor linii przebiegał dwoma wiaduktami nad szosami Wałbrzych – Świdnica oraz Szczawno Zdrój – Szczawienko[8]. Drugim z wiaduktów przebiega granica pomiędzy Wałbrzychem a Szczawnem-Zdrój[8]. Następnie, za nieco łagodniejszym skrętem, także o 90° w lewo (na południe), szlak docierał do stacji Szczawno Śląskie Zdrój, zlokalizowanej przy skrzyżowaniu czterech lokalnych dróg[8]. W dalszym przebiegu linia wykorzystywała częściowo dolinę Czyżynki, a następnie, zataczając szerokie serpentyny, oplatała północno-wschodnie zbocza Chełmca[8]. Na tym odcinku istniał przystanek osobowy Biały Kamień[8]. Dalej linia prowadziła w niewielkiej odległości na zachód od Sobięcina przez liczne mosty i wiadukty przerzucone nad drogami i ciekami wodnymi[8]. Następnie głębokim, sztucznie utworzonym wąwozem linia dochodziła do stacji Boguszów-Gorce Wschód[8].
Odcinek istniejący
Linia odchodzi od stacji Boguszów-Gorce Wschód w kierunku południowym[9]. Szlak trawersuje przełęcz między Dzikowcem Wielkim a wzniesieniem Kamienna rozległymi serpentynami[9]. Tor przekracza następnie wzgórze odchodzące od Masywu Dzikowca i Lesistej Wielkiej, oddzielające Wyżynę Unisławską od Kotliny Kuźnickiej, jednotorowym tunelem (o długości 262 m, w obudowie murowej) – jedynym na całej linii[9]. Od Unisławia Śląskiego przez Kowalową, Mieroszów i Golińsk tor poprowadzono doliną Ścinawki, równolegle do dzisiejszej drogi krajowej nr 35, której kontynuacja po stronie czeskiej ma status szosy lokalnej[9].
Topografia linii
- Wałbrzych Szczawienko – 377 m n.p.m.[10]
- Szczawno Zdrój – 425 m n.p.m.[10]
- Biały Kamień – 490 m n.p.m.[10]
- Boguszów-Gorce Wschód – 546 m n.p.m.[10]
- Unisław Śląski – 565 m n.p.m.[10]
- Mieroszów – 496 m n.p.m.[10]
- Meziměstí – 437 m n.p.m.[10]
Charakterystyka techniczna
- Kategoria linii: drugorzędna[4]
- Klasa linii:
- C3 na całej długości
- Liczba torów[11]:
- jednotorowa na całej długości
- Sposób wykorzystania: sezonowy ruch pasażerski (pociągi rel. Wrocław Gł. – Adršpach)
- Elektryfikacja: do roku 1945, obecnie brak
- Przeznaczenie linii: towarowa
odcinek linii | pociągi pasażerskie | szynobusy | pociągi towarowe | |
km pocz. | km końcowy | |||
17,433 | 20,600 | 70 | 70 | 50 |
20,600 | 32,563 | 30 | 30 | 30 |
Stan techniczny
W połowie 2017 roku przedstawiciele organizatora połączeń regionalnych (Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego) określali stan linii między Boguszowem-Gorce a Meziměstí jako „niezadowalający dla prowadzenia codziennej komunikacji pasażerskiej”[13]. Na większości trasy (12 z 15 km) obowiązywało ograniczenie prędkości pociągów do 30 kilometrów na godzinę[13]. Jedynie na niewielkim fragmencie dopuszczalna było kursowanie pociągów z prędkością 70 kilometrów na godzinę[13].
Historia
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Breslau-Schweidnitz-Freiburger_Eisenbahn-Gesellschaft.png/220px-Breslau-Schweidnitz-Freiburger_Eisenbahn-Gesellschaft.png)
Geneza
Pierwsze koleje na ziemiach niemieckich były prywatne[7]. Działalność spółek kolejowych regulowało państwo poprzez obowiązek uzyskiwania koncesji na budowę i eksploatację powstających linii[7].
