Zespół PFAPA

Zespół PFAPA (od ang. Periodic fever, aphthous stomatitis, pharyngitis and adenitis - nawrotowa gorączka, aftowe zapalenie jamy ustnej, gardła i szyjnych węzłów chłonnych) – zespół chorobowy zaliczany do chorób autozapalnych. Początek choroby u małych dzieci, u których, w odstępach około 3-5 tygodni, występuje okresowo wysoka gorączka i często z aftopodobnymi owrzodzeniami jamy ustnej, zapaleniem gardła i powiększeniem szyjnych węzłów chłonnych. Zespół został po raz pierwszy opisany w 1987 roku, a nazwany dwa lata później[1][2][3].

Objawy

Objawy zespołu PFAPA występują po raz pierwszy zwykle przed 5. rokiem życia.

Do głównych objawów zespołu PFAPA są[4][5][6]:

  • okresowa wysoka gorączka występująca regularnych odstępach co kilka tygodni (zwykle 3 do 5) i trwająca 3-7 dni
  • afty błony śluzowej jamy ustnej
  • zapalenie gardła (często z białym nalotem na migdałkach podniebiennych)
  • i zapalenie/powiększenie szyjnych węzłów chłonnych

Oprócz typowych objawów mogą współwystępować bóle stawów, wysypka,bóle brzucha, bóle głowy, wymioty lub biegunka.

W okresach pomiędzy rzutami choroby, dzieci nie mają żadnych objawów chorobowych.

Etiopatogeneza

Przyczyna zespołu PFAPA jest nieznana[5], ale włączany on jest do klasyfikacji innych zespołów gorączki nawrotnej (chorób autozapalnych).

Badania naukowe wskazują, że podczas napadów choroby dochodzi do wyzwalania przez czynniki środowiskowe aktywacji dopełniacza i IL-1β/IL-18. Następnie dochodzi do indukcji chemokin Th1 i późniejszej retencji aktywowanych limfocytów T w tkankach obwodowych. Stosowanie antagonistów IL-1 może zatem być korzystne w leczeniu, a IP-10/CXCL10 może służyć jako potencjalny biomarker zespołu PFAPA[7].

Rozpoznanie

Ustalenie rozpoznania wymaga zaobserwowanie przynajmniej 6 rzutów choroby. Konieczne jest także uzyskanie stale powtarzających się ujemnych wymazów z gardła, a także wykluczenia innych przyczyn (np. infekcji EBV, CMV oraz FMF)[2]. W badaniach laboratoryjnych występują cechy ostrego stanu zapalnego[8].

Leczenie

Mimo objawów chorobowych wzrost i rozwój dzieci nie odbiega od normy. Zespół PFAPA po kilku latach trwania zwykle ustępuje samoistnie w 2. dekadzie życia[3][9][10]. Występowanie tego zespołu w okresie dorosłości ogranicza się tylko do kilku procent pacjentów[11].

Najczęściej stosowany jest glikokortykosteryd (prednizon) w 1. dobie gorączki i jeśli to konieczne także w drugiej dobie[5]. Niekiedy bywa wykonywana tonsillektomia w celu redukcji częstości rzutów, choć racjonalność tego postępowania bywa podważana[6][12].

W wypadkach braku właściwego rozpoznania dzieci poddawane są wielokrotnej i niepotrzebnej antybiotykoterapii[6].

