Wanda Grabińska

Wanda Grabińska
Wanda Grabińska-Woytowicz
Ilustracja
Wanda Grabińska, 1931
Data i miejsce urodzenia

6 czerwca 1902[1]
Radom

Data i miejsce śmierci

15 czerwca 1980
Albion, Nowy Jork, USA

Zawód, zajęcie

sędzia, urzędnik państwowy

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Wanda Grabińska-Woytowicz (ur. 6 czerwca 1902 w Radomiu, zm. 15 czerwca 1980 w Albion) – polska prawniczka, pierwsza kobieta na stanowisku sędziowskim w Polsce.

Życiorys

Dzieciństwo i wczesną młodość spędziła w Radomiu. Edukację kilkukrotnie przerywała z powodu złego stanu zdrowia. W 1924 roku zdobyła dyplom uniwersytecki na wydziale prawa Uniwersytetu Warszawskiego, po czym została aplikantką sądową. Aktywnie działała w Towarzystwie Opieki nad Więźniami „Patronat”[2]. W 1927 roku złożyła podanie, w którym ubiegała się o nominację sędziowską. W podaniu wskazała na konstytucję, która przyznawała kobietom równe prawa z mężczyznami w dostępie do stanowisk publicznych[3]. Po 18 miesiącach jej podanie rozpatrzono pozytywnie i 6 marca 1929 roku została asesorem sądowym[4]. Tym samym Grabińska została pierwszą kobietą sędzią w Polsce. Francuski dziennik „Le Journal” doniósł, że tego samego roku ówczesna przewodnicząca Międzynarodowej Federacji Kobiet Zawodów Prawniczych, Agathe Dyvrande-Thevenin, przedstawiła Grabińską ministrowi sprawiedliwości Lucienowi Hubertowi by zapytać, kiedy powstanie ustawa, która umożliwiłaby także Francuzkom dostęp do sądownictwa[5]. Od 1930 roku była także delegatem rządu w Komisji Spraw Społecznych Ligi Narodów, w której przede wszystkim zaangażowała się w stworzenie Zbioru reguł dla sądów do spraw nieletnich, zakładów wychowawczych i organów pomocniczych[6]. Od 30 września 1929 sprawowała urząd sędziego sądu grodzkiego w Warszawie ds. nieletnich[4]. W październiku 1932 złożyła rezygnację z urzędu i została zwolniona dekretem prezydenta RP[7]. Po rezygnacji ze stanowiska sędziego objęła posadę radcy w Ministerstwie Opieki Społecznej[4].

Zajmowała się przede wszystkim tematyką nieletnich i ochroną praw kobiet. Opowiadała się za stworzeniem domów poprawczych dla dziewcząt, gdyż skazane wyrokiem sądu dziewczęta trafiały bezpośrednio do więzienia (domy poprawcze przyjmowały wówczas wyłącznie chłopców)[8]. Jako specjalistka w tej dziedzinie, została poproszona o przygotowanie hasła „nieletni” w Encyklopedii Podręcznej Prawa Karnego pod redakcją Wacława Makowskiego (tom 3, s. 1012–1061)[6].

W maju 1929 została przewodniczącą komitetu organizacyjnego związku kobiet z wyższym wykształceniem prawniczym w Polsce jako oddziału Federation Internationale des Femmes Avocats et Diplomes en Droit w Paryżu[9]. Była jedną z założycielek i członkinią zarządu Polskiego Związku Kobiet z Wykształceniem Prawniczym (1929), była aktywną członkinią Międzynarodowej Federacji Kobiet Zawodów Prawniczych i Międzynarodowego Zrzeszenia Sędziów dla Nieletnich[6]. Należała także do Polskiego Stowarzyszenia Kobiet z Wyższym Wykształceniem[2].

Od 19 maja 1931[10] do 17 września 1946 (rozwód) była pierwszą żoną Bolesława Woytowicza, kompozytora i pianisty[11].

W 1947 roku wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych.

Zmarła 15 czerwca 1980[12].

Przypisy

  1. ↑ Data urodzenia i miejsce śmierci, na podstawie danych U.S. Social Security Death Index, 1935-2014 dostępnych na ancestry.com
  2. ↑ a b KarolinaK. Dzimira-Zarzycka KarolinaK., W 1929 roku pierwsza kobieta w Polsce – i jedna z pierwszych w Europie – została powołana na stanowisko sędziowskie. Kim była Wanda Grabińska? [online], Wiedza - HISTORIA: POSZUKAJ [dostęp 2024-08-13]  (pol.).
  3. ↑ Irena Jabłowska. Pierwsza kobieta sędzią dla nieletnich w Polsce. Wywiad z P. Wandą Grabińską. „Kobieta Współczesna”, 17.03.1929. Warszawa. 
  4. ↑ a b c Lech Krzyżanowski, Witold Okniński, Pierwsze kobiety w polskim sądownictwie. Od Wandy Grabińskiej do Małgorzaty Gersdorf – Kalendarium’ [w:] „Palestra”, 12/2018 wersja zdigitalizowana
  5. ↑ KrystynaK. Bielawska-Jackowska KrystynaK., Kongres warszawski Międzynarodowej Federacji Kobiet Zawodów Prawniczych (20–26 sierpnia 1967), „Palestra”, 11/9 (117), 1967, s. 75–81 [dostęp 2019-03-08] .
  6. ↑ a b c MariaM. Stypułkowska MariaM., Trudna droga kobiet do wykonywania zawodów prawniczych., „Palestra”, 38 (9–10), 1994, s. 139–149 [dostęp 2019-03-08] .
  7. ↑ Nominacje kobiet w sądownictwie. „Kurier Poranny”. Nr 285, s. 6, 13 października 1932. 
  8. ↑ Stanisław Milewski. Zanim kobieta została adwokatem. „Palestra”, 2002. [dostęp 2012-05-08]. 
  9. ↑ Polski Związek prawniczek. „Kurier Poranny”. Nr 120, s. 8, 2 maja 1929. 
  10. ↑ Wanda Grabińska M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-08-13].
  11. ↑ Bolesław Woytowicz – Kresowianie na Śląsku [online], leksykonkresowian.instytutslaski.pl [dostęp 2024-08-13] .
  12. ↑ Grabińska Wanda (78) data śmierci 15.06.1980 [online] [dostęp 2024-08-13]  (pol.).

Bibliografia

  • Wanda Grabińska. [w:] Baza osób polskich [on-line]. [dostęp 2012-05-08].
  • VIAF: 8792156012394049700000
  • PLWABN: 9810715108805606