W 1835 roku w Prusach stała się popularna idea połączenia koleją, możliwie najkrótszą drogą, portów nad Bałtykiem z portami nad Morzem Adriatyckim dla stymulacji handlu[14]. Budowa linii wiodącej ze Szczecina do granicy z Austrią stała się jednym z celów Towarzystwa Kolei Wrocławsko–Świdnicko–Świebodzickiej[14]. Spółkę powołano we Wrocławiu w marcu 1837 r. pod przewodnictwem fabrykanta śląskiego Gustava Heinricha von Ruffera[14].
Od roku 1858 Towarzystwo, prócz tytularnej linii, posiadało już zalążek przyszłej magistrali, wiodący z pierwszego na terytorium dzisiejszej Polski węzła kolejowego w Jaworzynie Śląskiej do Ząbkowic Śląskich[15]. Dążąc do rozbudowy tej trasy, Towarzystwo rywalizowało o pierwszeństwo w uzyskaniu połączenia do granicy w Międzylesiu koło Kłodzka z faworyzowaną przez władze państwa Koleją Górnośląską[16].
Przez lata możliwość budowy kolei transgranicznej była zablokowana jednakowo dla państwowych i prywatnych przedsiębiorstw[17]. Austria konsekwentnie odrzucała wnioski o budowę przejść granicznych z Prusami[17]. Problem rozwiązało zwycięstwo Prus w wojnie i pokój w Pradze (1866), eliminujący rząd w Wiedniu ze współdecydowania o państwach niemieckich, zapewniający Prusom uprzywilejowaną pozycję[18]. Wówczas koncesję na linię Wrocław – Ústí nad Orlicí, z przejściem granicznym w Międzylesiu, otrzymała ciesząca się protekcją państwa Kolej Górnośląska, która zbudowała trasę w latach 1871–1876[17].
Wobec tego Towarzystwo wystąpiło o koncesję na alternatywną trasę do austriackiej granicy, będącą przedłużeniem doprowadzonej wcześniej do Wałbrzycha linii świebodzickiej[17].
Budowa
17 września 1873 roku Towarzystwo Kolei Wrocławsko–Świdnicko–Świebodzickiej uzyskało koncesję na wybudowanie nowej trasy kolejowej, wiodącej ze Szczawienka przez Biały Kamień, Kuźnice Świdnickie i Mieroszów do Meziměstí[19]; tam linia miała połączyć się z siecią „Uprzywilejowanego Austro–Węgierskiego Towarzystwa Kolei Państwowej”[19].
Od stacji Wałbrzych Szczawienko do Boguszowa-Gorc wybudowano nową trasę, by uniezależnić Towarzystwo od potrzeby korzystania z torów państwowej Śląskiej Kolei Górskiej[19].
Szlak śmiało wytyczono w trudnym terenie górskim[2] . Linię poprowadzono możliwie blisko majątku rodu Hochbergów, posiadającego największe udziały w Towarzystwie Kolei Wrocławsko-Świdnicko-Świebodzickiej[2] . W jego skład wchodziły lasy, kopalnie (m.in. Konradów, Sobięcin, Kuźnice) oraz uzdrowisko Szczawno-Zdrój[2] . Istotne było również ominięcie przeciążonego ruchem lokalnym centrum zagłębia wałbrzyskiego[19].
Budowa jednotorowej linii trwała cztery lata[19]. Otwarcia trasy i kolejowego przejścia granicznego w Starostínie dokonano 15 maja 1878 roku[2] .
Lata 1878–1945
Infrastruktura na szlaku Wałbrzych – Meziměstí została znacjonalizowana na rzecz pruskich kolei państwowych („KPEV”) w roku 1884[2] .
W latach 1912–1914 cała linia została próbnie zelektryfikowana, jako jedna z pierwszych w Prusach i wraz z pobliskimi trasami służyła kolei za poligon badawczy trakcji elektrycznej[2] . Między Wałbrzychem a Meziměstí kursowały, między innymi, pierwsze na świecie elektryczne zespoły trakcyjne przeznaczone na trasy pozamiejskie[20]. Kursowanie pociągów elektrycznych zainaugurowano 1 czerwca 1914 roku[21]. Przy elektryfikacji zastosowano typowy niemiecki system prądu przemiennego (15 kV 16⅔ Hz)[21].
