III koncert fortepianowy Beethovena
III koncert fortepianowy c-moll op. 37 Ludwiga van Beethovena jest chronologicznie środkowym koncertem w dorobku kompozytora.
Powstanie
Dzieło było tworzone w wielu fazach, głównie w latach 1800–1803, niektóre szkice pochodzą z lat wcześniejszych (1796–1798). Koncert jest uważany przez badaczy twórczości kompozytora za punkt zwrotny w formie tworzonych przez niego utworów (ze względu na zastosowanie innowacyjnych muzycznych pomysłów). Taki wniosek daje również porównanie koncertu z poprzednimi (I koncertem op. 15 oraz II koncertem op. 19), które uznawane są w formie za bardziej "mozartowskie". Potwierdzają to uwagi Beethovena w korespondencji z wydawcami jego dzieł: "polityka muzyczna zmusiła autora do trzymania najlepszych koncertów na inne czasy"[1].
Premiera
Premiera miała miejsce w wiedeńskim Theater an der Wien 5 kwietnia 1803 roku. Oprócz koncertu zagrano oratorium "Chrystus na Górze Oliwnej" oraz I i II symfonię. Wydanie głosów nastąpiło w 1804 roku. Koncert w formie partytury opublikowano w 1835 roku, nakładem wydawnictwa Dunst, z dedykacją dla księcia Prus Ludwikowi Ferdynandowi.
Struktura
Koncert składa się z trzech części:
- 1. Allegro con brio
- 2. Largo
- 3. Rondo. Allegro
Łączna długość utworu: około 35 minut (w tym pierwsza część ponad 16 minut).
Budowa
Część pierwsza napisana jest w formie klasycznego, trzyczęściowego allegra sonatowego z dwoma tematami, codą, oraz wirtuozowską kadencją, pieczołowicie zapisaną przez kompozytora. Część druga utworu (Largo) odznacza się niepowtarzalną budową (jest jednym z najbardziej niezwykłych wolnych fragmentów w dojrzałej twórczości kompozytora), gdzie zastosowanie tonacji E-dur znacząco kontrastuje z tonacją c-moll oraz wprowadza zaskakującą zmianę nastroju. Finał ma charakter rondowy, choć zdradza znaczne pokrewieństwo z formą sonatową.
Przypisy
- ↑ List Beethovena do wydawcy, Breitkopfa i Härtla, z 22 kwietnia 1801 roku.
- p
- d
- e
- I: C-dur op. 21
- II: D-dur op. 36
- III: Es-dur „Eroica” op. 55
- IV: B-dur op. 60
- V: c-moll op. 67
- VI: F-dur „Pastoralna” op. 68
- VII: A-dur op. 92
- VIII: F-dur op. 93
- IX: d-moll op. 125
Sonaty fortepianowe |
|
---|---|
Sonaty na skrzypce i fortepian |
|
Sonaty wiolonczelowe |
|
Inne sonaty |
|
Koncerty fortepianowe |
|
---|---|
Koncerty skrzypcowe | |
Inne koncerty |
- I: Es-dur (op. 4)
- II: C-dur (op. 29)
- III: c-moll (op. 104)
- Fuga na kwintet smyczkowy D-dur (op. 137)
Wczesne kwartety |
|
---|---|
Kwartety Razumowskiego |
|
Pośrednie kwartety |
|
Późniejsze kwartety (Kwartety Golicynowskie) |
|
- Septet Es-dur (op. 20)
- Sekstet Es-dur (op. 71)
- Sekstet op. 81b
- Oktet Es-dur (op. 103)