Saraorci

Osnovna škola " Vuk Karadžić " (1871-1984) Saraorci^{[mrtav link]}

Saraorci
spomenik borcima iz Prvog svetskog rata
Osnovni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Podunavski
Grad	Smederevo
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	2107
Geografija
Koordinate	44°29′11″N 21°04′34″E / 44.486333°N 21.076166°E / 44.486333; 21.076166
Nadmorska visina	74 m
Saraorci Saraorci (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod	11315
Pozivni broj	026
Registarska oznaka	SD

Koordinate: 44° 29′ 11" SGŠ, 21° 04′ 34" IGD

Saraorci su naseljeno mesto grada Smedereva, Podunavskog okruga (do 1968. godine Opština Velika Plana). Naselje se nalazi u aluvijalnoj ravni Velike Morave, udaljeno 25 km od Smedereva. Prema popisu iz 2011. selo broji 2107 stanovnika. Kroz saraorački atar danas protiču dve reke: Jezava i Velika Morava.

Naziv i istorija sela

Po predanju selo je dobilo ime po zidarima Saraorima, koji su zidali Smederevsku tvrđavu. Pretpostavlja se da su živeli pored reke Morave.

Selo je nastalo pre 18. veka^[1]. U periodu 1945—1964. Saraorci su bili sedište istoimene opštine, kojoj su pripadala sela Lozovik, Lugavčina, i Miloševac. Tada je naziv sela bio varošica Saraorci.

Saraorci se nalaze južno od Smedereva. Nema podataka na osnovu kojih bi se sa sigurnoću moglo govoriti o osnivanju i starosti ovoga naselja. Ali sudeći po tragovima iz prošlosti, koji se nalaze u blizini ovoga mesta, kao i po imenu, koje navodi na pomisao da su ovde nekada možda živeli saraori, koji koji su radili na podizanju smederevskog grada, moglo bi se reći da je ovde postojalo starije naselje.

U aračkim spiskovima se pominju Saraorci koji su imali 1818. godine 38 kuća. Godine 1846. u Saraorcima je bilo 99 kuća, a po popisu iz 1921. godine u njima je bilo 405 kuća sa 2.109 stanovnika.

Po predanju su Saraorci ranije bili u Selištu, na desnoj strani Jazove, i od nje udaljeni oko 200 metara. U Selištu su bile kuće Pavkovića, Bekića, Rakića i Matića, pa su oni zbog „teskobe“ prešli na današnja mesta. Danas su u Selištu kuće i imanje Blagojevića. Pavkovići (danas imaju razna prezimena) su „udarili kolac ovome mestu“. Njihov je predak Pavko došao u Selište, i od skora je u Selištu postojala stara Pavkova kuća. Bekići (sa raznim prezimenima) su starinom od Kosova, a Rakići (Matkovići) i Matići su iz „Erske“ – od Dragačeva. Radunovići, Ilići (Bradulovići), i Jovanovići su od Kosova, Ilići (Bradilovići), Milosavljevići i Gojkovići su starinom od Kosova.. (podaci krajem 1921. godine).^[2]^[3]

Društveni život

U Saraorcima postoji jedna osnovna škola, OŠ „Heroj Sveta Mladenović“, stara 45 godina. Počela sa radom 29. novembra 1968. godine, a pre toga je postojala škola „Vuk Karadžić“. Školstvo postoji od 1836. godine.

Saraorci imaju bogat istorijat KUD-a „Rade Marković“. KUD je osnovan 60-ih godina 20. veka i do sada je učestvovao na svim važnijim regionalnim i republičkim takmičenjima. Fudbalski klub „Saraorci“ osnovan je 1933. godine. Rukometni klub osnovan 1972. godine i takmičio se u svim rangovima takmičenja, a najveći uspeh je ulazak u drugu saveznu ligu sezone 1998/99. godine, kada zbog NATO agresije prestaje sa takmičenjem, a kasnije i sa radom.

