11. krajiška divizija NOVJ

11. krajiška divizija
Osnivanje	1. jun 1943. Mesto formiranja: okolina Prnjavora
Formacija	Peta krajiška brigada, 12. krajiška brigada, Banjalučki NOP odred i Kozarački NOP odred
Jačina	2.000 vojnika i oficira
Deo	Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije
Angažovanje	Operacija Pfingsten Prva banjalučka operacija Operacija Feuerwehr Beogradska operacija Sremski front
Komandanti
Komandant	Josip Mažar Šoša

Jedanaesta krajiška udarna divizija NOVJ formirana je naredbom Vrhovnog komandanta NOV i POJ Josipa Broza Tita 1. juna 1943. godine u okolini Prnjavora od Pete krajiške (kozarske) brigade, Dvanaeste krajiške udarne brigade i grupe partizanskih odreda. U vreme formiranja brojala je oko 2.900 boraca pod oružjem. Naredbom o formiranju dobila je naziv „Dvanaesta divizija NOVJ“, ali je tri meseca kasnije, prilikom revizije i unifikacije naziva preimenovana u Jedanaestu.

Borbeni put 11. divizije

Uznemiren ofanzivnim delovanjem divizije u okolini Banja Luke, komandant nemačkih snaga u NDH, general Rudolf Liters pokrenuo je u cilju njenog razbijanja 13. juna operaciju „Pfingsten“. Za ovu operaciju angažovao je 721. lovački puk 114. lovačke divizije i borbenu grupu „Istok“ koju su sačinjavali ojačana 8. lovačka domobranska pukovnija i četnički odredi „Borja“ i „Obilić“. Prema planu operacije, trebalo je da ove snage koncentričnim dejstvima okruže i unište diviziju. Međutim, operacija je završena potpunim neuspehom. Jedanaesta krajiška divizija manevrom je izbegla opkoljavanje i nastavile napadna dejstva u oblasti Banja Luke.

Jedinice divizije su sa Drugom krajiškom brigadom, 10. jula savladale ustaško-domobranski garnizon u Prnjavoru. Divizija je tokom cele druge polovine 1943. godine vodila neprekidne borbe protiv nemačkih, ustaško-domobranskih i četničkih sanaga u srednjoj Bosni.

Krajem decembra 1943. i početkom januara 1944. godine divizija je učestvovala u napadu na Banja Luku. Nakon toga divizija se našla na pravcu glavnog udara tokom nemačke operacije „Napfkuhen“ i tom prilikom je pretrpela znatne gubitke.

Divizija je forsirala reku Bosnu 8. avgusta 1944. godine i pod neprekidnom borbom sa jedinicama 13. SS divizije uspela da se početkom septembra probije preko reke Drine u zapadnu Srbiju. U sastavu Dvanaestog vojvođanskog korpusa učestvovala je u Beogradskoj operaciji.

Nakon popune novim borcima iz Srbije, divizija je nastavila nastupanje kroz Srem i učestvovala u oštrim borbama na Sremskom frontu. Nakon proboja fronta nastavila je nastupanje dolinom reke Save prema Zagrebu i sredinom maja učestvovala u zarobljavanju ostataka Armijske grupe „E“ u Sloveniji.

Literatura

Portal NOB

Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi.

Dušan D. Samardžija: JEDANAESTA KRAJIŠKA NOU DIVIZIJA, Vojnoizdavački i novinski centar, Beograd 1987.
Lj. Borojević, D. Samardžija, R. Bašić: PETA KOZARAČKA BRIGADA, Narodna knjiga, Beograd 1973.
Joco Marjanović, Mile Kukolj, Milutin Vujović, Boro Gaćeša, Rade Ranilović: DVANAESTA KRAJIŠKA NOU BRIGADA, Vojnoizdavački i novinski centar, Beograd 1986.
Vojna enciklopedija, Beograd 1975. godina

Jedinice Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije