Indagine su un cittadino al di sopra di ogni sospetto

JezikitalijanskiTrajanje115 min.Država ItalijaKompanijaStudioVera FilmDistributerEuro International FilmZarada1 928 mil. ₤Tehnička ekipaFotografijaLuigi KuveillerMontažaRuggero MastroianniIndagine su un cittadino al di sopra di ogni sospetto na Internet Movie Database

Indagine su un cittadino al di sopra di ogni sospetto (sh. Istraga nad besprekornim građaninom)^[1] je italijanski psihološko-satirični igrani film snimljen u režiji Elija Petrija i premijerno prikazan početkom 1970. godine,^[2] poznat kao jedno od najuspešnijih ostvarenja političke kinematografije svog vremena.

Film je osvojio Veliku nagradu žirija na Filmskom festivalu u Kanu 1970. i nagradu David di Donatello za najbolji film i najboljeg glumca (Gian Maria Volontè). U Sjedinjenim Državama osvojio je Oskara za najbolji strani film. Petri i njegov koscenarista Ugo Pirro nominovani su za najbolji originalni scenario.^[3]

Protagonista, poznat pod nadimkom „Il Dottore” („Doktor”, italijanska počast), je neimenovani visoki službenik rimske policije koji je upravo premešten sa mesta načelnika kriminalističkog na čelo političkog odseka, a koji impulzivno ubije svoju ljubavnicu. Ostavlja tragove kako bi svoje podređene oficire usmerio ka nizu drugih osumnjičenih, uključujući bivšeg muža žrtve i levičarskog studenta, za kog se ispostavlja da je jedini svedok zločinu. On odbija da optuži Doktora za ubistvo kako bi dokazao zločinačku prirodu moći („Zločinac koji vodi represiju, savršeno je!”). Doktorova neuroza, izazvana njegovom dugotrajnom zloupotrebom moći i uverenjima o svrsi autoriteta, ga navodi da ostavi dokaze da je on počinio ubistvo, ali ih policija ignoriše. Na kraju poziva komesara i svoje kolege u svoj stan, gde im očajnički priznaje zločin u nastojanju da ne potkopa suštinu autoriteta, ali oni odbijaju da prihvate njegove dokaze i primoravaju ga da se odrekne priznanja. Ispostavlja se sanja, a kada se probudi, komesar i policija tek dolaze. Međutim, ishod njihove konfrontacije nije otkriven, a film se završava citatom Franza Kafke o paradoksalnoj prirodi moći.

Indagine je nastao u vreme kada je, velikim delom pod uticajem protesta 1968. godine, sve veći broj italijanskih reditelja počeo da snima eksplicitno politička ostvarenja, koja su svojim sadržajem dovodila u pitanje dotada neupitni poredak Prve republike. Film je napad na tadašnju policiju, koja je prikazana kao leglo korupcije, nesposobnosti ali i fašističkih tendencija, s obzirom da u filmu protagonista, na veliko odobravanje svojih kolega, iznosi stav da se zemlja „mora očistiti od komunista i homoseksualaca”. Kroz lik protagoniste se ukazivalo na to da je tadašnji sistem plodno tlo za zloupotrebe, čak i one koje nemaju nikakve opipljive motive osim sopstvenog hira čoveka da se poigra sa sistemom kome pripada.

Premijera se zbila nedavno nakon eksplozije tempirane bombe u Milanu krajem 1969. godine, a nakon koje je usledila smrt anarhiste Giuseppea Pinellija u sedištu milanske policije. Ti su događaji radikalizirali javnost i označili početak nasilnog perioda Olovnih godina.

Pre službene premijere su film pregledali neki od visokih policijskih funkcionera i, zgađeni sadržajem, napustili dvoranu; uprkos snažnim političkim pritiscima sa najviših mesta, javni tužilac Giovanni Caizzi je odbio da izda zahtev za zabranu filma, te je pušten u distribuciju. Političke kontroverze su filmu donele dodatan publicitet, te je postao jedan od najgledanijih fimova u italijanskim bioskopima. Film je premijerno prikazan 9. februara 1970. godine. U Italiji je imao domaći bruto prihod od 1.928.248.000 italijanskih lira.^[4]

Film je doživeo veliki uspeh među kritičarima, koji su Petrija hvalili zbog izuzetne veštine kojom je kombinirao žanrove; pohvale je dobio i Volontè, kome se složena uloga u Indagineu smatra jednom od najboljih u karijeri. Iste je godine na Kanskom festivalu dobio Veliku nagradu žirija, a sledeće godine i Oscara za najbolji strani film. The New York Times rekao je da je film „napeta melodrama sa moralnim brigama satire [...] Kada je početkom ove godine prikazan u Italiji (i kasnije, kada je prikazan u Kanu), hvaljen je zbog načina na koje je razotkrio korumpirane, autoritarne prakse policije, koja sebe stavljaja iznad sopstvenih zakona [...] Priča se kreće napred neumornim zamahom. To je politička parabola, i zapanjujući film.”^[4]

Film ima 100% odobrenje Rotten Tomatoes-a na osnovu 15 recenzija, sa prosečnom ocenom 8/10.^[5] Na Metacritic-u ima ocenu 89/100 na osnovu 10 recenzija, što ukazuje na „univerzalno priznanje“.^[6] David Fear iz Time Out-a nazvao ga je „paranoičnom policijskom istragom, perverznom parabolom o korumpiranim elementima moći i kandidatom za najveći film o Patriotskom zakonu ikada, iako mu je prethodio.“^[7] Kenneth Turan iz Los Angeles Times-a nazvao je film „podjednako zabrinjavajućim danas kao i kada je tek izašao 1970. godine. Možda i više.“^[8]

• Oscar za najbolji strani film^[3]
• Velika nagrada žirija i FIREPESCI nagrada na Filmskom festivalu u Kanu)^[9]
• David di Donatello nagrada za najbolji film (Daniele Senatore, Marina Cicogna) i najbolju mušku ulogu (Gian Maria Volonté)^[9]
• Nagrada Edgar za najbolji film (Elio Petri, Ugo Pirro)^[9]
• Globo d'oro za najbolji film (Elio Petri) i najbolju mušku ulogu (Gian Maria Volonté)^[9]

Film je takođe nominovan za brojne druge nagrade, uključujući Oscara za najbolji originalni scenario, Zlatnu palmu na Filmskom festivalu u Kanu i Zlatni globus za najbolji strani film.^[3][9]

• Indagine su un cittadino al di sopra di ogni sospetto na sajtu IMDb
• Indagine su un cittadino al di sopra di ogni sospetto na AllMovie-u (en)
• Indagine su un cittadino al di sopra di ogni sospetto at Rotten Tomatoes
• Indagine su un cittadino al di sopra di ogni sospetto Arhivirano 2010-06-28 na Wayback Machine-u at Metacritic