The Great Escape (film)

20. 6. 1963 (1963-06-20) (London)

Trajanje165 min.Zemlja

Sjedinjene DržaveJezikengleski
njemački
francuskiBudžet3.8 mil. $^[1]Bruto prihod11,744.471 $

The Great Escape (sh. Veliki bijeg) je američki ratni film snimljen 1963. u režiji Johna Sturgesa, poznat kao jedno od najpopularnijih i najuticajnijih hollywoodskih filmova na temu Drugog svjetskog rata.

Film se temelji na istoimenoj knjizi Paula Brickhilla, australijskog pisca koji je za vrijeme rata bio zarobljen u Njemačkoj te bio pomagač i svjedok događaja vezanih uz znameniti bijega iz logora Stalag Luft III 1944. godine. Radnja je smještena u zarobljenički logor koji su Nijemci 1943. otvorili u svrhu čuvanja "nepopravljivih" zatvorenika koji stalno pokušavaju bježati te u tu svrhu uveli niz strogih sigurnosnih mjera, ali to nije spriječilo britanskog majora Rogera Bartletta (čiji lik tumači Richard Attenborough) da započne planirati masovni bijeg, uvjeren kako će, čak i ako zatvorenici budu pohvatani, sama akcija hvatanja natjerati Nijemce da sa bojišta povuku hiljade tamo daleko korisnijih vojnika. Nominalni protagonist, čiji lik tumači Steve McQueen, je svojeglavi i buntovni američki zrakoplovac koji ispočetka nema previše strpljenja i razumijevanja za Bartlettove planove, ali na kraju postane njihovim sudionikom.

Scenario Jamesa Clavella je u određenim detaljima odstupio od knjige, odnosno historijskih činjenica; osim imena likova i mjesta radnje to se odnosi i na njihovu nacionalnost. Dijelom je to bila posljedica nastojanja da se The Great Escape učini filmičnijim, odnosno komercijalnijim. Lik koji tumači McQueen je tako proizvod fikcije, s obzirom da u vrijeme Velikog bijega u Stalagu III F nije bilo nijednog Amerikanca. Sa druge strane je u film u brojnim detaljima bio izuzetno autentičan, a što su potvrdili i sami preživjeli sudionici događaja. Djelomičan razlog je tome bio što su mnoga imena vezana uz film i sami neko vrijeme u ratu proveli kao zarobljenici - scenarist Clavell i poznati glumac Donald Pleasence koji se pojavljuje u jednoj od sporednih uloga.

The Great Escape je trajao gotovo tri sata, u njemu nije bilo gotovo nijedne ženske uloge, a elemente "prave" akcije dobio tek pred sam kraj (u antologijskoj sceni u kojoj McQueenov lik pokušava motociklom preskočiti ogradu na granici neutralne Švicarske). Najvažniji odmak od tradicionalnog hollywoodskog filma je bio nedostatak konvencionalnog hepi enda, odnosno u tome što se držao historijskih činjenica o sudbini sudionika bijega. The Great Escape je usprkos toga postigao izuzetan uspjeh, a McQueen je postao velika međunarodna zvijezda. Film je, između ostalih, prikazan na Moskovskom filmskom festivalu gdje je McQueen dobio drugu nagradu za najboljeg glumca.

Godine 1988. je snimljen TV film pod naslovom The Great Escape II: The Untold Story, koji je pokušao dati širu pozadinu događaja vezanih uz Veliki bijeg.

Uloge

Steve McQueen ... Kap. Virgil Hilts, "kralj hladionice"
James Garner ... Kap. Robert Hendley, "kopač"
Richard Attenborough ... Maj. Roger Bartlett, "Big X"
James Donald ... Puk. Ramsey, SBO (viši britzanski oficir)
Charles Bronson ... Kap. Danny Velinski, "kralj tunela"
Donald Pleasence ... Kap. Colin Blythe, "falsifikator"
James Coburn ... Fg. Off. Louis Sedgwick, "proizvođač"
Hannes Messemer ... Oberst von Luger, zapovjednik logora
David McCallum ... Kap. korv. Eric Ashley-Pitt, "raznosač"
Gordon Jackson ... Kap. Andrew MacDonald, "Intelligence"
John Leyton ... Kap. William Dickes, "kralj tunela"
Angus Lennie ... Natp. Archibald Ives, "krtica"
Nigel Stock ... Kap. Dennis Cavendish, "istraživač"
Robert Graf ... Werner, "hrčak"

Jud Taylor ... Por. Goff
Hans Reiser ... Herr Kuhn
Harry Riebauer ... Sgt. Strachwitz
William Russell ... Sorren
Robert Freitag ... Hauptmann Posen
Ulrich Beiger ... Preissen
George Mikell ... SS oficir
Lawrence Montaigne ... Haynes, "diverzije"
Robert Desmond ... Griffith, "krojač"
Til Kiwe ... Frick
Heinz Weiss ... Kramer
Tom Adams ... Dai Nimmo, "diverzije"
Karl-Otto Alberty ... SS oficir Steinach

Vanjske veze

The Great Escape na sajtu IMDb
The Great Escape na filmskoj bazi podataka TCM
The Great Escape na AllRovi-u
James Garner Interview on the Charlie Rose Show Arhivirano 2008-01-03 na Wayback Machine-u (See 30:23–34:47 of video.)
New publication with private photos of the shooting & documents of 2nd unit cameraman Walter Riml
Photos of the filming
The Great Escape locations
The Great Escape na Rotten Tomatoes-u (en)