Lata 1945–2004
Po II wojnie światowej i zmianie granic państwowych linię włączono do majątku Polskich Kolei Państwowych[2][21]. Sieć elektryczna została zdemontowana i wywieziona w głąb Związku Radzieckiego jako sowiecka zdobycz wojenna[2][21].
Odcinek z Boguszowa do Mieroszowa służył po wojnie połączeniom lokalnym Wałbrzych – Mieroszów, a w latach 1990–2004 także pociągom transgranicznym do przygranicznego Meziměstí[2][13]. W latach 1997–2001 trasę wykorzystywały okresowo pociągi pospieszne z Wrocławia do Pragi[2] .
Trasa między Wałbrzychem a Boguszowem służyła za objazd dla linii kolejowej nr 274[2] . Po ponownym zelektryfikowaniu linii głównej w 1965 roku, torowisko linii straciło na znaczeniu i zostało rozebrane latem 1994 roku[2] . Pozostawiono 13,5 km podtorza, pozbawionego wszelkiej infrastruktury kolejowej, oraz 13 wiaduktów będących wówczas w złym stanie technicznym[6] .
W „Dodatku do służbowych rozkładów jazdy” z 2001 roku linię wykazywano pod nazwą „291. [Wałbrzych Szczawienko -] Boguszów Gorce Wschód – Mieroszów – Granica Państwa”[22].
Realizując postanowienia ustawy o restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe, 1 października 2001 roku założono spółkę PKP Polskie Linie Kolejowe, której powierzono zarządzanie liniami kolejowymi Skarbu Państwa[23]. Rozebrany uprzednio odcinek linii kolejowej nr 291 nie został, inaczej niż wiele innych linii, wniesiony w formie wkładu do spółki i został przez to uznany za zbędny dla działalności[6] .
Linię na odcinku Wałbrzych Szczawienko – Boguszów-Gorce Wschód formalnie zlikwidowano 23 stycznia 2002 roku[6] . Część działek sąsiadujących bezpośrednio z dawnym torowiskiem została sprzedana[6] .
Podczas konferencji prasowej w Dolnośląskim Zakładzie Przewozów Regionalnych we Wrocławiu, dotyczącej wdrożenia w województwie rozkładu jazdy 2003/2004 w połowie grudnia 2003 roku, kierownictwo zakładu zapowiedziało likwidację w przyszłym roku połączenia pasażerskiego Wałbrzych – Meziměstí[24]. Decyzję uzasadniono: „znikomą frekwencją” w pociągach oraz „fatalnym stanem toru”[24]. Regularne pociągi osobowe ostatni raz wyjechały na linię 31 marca 2004 roku[2] .
W roku 2004 organizację i finansowanie lokalnego transportu kolejowego przekazano w całej Polsce samorządom województw[25].
Po roku 2004
W pierwszym kwartale 2007 r. lokalne samorządy (powiat wałbrzyski i miasta Wałbrzych, Szczawno-Zdrój i Boguszów-Gorce) wystąpiły z inicjatywą wspólnej realizacji inwestycji pod nazwą „Budowa trasy rekreacyjnej po nasypie kolejowym wraz z infrastrukturą towarzyszącą na odcinku: Wałbrzych – Szczawno-Zdrój – Boguszów-Gorce”[6] . 26 czerwca 2007 roku strony podpisały list intencyjny dotyczący współpracy przy realizacji trasy i wystąpiły do PKP o nieodpłatne przekazanie dawnego podtorza[6] . Polskie Koleje Państwowe, dostrzegając możliwość odpłatnego zagospodarowania działek pozostałych po linii, odmówiły bezpłatnego oddania gruntów[26] . W zamian zaoferowano sprzedaż działek na rzecz powiatu bądź zawarcie umowy dzierżawy po zakończeniu regulowania stanu prawnego działek[26] . Zastrzeżono, że w związku z pojawiającym się zainteresowaniem odbudowaniem linii przez firmy zajmujące się eksploatacją kruszyw na terenie powiatu propozycja może zostać anulowana[26] .