Przypisy

  1. ↑ K.T.K.T. Thomas K.T.K.T. i inni, Periodic fever syndrome in children, „The Journal of Pediatrics”, 135 (1), 1999, s. 15–21, DOI: 10.1016/s0022-3476(99)70321-5, ISSN 0022-3476, PMID: 10393598 [dostęp 2021-04-16] .
  2. ↑ a b S.S.S.S. Long S.S.S.S., Syndrome of Periodic Fever, Aphthous stomatitis, Pharyngitis, and Adenitis (PFAPA)--what it isn't. What is it?, „The Journal of Pediatrics”, 135 (1), 1999, s. 1–5, DOI: 10.1016/s0022-3476(99)70316-1, ISSN 0022-3476, PMID: 10393593 [dostęp 2021-04-16] .
  3. ↑ a b S.S. Padeh S.S. i inni, Periodic fever, aphthous stomatitis, pharyngitis, and adenopathy syndrome: clinical characteristics and outcome, „The Journal of Pediatrics”, 135 (1), 1999, s. 98–101, DOI: 10.1016/s0022-3476(99)70335-5, ISSN 0022-3476, PMID: 10393612 [dostęp 2021-04-16] .
  4. ↑ Adriana Almeida deA.A. Jesus Adriana Almeida deA.A., RaphaelaR. Goldbach-Mansky RaphaelaR., Monogenic autoinflammatory diseases: concept and clinical manifestations, „Clinical Immunology (Orlando, Fla.)”, 147 (3), 2013, s. 155–174, DOI: 10.1016/j.clim.2013.03.016, ISSN 1521-7035, PMID: 23711932, PMCID: PMC3769788 [dostęp 2021-04-16] .
  5. ↑ a b c GiuliaG. Vigo GiuliaG., FrancescoF. Zulian FrancescoF., Periodic fevers with aphthous stomatitis, pharyngitis, and adenitis (PFAPA), „Autoimmunity Reviews”, 12 (1), 2012, s. 52–55, DOI: 10.1016/j.autrev.2012.07.021, ISSN 1873-0183, PMID: 22878272 [dostęp 2021-04-16] .
  6. ↑ a b c FedericaF. Vanoni FedericaF., KaterinaK. Theodoropoulou KaterinaK., MichaëlM. Hofer MichaëlM., PFAPA syndrome: a review on treatment and outcome, „Pediatric Rheumatology Online Journal”, 14 (1), 2016, s. 38, DOI: 10.1186/s12969-016-0101-9, ISSN 1546-0096, PMID: 27349388, PMCID: PMC4924332 [dostęp 2021-04-16] .
  7. ↑ SilviaS. Stojanov SilviaS. i inni, Periodic fever, aphthous stomatitis, pharyngitis, and adenitis (PFAPA) is a disorder of innate immunity and Th1 activation responsive to IL-1 blockade, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 108 (17), 2011, s. 7148–7153, DOI: 10.1073/pnas.1103681108, ISSN 1091-6490, PMID: 21478439, PMCID: PMC3084055 [dostęp 2021-04-17] .
  8. ↑ Ruth J.R.J. Pepper Ruth J.R.J., Helen J.H.J. Lachmann Helen J.H.J., Autoinflammatory Syndromes in Children, „Indian Journal of Pediatrics”, 83 (3), 2016, s. 242–247, DOI: 10.1007/s12098-015-1985-y, ISSN 0973-7693, PMID: 26821543 [dostęp 2021-04-16] .
  9. ↑ PFAPA Syndrome - Pediatrics [online], Merck Manuals Professional Edition [dostęp 2021-04-16]  (ang.).
  10. ↑ Periodic Fever Syndrome [online], Cleveland Clinic [dostęp 2021-04-16] .
  11. ↑ A. GonzálezA.G. García A. GonzálezA.G., J.L. Patier de laJ.L.P. Peña J.L. Patier de laJ.L.P., N. OrtegoN.O. Centeno N. OrtegoN.O., Autoinflammatory diseases in adults. Clinical characteristics and prognostic implications, „Revista Clinica Espanola”, 217 (2), 2017, s. 108–116, DOI: 10.1016/j.rce.2016.08.004, ISSN 1578-1860, PMID: 27702442 [dostęp 2021-04-16] .
  12. ↑ Martin J.M.J. Burton Martin J.M.J. i inni, Tonsillectomy for periodic fever, aphthous stomatitis, pharyngitis and cervical adenitis syndrome (PFAPA), „The Cochrane Database of Systematic Reviews”, 12, 2019, CD008669, DOI: 10.1002/14651858.CD008669.pub3, ISSN 1469-493X, PMID: 31886897, PMCID: PMC6953364 [dostęp 2021-04-16] .