Aleksander Zarzycki

Data i miejsce urodzenia

26 lutego 1834
Lwów

Pochodzenie

polskie

Data i miejsce śmierci

1 listopada 1895
Warszawa

Instrumenty

fortepian

Gatunki

muzyka poważna, muzyka romantyczna

Zawód

pianista, kompozytor, dyrygent, pedagog

Powiązania

Instytut Muzyczny w Warszawie, Warszawskie Towarzystwo Muzyczne

Multimedia w Wikimedia Commons

Zobacz w Wikiźródłach hasło Aleksander Zarzycki w Encyklopedii Muzycznej PWM

Aleksander Zarzycki (ur. 26 lutego 1834 we Lwowie, zm. 1 listopada 1895 w Warszawie)^[1] – polski pianista, kompozytor, dyrygent i pedagog.

Życiorys

Po ukończeniu gimnazjum w Samborze rozpoczął naukę gry na fortepianie we Lwowie m.in. u Josepha Christopha Kesslera, później studiował w Berlinie u R. Violego.^[2] Następnie od 1857 roku uczył się prywatnie w Paryżu u Napoléona-Henri Rebera, a kontynuował w Lipsku pod kierunkiem Carla Reineckego.^[2] Jako pianista debiutował w Paryżu 30 marca 1860 roku.^[2] Później koncertował m.in. w Koblencji, Wiesbaden, Dreźnie, Lipsku, Bonn, Kolonii, Wrocławiu, Poznaniu, Londynie i Wiedniu.^[2] Na przełomie 1875 i 1876 osiadł w Warszawie.^[2]

Był współzałożycielem i pierwszym dyrektorem artystycznym Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego (1871–1875). W latach 1879–1892 dyrygował chórem i orkiestrą katedry św. Jana w Warszawie.^[1] Po śmierci Apolinarego Kątskiego w 1879 został powołany na dyrektora warszawskiego Instytutu Muzycznego, które to stanowisko piastował przez 9 lat.^[3] Pozyskał dla uczelni jako wykładowców Ignacego Jana Paderewskiego i Stanisława Barcewicza. Sam prowadził „ćwiczenia zbiorowe muzyki”, szkolną orkiestrę i krótko klasę wyższą fortepianu^[1]^[4]. Wobec restrykcyjnych działań władz rosyjskich zmierzających do rusyfikacji uczelni, w 1888 ustąpił ze stanowiska. Mimo poważnej choroby poświęcił się komponowaniu, nadal też koncertował, często przeznaczając dochód na cele dobroczynne^[5]^[4]. Ostatni koncert dał w sali Ratusza w Warszawie w marcu 1895. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim (kwatera Pod katakumbami-1-71/72)^[1].

Twórczość

Jako kompozytor Zarzycki nie wniósł trwałych wartości do muzyki polskiej^[1]. Jego artystycznie nierówne kompozycje budziły sprzeczne opinie krytyków^[1]. W utworach instrumentalnych, będących w większości miniaturami w stylu salonowym, łatwo zauważyć wpływy Chopina, zwłaszcza w sposobie wykorzystania harmonii i faktury^[4]. Jego pieśni, stanowiące najbardziej wartościową część spuścizny, naśladują styl moniuszkowski, głównie w śpiewnikach op. 13 i op. 14, wzorowanych na Śpiewnikach domowych Moniuszki^[1]^[4].

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych^[1]^[3]^[4])

Grande polonaise Es-dur op. 7, na fortepian i orkiestrę (1860), wyd. Lipsk, ok. 1865
Koncert fortepianowy As-dur op. 17 (1860), wyd. Berlin, ok. 1868
Suita polska op. 37, wyd. Berlin, 1893
Romance E-dur op. 16, na skrzypce i kwartet dęty, wyd. Berlin, 1875
Polonez A-dur op. 23, na skrzypce i orkiestrę lub fortepian (1876), wyd. Berlin, ok. 1876
Mazurek G-dur op. 26, na skrzypce i fortepian, wyd. Berlin, 1884
Introdukcja i Krakowiak D-dur op. 35, na skrzypce i orkiestrę lub fortepian (1895)
Mazurek E-dur op. 39, na skrzypce i fortepian, wyd. Berlin, ok. 1895
miniatury fortepianowe – Barkarola, mazurki, nokturny, polonezy, walce
pieśni

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h BarbaraB. Chmara-Żaczkiewicz BarbaraB., Zarzycki Aleksander, w: Encyklopedia muzyczna PWM: część biograficzna, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne SA, 2012, ISBN 978-83-224-0935-0 [dostęp 2024-06-18] (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Zarzycki, Aleksander [online], Polska Biblioteka Muzyczna [dostęp 2024-06-18] (pol.).
↑ ^a ^b KrzysztofK. Baculewski KrzysztofK., AndrzejA. Chodkowski AndrzejA. (red.), Encyklopedia muzyki, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 1995, ISBN 978-83-01-11390-2 [dostęp 2024-06-18] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e BarbaraB. Chmara-Żaczkiewicz BarbaraB., Zarzycki, Aleksander. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. Z. Oxford University Press, 2004, ISBN 978-0-19-517067-2 (ang.).
↑ Chmara-Żaczkiewicz 2004 ↓.