Trasa od Wałbrzycha do Boguszowa-Gorc ma zostać odbudowana staraniem władz miasta jako część kolei aglomeracyjnej (Wałbrzyska Kolej Aglomeracyjna)[27]. W czerwcu 2018 Koleje Dolnośląskie miały uruchomić weekendowe połączenie turystyczne z Wałbrzycha do Meziměstí i Adršpachu[28].
W 2019 województwo dolnośląskie zadeklarowało zamiar przejęcia odcinka Szczawno Zdrój – Sobięcin[29]. 28 listopada 2019 r. podpisano umowę, na mocy której samorząd dolnośląski przejął linię[30].
Ruch pociągów
Linia została zakwalifikowana przez Biuro Eksploatacji spółki PKP Polskie Linie Kolejowe jako „linia technologiczna”[31].
Na linii od 31 marca 2004 roku nie jest prowadzony ruch regularnych pociągów pasażerskich[2] . Według stanu na rok 2017, z uwagi na zły stan techniczny linii organizator przewozów regionalnych wyklucza możliwość wprowadzenia codziennego ruchu pociągów[13].
Perspektywy
29 kwietnia 2019 r. podpisano protokół przejęcia przez samorząd województwa dolnośląskiego odcinka Szczawno Śląskie Zdrój – Sobięcin[32].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Wykaz linii Id-12 (D-29) 2009 (akt.2015) ↓, s. 183.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Artykuł w serwisie dolny-slask.org.pl 2005 ↓.
- ↑ Regulamin udostępniania tras PKP PLK 2016/2017, dostęp: 2017-10-23.
- ↑ a b Id-12 (D29) Wykaz linii. plk-sa.pl, 2023-09-08. [dostęp 2023-09-18]. (pol.).
- ↑ a b PKP Polskie Linie Kolejowe S.A: Mapa linii kolejowych w Polsce zarządzanych przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. oraz innych zarządców. plk-sa.pl, 2015-12-09. [dostęp 2016-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-02)]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g Zapytanie poselskie nr 1502 z 15.04.2008 ↓.
- ↑ a b c Koleje w zaborze pruskim i na Ziemiach Odzyskanych. Początki kolei w Niemczech. W: Adam Dylewski: Historia kolei w Polsce. Warszawa: Carta Blanca, 2012, s. 63–67. ISBN 978-83-7705-176-4.
- ↑ a b c d e f g h AndrzejA. Scheer AndrzejA., Zapomniane linie kolejowe w województwie wałbrzyskim, [w:] Rocznik Świdnicki 84, Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, Świdnica, s. 38–98 [online], bazakolejowa.pl/_fervojoj [dostęp 2014-08-05] (pol.).
- ↑ a b c d Mapa turystyczna Powiat Wałbrzyski, Skala 1:50 000. Wydanie IV powiększone. Wydawnictwo Turystyczne PLAN, Jelenia Góra: 2012. ISBN 978-83-62917-63-1.
- ↑ a b c d e f g Linia Wałbrzych Szczawienko – Mieroszów- (Mezimesti) [online], jelenia.rail.pl (pol.).
- ↑ https://archive.ph/20080920023922/http://www.plk-sa.pl/oferta-linki/regulamin-20082009.html (Odległości podano w kilometrach).
- ↑ Regulamin przydzielania tras pociągów i korzystania z przydzielonych tras pociągów przez licencjonowanych przewoźników kolejowych w ramach rj 2008/2009 (w. 1.2) https://archive.ph/20080920023922/http://www.plk-sa.pl/oferta-linki/regulamin-20082009.html
- ↑ a b c d e Magdalena Sakowska: Wałbrzych: pociąg do Czech – już wiadomo, dokąd i kiedy. [w:] Wałbrzych DlaWas.info [on-line]. 2017-06-25. [dostęp 2017-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-25)]. (pol.).
- ↑ a b c „150 lat kolei na Śląsku” 1992 ↓, rozdział Kolej Wrocławsko-Świdnicko-Świebodzicka, s. 23–24.
- ↑ Koleje prywatne w Prusach. Kolej Wrocławsko-Świdnicko-Świebodzicka. W: Adam Dylewski: Historia kolei w Polsce. Warszawa: Carta Blanca, 2012, s. 64–67. ISBN 978-83-7705-176-4.
