Ismail Kadare

Ismail Kadare
Ismail Kadare u Zürichu
Biografske informacije
Rođenje	28. 1. 1936. (1936-01-28) (dob: 88) Đirokastra
Smrt	1. 7. 2024. (dob: 88)
Nacionalnost	Albanac
Obrazovanje
Zanimanje	Pisac i novinar
Opus
Jezik	Albanski
Znamenita djela
General mrtve armade Tvrđava Palata snova Piramida
Potpis

Ismail Kadare (Đirokastra, 1936 – Tirana, 2024) je bio svjetski poznati albanski pisac.

Kadare je rođen 28. siječnja 1936. u gradu Gjirokastru na jugu Albanije, u obitelji skromnog sudskog službenika. Majka mu potječe iz imućne porodice pa odrasta u liberalnoj i obrazovanoj građanskoj sredini. Djetinjstvo i rodni grad (pod naizmjeničnom talijanskom odnosno grčkom okupacijom tijekom Drugog svjetskog rata) opisuje u romanu Kronikë në gur (Kronika u kamenu).

Studira na Sveučilištu u Tirani i na Zavodu za književnost Maksim Gorki u Moskvi.^[1]

Šezdesetih godina XX. stoljeća radi kao novinar i urednik te počinje objavljivati poeziju. Godine 1963. objavljuje prvi roman, Gjenerali i ushtrisë së vdekur (General mrtve vojske), koji doživljava uspjeh i u zemlji i u inozemstvu. Po romanu je 1983. snimljen istoimeni film s Marcellom Mastroiannijem u glavnoj ulozi.^[2][3]

Otad redovno objavljuje brojna djela koja su ga učinila jednim od najvažnijih europskih pisaca XX. stoljeća. Među njima se posebno ističe Pallati i ëndrrave (Palača snova, 1981.), politička alegorija čija je radnja smještena u osmanski Istanbul, ali kojom Kadare na suptilan način kritizira komunistički režim Envera Hoxhe.^[4][5]

Godine 1990., pred sam pad komunizma u Albaniji, dobiva azil u Francuskoj. Azil je zatražio zbog, kako kaže, nepomirljivosti istinskog književnog stvaralaštva i diktature; "Pisac je prirodni neprijatelj diktature". Kadare je ostao u Francuskoj do 1999., kada je se vratio u Albaniju. Dugim godinama je živio u objema zemljama, na relaciji Tirana-Pariz.^[6]

Oženio je albansku književnicu Helenu Gushi i dobio dvije kćeri. Besiana Kadare je albanska veleposlanica u Ujedinjenim narodima, njihova veleposlanica na Kubi i potpredsjednica Generalne skupštine Ujedinjenih naroda na njenom 75. zasjedanju.

Ismail Kadare je se vratio u Albaniju u svojim poznim godinama i umro u bolnici u Tirani 1. jula 2024., u dobi od 88 godina, nakon što je nekoliko godina patio od lošeg zdravlja. Odobren mu je državni sprovod 3. jula u Nacionalnom kazalištu opere i baleta u Tirani, ali je ubrzo nakon toga pokopan na privatnoj ceremoniji. U Albaniji su proglašena dva dana žalosti, dok je u susjednom Kosovu proglašen jedan dan žalosti.

• Frymëzime djaloshare (Mladenačka nadahnuća, 1954);
• Gjenerali i ushtrisë së vdekur (General mrtve vojske, 1963.);
• Dasma (Svadba, 1968.);
• Kështjella (Tvrđava, 1970.);
• Kronikë në gur (Kronika u kamenu, 1971.);
• Dimri i madh (Velika zima, 1977.);
• Ura me tri harqe (Most na tri luka, 1978.);
• Muzgu i perëndive të stepës (Suton stepskih bogova, 1978.);
• Kamarja e turpit (Izdajnikova niša, 1978);
• Kush e solli Doruntinën (Tko je doveo Doruntinu?, 1980);
• Prilli i thyer (Prekinuti april, 1980.);
• Pallati i ëndrrave (Palača snova, 1981.);
• Qorrfermani (Prokletstvo, 1984/1991.);
• Koncert në fund të dimrit (Koncert na kraju zime, 1988.);
• Piramida (Piramida, 1992.);
• Spiritus (Spiritus, 1996);
• Lulet e ftohta të marsit (Proljetno cvijeće, proljetni mraz, 2000);
• Tri këngë zie për Kosovën (Elegija za Kosovo, 2000.);
• Përballë pasqyrës së një gruaje (Pred ženskim ogledalom, 2001.);
• Jeta, loja dhe vdekja e Lul Mazrekut (Život, igra i smrt od Lula Mazreka, 2002.);
• Dosja H: roman (Dosje o H., 2002.);
• Pasardhësi (Nasljednik, 2003.);
• Vajza e Agamemnonit (Agamemnonova kći, 2003.);
• Darka e gabuar (Pad kamenog grada, 2008.);
• Mbi krimin në Ballkan (O kriminalu na Balkanu, 2011);
• Kukulla (Lutka, 2015);
• Kur sunduesit grinden (Kad se vladari svađaju, 2018)

• Dopisni član Akademije moralnih i političkih znanosti u Parizu;
• Dobitnik odličjâ francuske Legije časti;
• Dobitnik nagrade Prix mondial Cino Del Duca 1992.;
• Dobitnik nagrade Herder 1998.;
• Dobitnik nagrade Man Booker International 2005.;
• Dobitnik nagrade Princ od Asturije 2009.;
• Dobitnik nagrade Jerusalem 2015.;
• Dobitnik nagrade Letërsia shqipe 2017.;
• Dobitnik nagrade Nonino 2018.

Ismail Kadare na Wikimedijinoj ostavi