Todo modo

 

Todo modo^{[α 1]} je italijanski satirični film iz 1976. godine u režiji Elia Petrija s Gian Marijom Volontéom i Marcellom Mastroiannijem u glavnim ulogama.^[4][5][6] Delimično je zasnovan na istoimenom romanu Leonarda Sciascie.

Tokom misteriozne epidemije u Italiji, grupa političkih lidera, industrijalaca i bankara vladajuće stranke, demohrišćana, stižu u podzemni hotel pod nazivom Zafer. Centralna ličnost stranke, predsednik M., i ostali se sestaju kako bi učestvovali u godišnjem trodnevnom povlačenju, inspirisanom Duhovnim vežbama Ignacija de Lojole. Povlačenje služi kao vrsta iskupljenja za njihove zločine počinjene zbog korupcije i pohlepe, a zatim i obnavljanje strukture stranke, lidera i interesa kako bi se održala vlast u zemlji. Religiozne vežbe se praktikuju pod vođstvom sveštenika Don Gaetana, koji izražava prezir prema demohrišćanima. Tokom naredna tri dana, članovi stranke postaju žrtve serije tajanstvenih ubistava, koja se nadovezuju jedno na drugo uprkos istragama policije.

U poslednjoj sceni, M., jedini preživeli član partije, šeta kroz čistinu ispred hotela, gde su nagomilani leševi ubijenih. Recitiujući Lojoline duhovne vežbe, zahteva od svog šofera da ga ubije.

Snimljen tokom Olovnih godina i nakon Petrijevog filma Radnička klasa ide u raj (1971), Todo Modo, inspirisan istoimenim romanom Leonarda Sciascia, se može opisati kao groteskna farsa. Film je i ekspresionističko-alegorijska kritika političke korupcije i pohlepe. Petrijevi biografi Federico Bacci, Nicola Guarneri i Stefano Leone napisali su da je film portret „devijantnog” mentalnog sklopa demohrišćana.^[7]

Volontéov lik, „M.” (koji ne postoji u Sciascovoj knjizi)^[9] je napisan po uzoru na Alda Mora, tadašnjeg premijera Italije.^[5] Petri je napisao u svom dnevniku da je Volonté bio toliko posvećen svojoj ulozi da je usvojio pokrete i intonaciju Moroa.^[5] Petri je napomenuo da je morao da odbaci materijal koji je nastao tokom prva dva dana snimanja, jer je sličnost između Volontéa i Moroa „bila sramotna, skoro mučna”.

Muzika je prvobitno bila poverena Charlesu Mingusu. Lična neslaganja i Petrijevo nezadovoljstvo Mingusovim radom doveli su do prekida njihove saradnje. Renzo Arbore, tadašnji partner Mariangele Melato, smatrao je da je Mingusov materijal recikliran iz njegovih prethodnih radova i da ne odovara atmosferi filma. Petri je na kraju zamolio Ennija Morriconea da komponuje muziku za film. Morricone je nekoliko dana kasnije dostavio partituru inspirisanu kompozicijama Oliviera Messiaena, kako je Petri i tražio.

Todo modo je od samog početka predmet kontroverzi.^[10] Snimljen je tokom Moroove vlade, perioda obeleženog raspravama o kompromisu između demohrišćana i PCI-ja. Petri je tvrdio da su, zbog novonastalih kompromisa sa demohrišćanima, komunisti uglavnom kritikovali njegov film u javnom diskursu, dok su ga privatno hvalili.^[11]

Film je označio kraj saradnje Petrija i Volontèa. Warner Communications je odlučio da ne objavi film u Sjedinjenim Državama, uprkos uspehu Petrijevih prethodnih filmova.

U svojoj recenziji za L'espresso, Alberto Moravija je tvrdio da je film vođen isključivo Petrijevom „mržnjom prema vladajućoj grupi koja je trenutno na vlasti u Italiji”.^[12] Leonardo Sciascia je branio Petrijevu adaptaciju, rekavši: „Todo modo je suštinski Pasolinijev film, u smislu da je suđenje koje je Pasolini želeo, a nije mogao da pokrene protiv vladajuće klase demokršćana isto ono koje je Petri postigao, i to je proces koji je nalik na pogubljenje... Ne postoji bolja hrišćanska demokratija koja se razlikuje od one najgore, Moro koji se izdvaja kao bolji od Fanfanija. Postoji samo jedna hrišćanska demokratija sa kojom se italijanski narod mora radikalno pomiriti.”^[9] Dve godine kasnije, nakon atentata na Alda Mora od strane Crvenih brigada, film je, u zavisnosti od regije, ili povučen iz distribucije^[13] ili potpuno zabranjen.^[14]

Godine 2014. film, restauriran od strane Cineteca di Bologna i Nacionalnog muzeja kinematografije u Torinu,^[5][6] prikazan je na 71. Međunarodnom filmskom festivalu u Veneciji. Originalna traka filma je trenutno izgubljena.^[11]

• Globo d'oro za najboljeg glumca (Marcello Mastroianni)^[15]
• Globo d'oro za najbolju glumicu (Mariangela Melato)^[15]
• Nastro d'Argento za najbolju sporednu mušku ulogu (Ciccio Ingrassia)^[6]

• Todo modo na sajtu IMDb
• Todo modo na Rotten Tomatoes-u (en)