- ↑ „150 lat kolei na Śląsku” 1992 ↓, rozdział Rozwój sieci kolei prywatnych w latach 1850–1884, s. 41–43.
- ↑ a b c d Wojciech Michalski. 130 lat przejścia kolejowego Międzylesie – Lichkov. „Turysta Dolnośląski”. 2005 (10). [dostęp 2013-12-27]. [zarchiwizowane z adresu 2014-10-20].
- ↑ Praski pokój (1866). portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ a b c d e „150 lat kolei na Śląsku” 1992 ↓, rozdział Koleje śląskie w latach 1842–1918, s. 50–51.
- ↑ 2.3 Rozwój i stabilizacja, lata 1900 ÷ 1950. W: Jacek Skibicki: Pojazdy elektryczne – część 1. Wyd. I. Gdańsk: Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, 2010, s. 24–36. ISBN 978-8373482982. (pol.).
- ↑ a b c d Andrzej Etmanowicz. Koleje elektryczne Dolnego Śląska po przejęciu przez PKP w 1945 roku. „Parowozik”. 4/1990, s. 6-7 oraz 15, 1990. Poznań: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych. [dostęp 2017-10-24]. [zarchiwizowane z adresu 2013-07-08]. (pol.).
- ↑ „Dodatek 1 do służbowego rozkładu jazdy pociągów zawierający warunki techniczno-ruchowe linii” 2001 ↓, s. 4.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 2542.
- ↑ a b Zygmunt Sobolewski. Pociągów lokalnych przybyło. „Wolna Droga. Pismo Sekcji Krajowej Kolejarzy NSZZ Solidarność”, 2003-12-24. Wrocław: Solkol sp. z o.o.. ISSN 1233-2305. [zarchiwizowane z adresu 2016-04-10].
- ↑ Szymon Komusiński. Przekształcenia przestrzenne sieci pasażerskiego transportu kolejowego w Polsce w latach 1988–2008. „Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG”. XVII, s. 7–124. Warszawa-Rzeszów: Komisja Geografii Komunikacji PTG.
- ↑ a b c Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury na zapytanie poselskie nr 1502 z 15.05.2008 ↓.
- ↑ Artur Szałkowski. Rusza remont wiaduktu nad ul.Niepodległości. „Panorama Wałbrzyska”, 2016. [dostęp 2017-09-21]. [zarchiwizowane z adresu 2016-09-27].
- ↑ Artur Szałkowski: Wałbrzych: Pociągami Kolei Dolnośląskich dojedziemy do Meziměstí i Adršpach. [w:] Nasze Miasto Wałbrzych [on-line]. 2017-11-14. [dostęp 2017-12-18].
- ↑ Marszałek przejmuje kolejne linie kolejowe.
- ↑ Marcin Kruk: Kolejne linie kolejowe przejęte przez samorząd wojewódzki. Gazeta Wrocławska, 2019-11-28. [dostęp 2019-11-30]. (pol.).
- ↑ Biuro Eksploatacji PKP PLK: mapa sieci kolejowej, dostęp 2014-08-05.
- ↑ MichałM. Szymajda MichałM., Dolny Śląsk otrzyma od PKP SA 8 odcinków linii kolejowych. Nawet te, których nie ma… [online], www.rynek-kolejowy.pl, 29 kwietnia 2019 [dostęp 2019-04-30] (pol.).
Bibliografia
Instrukcje i przepisy kolejowe
- PKP SA Zakład Infrastruktury Kolejowej we Wrocławiu: Dodatek 1 do służbowego rozkładu jazdy pociągów zawierający warunki techniczno-ruchowe linii [teren IZ Wrocław, Wałbrzych, Opole] ważny od dnia 1 lutego 2001. Wrocław: IZIR we Wrocławiu, 2001.
Zapytania poselskie i odpowiedzi
- Anna Zalewska: Zapytanie nr 1502 do ministra infrastruktury w sprawie nieodpłatnego przekazania przez PKP SA odcinka podtorza zlikwidowanej linii kolejowej nr 291 relacji Wałbrzych-Szczawienko – granica państwa, z przeznaczeniem na inwestycję pod nazwą „Budowa trasy rekreacyjnej po nasypie kolejowym wraz z infrastrukturą towarzyszącą na odcinku Wałbrzych-Szczawno-Zdrój-Boguszów-Gorce”. 2008-04-15. [dostęp 2017-09-25].