Bibliografia

Barbara Chmara-Żaczkiewicz: Zarzycki Aleksander. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 12: W–Ż część biograficzna. Kraków: PWM, 2012, s. 332-334. ISBN 978-83-224-0935-0. (pol.).
Barbara Chmara-Żaczkiewicz: Zarzycki, Aleksander. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. Z. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).
Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
Słownik muzyków polskich. Józef Michał Chomiński (red.). T. II. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1967.

Linki zewnętrzne

Aleksander Zarzycki w bazie AllMusic (ang.)
Aleksander Zarzycki – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
Aleksander Zarzycki w bazie Discogs.com (ang.)
Dyskografia Aleksandera Zarzyckiego w bazie MusicBrainz (ang.)
Utwory Aleksandra Zarzyckiego w bibliotece Polona
Aleksander Zarzycki w Polskiej Bibliotece Muzycznej

Polska muzyka romantyzmu

Kompozytorzy	Tekla Bądarzewska-Baranowska Jan Nepomucen Bobrowicz Filipina Brzezińska Józef Brzowski Fryderyk Chopin Wilhelm Czerwiński Ignacy Dobrzyński August Fryderyk Duranowski Teodor Einert Julian Fontana Karol August Freyer Emanuel Kania Jan Chrzciciel Kiszwalter Teodor Leszetycki Stanisław Moniuszko Adam Münchheimer Zygmunt Noskowski Ignacy Jan Paderewski Mieczysław Sołtys Wojciech Sowiński Henryk Wieniawski Józef Wieniawski Edward Wolff Juliusz Zarębski Aleksander Zarzycki Władysław Żeleński
Wirtuozi	fortepianu: Fryderyk Chopin Maria Szymanowska Karol Tausig skrzypiec: August Fryderyk Duranowski Karol Lipiński Henryk Wieniawski
Ważniejsze utwory	Halka Straszny dwór Step II Koncert skrzypcowy d-moll op. 22 I Koncert fortepianowy e-moll op. 11 Etiudy op. 10 i op. 25 Preludia op. 28
Czasopisma muzyczne	„Tygodnik Muzyczny” (od 1820) „Ruch Muzyczny” (od 1857) „Echo Muzyczne” (od 1877)
Drukarnie	Gebethner i Wolff Sennewald Juliusz Wildt
Początki badań etnograficznych	Oskar Kolberg
Inne sztuki	Architektura: Historyzm Literatura: Romantyzm Pozytywizm

← Muzyka klasycyzmu

Rektorzy Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina

Dyrektorzy Szkoły Dramatycznej w Warszawie	Wojciech Bogusławski (1810−1814) Ludwik Osiński (1814−1816) Józef Elsner (1816−1821)
Dyrektorzy Szkoły Publicznej Muzyki Elementarnej/Instytutu Muzyki i Deklamacji	Józef Elsner (1821−1826)
Dyrektorzy Szkoły Głównej Muzyki w Warszawie	Józef Elsner (1826−1830)
Dyrektorzy Instytutu Muzycznego Warszawskiego	Apolinary Kątski (1861−1879) Aleksander Zarzycki (1879−1888) Rudolf Strobl (1888−1891) Gustaw Roguski (1891−1903) Emil Młynarski (1903−1907) Stanisław Barcewicz (1910−1918)
Rektorzy Państwowego Konserwatorium Warszawskiego	Emil Młynarski (1919−1922) Henryk Melcer-Szczawiński (1922−1927) Karol Szymanowski (1927−1929) Zbigniew Drzewiecki (1929−1930)
Rektorzy Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie	Karol Szymanowski (1930–1931) Zbigniew Drzewiecki (1931–1932) Eugeniusz Morawski (1932−1939)
Dyrektorzy Staatliche Musikschule in Warschau	Kazimierz Sikorski (1940−1944)
Rektorzy Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie	Stanisław Kazuro (1945−1951) Stanisław Szpinalski (1951−1957) Kazimierz Sikorski (1957−1966) Teodor Zalewski (1966−1969) Tadeusz Paciorkiewicz (1969−1971) Regina Smendzianka (1972−1973) Tadeusz Wroński (1973−1975) Tadeusz Maklakiewicz (1975−1978) Bogusław Madey (1978−1979)
Rektorzy Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie	Bogusław Madey (1979−1981) Andrzej Rakowski (1981−1987) Kazimierz Gierżod (1987−1993) Andrzej Chorosiński (1993−1999) Ryszard Zimak (1999−2005) Stanisław Moryto (2005−2008)
Rektorzy Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina	Stanisław Moryto (2008−2012) Ryszard Zimak (2012−2016) Klaudiusz Baran (2016−2024) Tomasz Strahl (od 2024)