Wije Polski

Główny artykuł: Fauna Polski.

Wije Polski – liczba gatunków wijów (Myriapoda) stwierdzonych w Polsce wynosi około 150 taksonów^[1].

Pareczniki (Chilopoda)

Zieminkokształtne (Geophilomorpha)

Rodzina Himantariidae

Stigmatogaster subterraneus (Shaw, 1789)

Rodzina Mecistocephalidae

Dicellophilus carinolensis (C. L. Koch, 1847)

Rodzina Schendylidae

Schendyla furciens Kaczmarek, 1962
Schendyla nemorensis (C. L. Koch, 1837)
Schendyla zonalis Brolemann et Ribaut, 1911

Rodzina zieminkowate (Geophilidae)

Geophilus carpophagus (Leach, 1814)
Geophilus electricus (Linnaeus, 1758) – zieminek
Geophilus oligopus (Attems, 1895)
Geophilus proximus C. L. Koch, 1847
Geophilus pygmaeus Latzel, 1880 – wykazany jako G.pygmaeus var. silesiacus
Brachygeophilus truncorum (Bergsöe et Meinert, 1867)
Necrophleophagus flavus (De Geer, 1778)
Photophilus griseus Folkmanova, 1928 – gatunek wątpliwy
Clinopodes flavidus C. L. Koch, 1847
Clinopodes linearis (C. L. Koch, 1835)
Pachymerium ferrugineum (C. L. Koch, 1835)

Rodzina Linotaeniidae

Strigamia acuminata (Leach, 1814)
Strigamia crassipes (C. L. Koch, 1835)
Strigamia engadina (Verhoeff, 1935)
Strigamia transsylvanica (Verhoeff, 1935)
Strigamia pusilla (Selivanoff, 1884) – prawdopodobnie tylko podgatunek S. pusilla perkeo (Verhoeff, 1935)

Rodzina Dignathodontidae

Henia illyrica (Meinert, 1870)
Henia vesuviana Newport, 1845 – zawleczony, Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego^[2]

Skolopendrokształtne (Scolopendromorpha)

Rodzina Cryptopidae

Cryptops hortensis (Donovan, 1810)
Cryptops parisi Brolemann, 1920^[3]

Drewniakokształtne (Lithobiomorpha)

Rodzina drewniakowate (Lithobiidae)

Harpolithobius anodus (Latzel, 1880)
Lithobius aeruginosus L. Koch, 1862
Lithobius agilis C. L. Koch, 1844
Lithobius austriacus (Verhoeff, 1937)
Lithobius biunguiculatus Loksa, 1947
Lithobius boettgeri Verhoeff, 1925 – oznaczenie wątpliwe
Lithobius borealis Meinert, 1868
Lithobius burzenlandicus Verhoeff, 1931
Lithobius calcaratus C. L. Koch
Lithobius corrigendus Dobroruka, 1989 – oznaczenie wątpliwe
Lithobius crassipes L. Koch, 1862
Lithobius curtipes C. L. Koch, 1847
Lithobius dentatus C. L. Koch, 1844
Lithobius erythrocephalus C. L. Koch, 1847
Lithobius forficatus (Linnaeus, 1758) – drewniak widełkowiec
Lithobius lapidicola Meinert, 1872
Lithobius lucifagus L. Koch, 1862^[4]
Lithobius macilentus L. Koch, 1862
Lithobius matici Prunescu, 1966
Lithobius melanops Newport, 1845
Lithobius microps Meinert, 1868
Lithobius mutabilis L. Koch, 1862
Lithobius muticus C. L. Koch, 1847
Lithobius nigrocullis Folkmanova, 1928 – oznaczenie wątpliwe
Lithobius nodulipes Latzel, 1880
Lithobius parietum Verhoeff, 1925
Lithobius peledinus Haase, 1880
Lithobius piceus L. Koch, 1862
Lithobius proximus Sseliwanoff, 1878^[5]
Lithobius silvivagus Verhoeff, 1925
Lithobius tatricus Dobroruka, 1958
Lithobius tenebrosus Meinert, 1872
Lithobius tricuspis Meinert, 1872