- Juliusz Engelhardt: Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury – z upoważnienia ministra – na zapytanie nr 1502 w sprawie nieodpłatnego przekazania przez PKP SA odcinka podtorza zlikwidowanej linii kolejowej nr 291 relacji Wałbrzych-Szczawienko-granica państwa, z przeznaczeniem na inwestycję pod nazwą „Budowa trasy rekreacyjnej po nasypie kolejowym wraz z infrastrukturą towarzyszącą na odcinku Wałbrzych-Szczawno-Zdrój-Boguszów-Gorce”. 2008-05-15. [dostęp 2017-09-25].
Literatura i pozostałe źródła wtórne
- Michał Jerczyński, Stanisław Koziarski: 150 lat kolei na Śląsku. Opole: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego, 1992.
- Rafał Wiernicki. Linia kolejowa nr 291 Wałbrzych Szczawienko – Mieroszów (- Meziměstí /CZ/). „Turysta Dolnośląski”, 2005. [dostęp 2017-09-21]. [zarchiwizowane z adresu 2017-09-21].
- p
- d
- e
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 230A
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 393
- 394
- 395
- 700
- 701
- 702
- 703
- 704
- 705
- 706
- 707
- 709
- 710
- 711
- 712
- 713
- 714
- 715
- 716
- 717
- 719
- 720
- 721
- 722
- 723
- 724
- 725
- 726
- 727
- 728
- 729
- 730
- 731
- 732
- 733
- 734
- 735
- 736
- 737
- 738
- 739
- 740
- 741
- 742
- 743
- 744
- 745
- 746
- 747
- 749
- 750
- 751
- 752
- 753
- 754
- 755
- 756
- 757
- 758
- 759
- 760
- 761
- 762
- 763
- 764
- 765
- 766
- 767
- 768
- 769
- 770
- 771
- 772
- 773
- 774
- 775
- 776
- 777
- 778
- 779
- 780
- 781
- 782
- 786
- 800
- 801
- 802
- 803
- 804
- 805
- 806
- 807
- 808
- 809
- 810
- 811
- 812
- 813
- 814
- 815
- 816
- 817
- 818
- 819
- 820
- 821
- 822
- 823
- 824
- 825
- 826
- 827
- 828
- 829
- 830
- 831
- 832
- 833
- 834
- 835
- 836
- 837
- 838
- 839
- 840
- 841
- 842
- 843
- 844
- 845
- 846
- 847
- 848
- 851
- 854
- 855
- 857
- 858
- 859
- 860
- 861
- 862
- 863
- 864
- 865
- 866
- 867
- 868
- 869
- 870
- 871
- 872
- 873
- 874
- 875
- 876
- 877
- 878
- 880
- 881
- 882
- 883
- 884
- 885
- 886
- 887
- 888
- 889
- 890
- 891
- 892
- 893
- 894
- 895
- 896
- 897
- 898
- 899
- 900
- 901
- 902
- 903
- 904
- 905
- 906
- 907
- 908
- 909
- 910
- 911
- 912
- 913
- 914
- 915
- 916
- 917
- 918
- 919
- 920
- 921
- 922
- 923
- 924
- 925
- 926
- 927
- 928
- 929
- 930
- 931
- 932
- 933
- 934
- 935
- 936
- 937
- 938
- 939
- 940
- 941
- 942
- 943
- 944
- 945
- 946
- 947
- 948
- 949
- 950
- 951
- 954
- 955
- 956
- 957
- 958
- 959
- 960
- 961
- 962
- 963
- 964
- 965
- 966
- 967
- 968
- 969
- 970
- 971
- 972
- 973
- 974
- 975
- 976
- 977
- 978
- 979
- 980
- 981
- 982
- 983
- 984
- 985
- 986
- 987
- 988
- 989
- 990
- 991
- 992
- 993
- 994
- 995
- 996
- 997
- 998
- 999
- Wikiprojekt:Transport szynowy