Na teritoriji Saraoraca postoji jedan spomenik kulture^[4] — mehana porodice Mladenović, izgrađena početkom 19. veka, a kategorisana kao spomenik kulture od izuzetnog značaja 1981/1983.

Na starom groblju u Saraorcima postoji zadužbina Jovana Vićentijevića-Masaraoša podignuta 1925. godine.

Demografija

Prema popisu iz 2011. godine u naselju Saraorci živi 1711 punoletan stanovnik, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,3 godina (39,3 kod muškaraca i 43,3 kod žena). U naselju postoji 689 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,06.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija

Godina	Stanovnika




1948.	2642	^[5]
1953.	2722
1961.	2851
1971.	2787
1981.	2864
1991.	2688	2491
2002.	2713	2413

Saraorci su velikim delom naseljeni Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa primećeno je opadanje broja stanovnika.

Etnički sastav prema popisu iz 2002.^[6]
Srbi	2279	94.44%
Romi	94	3.89%
Mađari	4	0.16%
Crnogorci	2	0.08%
Hrvati	2	0.08%
Slovenci	1	0.04%
Rumuni	1	0.04%
Nemci	1	0.04%
nepoznato	20	0.82%

Stanovništvo prema polu i starosti ^[7]


	m	ž
?	0	0
80+	12	25
75-79	26	39
70-74	63	103
65-69	64	75
60-64	54	64
55-59	56	48
50-54	92	82
45-49	92	94
40-44	84	72
35-39	80	71
30-34	91	80
25-29	88	87
20-24	90	77
15-19	62	83
10-14	85	71
5-9	99	65
0-4	60	79
prosek	37.3	40.0

Domaćinstva

**Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	566	575	690	680	697	700	682

**Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosečan broj članova
Broj domaćinstava	109	138	111	138	71	63	23	21	4	4	3.54

Domaćinstva

**Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	954	332	554	42	24	2	1000

**Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosečan broj članova
Broj domaćinstava	214	566	181	34	5

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	543	260	-	-	112	2	43	32	6	26
Ženski	256	162	-	-	17	-	2	26	3	4
Oba	799	422	-	-	129	2	45	58	9	30
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	-	6	6	12	11	5	1	-	21
Ženski	1	3	3	14	14	-	3	-	4
Oba	1	9	9	26	25	5	4	-	25

Poznati Saraorčani

Tanasije Mladenović (1913—2003), pesnik
Zoran Janković, gradonačelnik Ljubljane
Radmila Dimić, interpretator srpskih narodnih pesama 1922—1991
Petar Vićentijević, optičar, jedan od osnivača fonda za pio, nosilac pet oktobarskih plaketa 1927—2001

Reference

↑ Sušić, M. B. 1968. Saraorci. U: Enciklopedija Jugoslavije 7: str. 143. Jugoslovenski leksikografski zavod: Zagreb.
↑ Podaci su uzeti iz: „Naselja“ knj.19 (dr. B. M. Drobnjaković: Smederevsko podunavlje i Jasenice
↑ Literatura „Letopis Podunavskih mesta“(Beč 1999) period 1812 – 1935 g. Letopisa, po predanju, Podunavskih mesta i običaji nastanak sela ko su bili Doseljenici čime se bavili meštani
↑ Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture, Smederevo. 2003.Spomenici kulture smederevskog i braničevskog kraja^{[mrtav link]}, Pristupljeno 24. 4. 2013.
↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
↑ Knjiga 1, Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 978-86-84433-00-0
↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7

Korišćena Literatura

„Letopis“: Podunavska mesta i običaji Marina (Beč 1999 g.). Letopis period 1812 – 2009 g. Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju mesta u Južnoj Srbiji, mesta i običaji nastanak sela ko su bili Doseljenici čime se bavili meštani
Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927. objavjeno (1927 g.)„Napredak Pančevo,,
Napomena

U uvodnom delu autor je dao kratak istorijski pregled ovog područja od praistorijskih vremena do stvaranje države Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Najveći prilog u ovom delu čine ,»Letopisi« i trudio se da ne propusti nijednu važnu činjenicu u prošlosti opisivanih mesta.