Rodzina Henicopidae

Lamyctes fulvicornis Meinert, 1868

Krocionogi (Diplopoda)

Strzępnice (Polyxenida)

Rodzina strzępnicowate (Polyxenidae)

Polyxenus lagurus (Linnaeus, 1758) – strzępnica zającowata

Skulice (Glomerida)

Rodzina skulicowate (Glomeridae)

Glomeris connexa C. L. Koch, 1847
Glomeris conspersa C. L. Koch, 1847
Glomeris guttata Risso, 1826
Glomeris hexasticha Brandt, 1833
Glomeris marginata (Villers, 1789) – skulica obrzeżona
Glomeris mnischei Nowicki, 1870
Glomeris pustulata (Fabricius, 1781)
Glomeris undulata C. L. Koch, 1844
Trachysphaera acutula (Latzel, 1884)
Trachysphaera costata (Waga, 1858)
Trachysphaera gibbula (Latzel, 1884)

Polyzoniida

Rodzina Polyzoniidae

Polyzonium germanicum Brandt, 1837 – mnogosz właściwy
Polyzonium eburneum Verhoeff, 1907 – oznaczenie wątpliwe

Chordeumatida

Rodzina Mastigophorophyllidae

Mastigophorophyllon cirriferum Verhoeff, 1889
Mastigophorophyllon saxonicum Verhoeff, 1910
Mastigophorophyllon serrulatum Attems 1926
Karpatophyllon polinskii Jawłowski 1928
Mastigoma bosniensis (Verhoeff, 1887)
Mastigoma vihorlatica (Attems, 1899)
Haploporatia eremita (Verhoeff, 1909)

Rodzina Haaseidae

Haasea flavescens (Latzel, 1884)

Rodzina Craspedosomatidae

Craspedosoma simile Verhoeff, 1891
Chelogona carpathica (Latzel, 1882)
Ochogona caroli (Rothenbuhler, 1900)
Ochogona jankowskii (Jawłowski, 1938)

Rodzina Chordeumatidae

Melogona voigti (Verhoeff, 1899)
Mycogona germanicum (Verhoeff, 1892)

Rodzina Brachychaeteumatidae

"Brachychaeteuma" mamillatum (Haase, 1886) – oznaczenie wątpliwe

Węzławce (Polydesmida)

Rodzina Chelodesmidae

Chondrodesmus cf. riparius^[6]

Rodzina węzławcowate (Paradoxosomatidae)

Oxidus gracilis (C. L. Koch, 1847)
Strongylosoma stigmatosum (Eichwald, 1830) – węzławiec walcowaty

Rodzina rosochatkowate (Polydesmidae)

Brachydesmus superus Latzel, 1884
Polydesmus complanatus (Linnaeus, 1761)
Polydesmus denticulatus C. L. Koch, 1847
Polydesmus hamatus Verhoeff, 1897
Polydesmus inconstans Latzel, 1884
Polydesmus komareki Gulicka, 1962
Polydesmus montanus Daday 1889
Polydesmus polonicus Latzel, 1884
Polydesmus tatranus Latzel, 1882

Rodzina Macrosternodesmidae

Ophiodesmus albonanus (Latzel, 1895)

Rodzina Oniscodesmidae

Amphitomeus attemsi (Schubart, 1934)

Krocionogi właściwe (Julida)

Rodzina Blaniulidae

Blaniulus guttulatus (Fabricius, 1798) – krocionóg krwawoplamy
Proteroiulus fuscus (Am Stein, 1857)
Boreoiulus pallidus (Brade-Briks, 1920)
Boreoiulus tenuis (Bigler, 1913)
Choneiulus palmatus (Nemec, 1895)
Nopoiulus kochii (Gervais, 1847)
Cibiniulus phlepsi (Verhoeff, 1897)

Rodzina Nemasomatidae

Nemasoma varicorne C. L. Koch, 1847

Rodzina krocionogowate (Julidae)

Julus scandinavicus Latzel, 1884
Julus terrestris Linnaeus, 1758
Ophyiulus fallax (Meinert, 1868)
Leptoiulus bakonyensis (Verhoeff, 1889) – w Polsce poza podgatunkiem nominatywnym również L. bakonyensis pruticus Jawłowski, 1931
Leptoiulus korongisius Attems 1904
Leptoiulus liptauensis (Verhoeff, 1894)
Leptoiulus minutus (Porat, 1889)
Leptoiulus proximus (Nemec, 1896)
Leptoiulus simplex Verhoeff, 1894 – w Polsce podgatunek L. simplex marcomannius Verhoeff, 1913
Leptoiulus trilobatus (Verhoeff, 1894) – w Polsce poza podgatunkiem nominatywnym również L. trilobatus polonicus Jawłowski, 1930
Leptoiulus tussilaginis (Verhoeff, 1907)
Xestoiulus carpathicus (Verhoeff, 1907)
Xestoiulus laeticollis (Porat, 1889) – w Polsce poza podgatunkiem nominatywnym również X. laeticollis mierzeyewskii Jawłowski, 1925
Allajulus nitidus (Verhoeff, 1881)
Kryphioiulus occultus (C. L. Koch, 1887)
Cylindroiulus arborum Verhoeff, 1928
Cylindroiulus britannicus (Verhoeff, 1891)
Cylindroiulus burzenlandicus Verhoeff, 1907
Cylindroiulus caeruleocinctus (Wood, 1864)
Cylindroiulus horvathi (Verhoeff, 1897)
Cylindroiulus latestriatus (Curtis, 1845)
Cylindroiulus parisiorum (Brolemann et Verhoeff, 1896)
Cylindroiulus punctatus (Leach, 1815)
Cylindroiulus trunctorum (Silvestri, 1896)
Enantiulus nanus (Latzel, 1884)
Enantiulus tatranus (Verhoeff, 1907)
Enantiulus transsilvanicus (Verhoeff, 1899)
Unciger foetidus (C. L. Koch, 1847)
Unciger transsilvanicus (Verhoeff, 1899)
Brachyiulus bagnalli (Brolemann, 1924)
Brachyiulus pusillus (Leach, 1814)
Megaphyllum projectum Verhoeff, 1894 – w Polsce podgatunek M. projectum kochi (Verhoeff, 1907)
Megaphyllum silvaticum (Verhoeff, 1898)
Megaphyllum sjaelandicum (Meinert, 1868)
Megaphyllum unilineatum (C. L. Koch, 1838)
Ommatoiulus sabulosus (Linnaeus, 1758) – krocionóg piaskowy
Rossiulus vilinensis (Jawłowski, 1925)

Skąponogi (Pauropoda)

Grupa słabo poznana, w Polsce prawdopodobnie około 30 gatunków^[1]:

Rodzina Brachypauropodidae

Brachypauropus hamiger Latzel, 1884
Brachypauropus occultus Rafalski, 1977
Brachypauropus superbus Hansen, 1902

Rodzina Pauropodidae

Stylopauropus pedunculatus (Lubbock, 1867)

Drobnonogi (Symphyla)

Stwierdzono 3 gatunki, jednak najprawdopodobniej występuje kilkanaście podobnie jak w krajach sąsiednich^[1]:

Rodzina Scolopendrellidae

Symphylella vulgaris (Hansen, 1903)

Rodzina Scutigerellidae

Scutigerella immaculata (Newport, 1845) – drobnonóg ogrodowy
Hanseniella nivea (Scopoli, 1763)

Zobacz też

fauna Polski

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Wykaz zwierząt Polski. Razowski J. (red.). T. IV. Kraków: Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, 1997, s. 303. ISBN 978-83-907187-0-5.
↑ Małgorzata Leśniewska, Piotr Leśniewski. First record of Henia (Chaetechelyne) vesuviana (Newport, 1845) (Chilopoda: Geophilida) in Poland. „Schubartiana”. 8, s. 1-4, 2008. Leipzig: Hans S. Reip. ISSN 1861-0366. [dostęp 2020-02-12]. (ang.).
↑ Jolanta Wytwer: nadgromada: wije – Myriapoda. W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 23.
↑ M. Leśniewska, M. Taborska. Lithobius lucifugus L. Koch, 1862 [Chilopoda, Lithobiomorpha] - nowy dla fauny Polski przedstawiciel pareczników. „Przegląd Zoologiczny”. 46 (1-2), s. 71-73, 2002.
↑ Jolanta Wytwer, Karel Tajovský. The Siberian centipede species Lithobius proximus Sseliwanoff, 1878 (Chilopoda, Lithobiomorpha): a new member of the Polish fauna. „ZooKeys”. 821 (2), s. 1-10, 2019. DOI: 10.3897/zookeys.821.32250.
↑ JakubJ. Bienias JakubJ., AleksandraA. Jabłońska AleksandraA., AgnieszkaA. Soszyńska-Maj AgnieszkaA., Colombian millipede in Poland – Chondrodesmus cf. riparius Carl, 1914 spreads across Europe, „BioInvasions Records”, 10 (4), 2021, s. 997–1003, DOI: 10.3391/bir.2021.10.4.24, ISSN 2242-1300 [dostęp 2022-03-19] .

Klasyfikacja typów zwierząt na podstawie hipotezy ekdyzonu (Lophotrochozoa-Ecdysozoa-Deuterostomia)

Królestwo: zwierzęta (Animalia sensu Metazoa)

Parazoa

gąbki (Porifera)
płaskowce (Placozoa)

Eumetazoa

Dwuwarstwowce
(Diploblastica)

parzydełkowce (Cnidaria)
żebropławy (Ctenophora)

Bilateria

Xenacoelomorpha

Nephrozoa

wtórouste
(Deuterostomia)

strunowce (Chordata)
Ambulacraria	szkarłupnie (Echinodermata) półstrunowce (Hemichordata)

pierwouste
(Protostomia)

incertae sedis

szczecioszczękie (Chaetognatha)

Spiralia

Gnathifera

wrotki (Rotifera)
szczękogębe (Gnathostomulida)
drobnoszczękie (Micrognathozoa)

Platytrochozoa

Rouphozoa

płazińce (Platyhelminthes)
brzuchorzęski (Gastrotricha)

lofotrochorowce
(Lophotrochozoa)

czułkowce (Lophophorata)	mszywioły (Bryozoa) ramienionogi (Brachiopoda) kryzelnice (Phoronida)
mięczaki (Mollusca) pierścienice (Annelida) wstężnice (Nemertea) kielichowate (Kamptozoa) rombowce (Dicyemida) prostopływce (Orthonectida) lejkogębce (Cycliophora)

wylinkowce
(Ecdysoza)

Scalidophora	ryjkogłowy (Kinorhyncha) kolczugowce (Loricifera) niezmogowce (Priapulida)
Nematoida	nicienie (Nematoda) nitnikowce (Nematomorpha)
Panarthropoda	stawonogi (Arthropoda) niesporczaki (Tardigrada) pazurnice (Onychophora)

nieaktualne

przeniesione do parzydełkowców	myksosporidiowce (Myxozoa)
przeniesione do wrotków	kolcogłowy (Acanthocephala)
przeniesione do pierścienic	krążkokształtne (Myzostomida) rurkoczułkowce (Pogonophora) sikwiaki (Sipuncula) szczetnice (Echiura)

nomen dubium

jednowarstwowce (Monoblastozoa)

Na podstawie:
Halanych et al. Evidence from 18S ribosomal DNA that the lophophorates are protostome animals. „Science”. 267 (5204), s. 1641–1643, 1995. DOI: 10.1126/science.7886451. (ang.).
Edgecombe et al. Higher-level metazoan relationships: recent progress and remaining questions. „Organisms Diversity and Evolution”. 11, s. 151–172, 2011. DOI: 10.1007/s13127-011-0044-4. (ang.).
Laumer et al. Spiralian Phylogeny Informs the Evolution of Microscopic Lineages. „Current Biology”. 25, s. 1-7, 2015. DOI: 10.1016/j.cub.2015.06.068. (ang.).