Władysław Orzeszko

Władysław Orzeszko
ilustracja
major piechoty major piechoty
Data i miejsce urodzenia

8 stycznia 1895
Łozów

Data i miejsce śmierci

między 16 a 19 kwietnia 1940
Katyń

Przebieg służby
Lata służby

1914–1940

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie

Jednostki

5 Pułk Strzelców Polskich
Wileński pułk Strzelców
53 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych
78 Pułk Piechoty
PKU Słonim
KRU Słonim

Stanowiska

dowódca batalionu
komendant PKU
komendant RU

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej

Władysław Orzeszko (ur. 8 stycznia 1895 w Łozowie, pow. grodzieński, zm. między 16 a 19 kwietnia[1] 1940 w Katyniu) – major piechoty Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Niepodległości, ofiara zbrodni katyńskiej[2].

Życiorys

Był synem Tomasza i Michaliny z Olszewskich[3]. Uczestnik I wojny światowej. Służył w 5 pułku strzelców polskich 2 Dywizji Strzelców Polskich I Korpusu Polskiego. Brał udział w potyczce z bolszewikami pod Uszą w 1918[4]. Wraz z 50 innymi oficerami dostał się do niewoli. Jeńców przewieziono do Mińska.

W Wojsku Polskim od 1920, służył w wileńskim pułku strzelców w stopniu porucznika. Za walki w szeregach tego pułku otrzymał Krzyż Walecznych po raz pierwszy[5]. Formalnie przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii rosyjskiej, z zaliczeniem do rezerwy i powołaniem do czynnej służby w listopadzie 1921[6]. W Polsce Zbrojnej ukazało się w 1923 ogłoszenie przypominające o odebraniu odznaczeń Krzyża Walecznych. Wspomniany w ogłoszeniu był m.in. Orzeszko[7]. Ukończył kurs doskonalenia młodszych oficerów w 78 pułku piechoty. W 1923 w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1716 lokatą służył w 53 pułku piechoty[8]. W 1924 jako kapitan rezerwy piechoty zatrzymany w służbie czynnej został przeniesiony z 53 do 78 pułku piechoty[9]. 1 stycznia 1928 został przemianowany z oficera rezerwy na oficera zawodowego korpusu piechoty w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1919 i 34 lokatą[10]. Awansował do stopnia majora 1 stycznia 1930, starszeństwo z dniem awansu i 100 lokatą[11]. W marcu tego roku został przeniesiony do 77 pułku piechoty na stanowisko kwatermistrza[12][3][13]. W czerwcu 1930 został przesunięty na stanowisko dowódcy batalionu[14]. W 1934 został przeniesiony z 77 pp do 78 pułku piechoty na stanowisko dowódcy batalionu[15]. W 1935 w stopniu majora z 80 lokatą w swoim starszeństwie służył w 78 pułku piechoty[16]. W sierpniu tego roku zostało mu powierzone stanowisko komendanta PKU Słonim[17]. W marcu 1939 był komendantem KRU Słonim[18].

W czasie kampanii wrześniowej został internowany na Litwie. W listopadzie 1939 został przekazany przez władze litewskie Rosjanom[2]. Według stanu z kwietnia 1940 był jeńcem kozielskiego obozu. Między 15 a 17 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[1] – lista wywózkowa 029/1 poz 82, nr akt 5[19] z 13.04.1940[1]. Został zamordowany między 16 a 19 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim[1]. Został zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943 wpis w księdze czynności pod datą 13.05.1943. Figuruje liście AM-216-1828 (nazwisko zapisano jako Orszeszko) i Komisji Technicznej PCK GARF-65-01828. Przy szczątkach w mundurze majora znaleziono list, pismo urzędowe[20]. Został rozpoznany jako komendant Rejonu Uzupełnień Słonim[21]. Znajduje się na liście ofiar opublikowanej w Gońcu Krakowskim nr 126 i Nowym Kurierze Warszawskim nr 133.

W Archiwum Robla znajduje się notatnik znaleziony przy zwłokach por. rez. Józefa Klarnera (pakiet 01112-07), w którym Orzeszko jest wymieniony na niedatowanej liście nazwisk jeńców obozu w Kozielsku.

Krewni do 1990 poszukiwali informacji przez Biuro Informacji i Badań Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie.

Życie prywatne

Żonaty z Pauliną z Szymańskich, miał troje dzieci[3].

Upamiętnienie

  • Minister obrony narodowej Aleksander Szczygło decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie na stopnień podpułkownika, Awans zostały ogłoszone 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”
  • Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 14384) – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie żołnierzy polskich zamordowanych w Katyniu i innych nieznanych miejscach kaźni, nadane przez prezydenta RP na uchodźstwie profesora Stanisława Ostrowskiego (11 listopada 1976)
  • Krzyż Kampanii Wrześniowej – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej (1 stycznia 1986)
  • Dąb Pamięci zasadzony przez Szkołę Podstawową nr 13 w Olsztynie[22]

Ordery i odznaczenia

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, s. 552.
  2. ↑ a b JędrzejJ. Tucholski JędrzejJ., Mord w Katyniu, 1991, s. 183 .
  3. ↑ a b c Kiński i inni, Katyń, Księga Cmentarna, 2000, s. 452 .
  4. ↑ „Strażnica” (1918, nr 1), Bobrujsk, 12 lutego 1918, s. 2 .
  5. ↑ „Dziennik Personalny” (R.3, nr 1), Warszawa, 26 stycznia 1922, s. 72 .
  6. ↑ „Dziennik Personalny” (R.2, nr 40), Warszawa, 23 listopada 1921, s. 1512 .
  7. ↑ „Polska Zbrojna” (R.3 , nr 236), Warszawa, 29 sierpnia 1923, s. 5 .
  8. ↑ Rocznik Oficerski, Warszawa: MSWojsk., 1923, s. 276, 485 .
  9. ↑ „Dziennik Personalny” (R.5, nr 127), Warszawa, 4 grudnia 1924, s. 714 .
  10. ↑ „Dziennik Personalny” (R.9, nr 8), Warszawa, 21 marca 1928, s. 74 .
  11. ↑ „Dziennik Personalny” (R.11, nr 2), Warszawa, 28 stycznia 1930, s. 2 .
  12. ↑ „Dziennik Personalny” (R.11, nr 8), Warszawa, 31 marca 1930, s. 104 .
  13. ↑ Ginęli od strzału w tył głowy. Zbrodnia katyńska dotknęła również mieszkańców Sokólszczyzny [online], Ginęli od strzału w tył głowy. Zbrodnia katyńska dotknęła również mieszkańców Sokólszczyzny [dostęp 2019-05-29]  (pol.).
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 222.
  15. ↑ „Dziennik Personalny” (R.15, nr 11), Warszawa, 7 czerwca 1934, s. 158 .
  16. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty, Warszawa 1935, s. 28 .
  17. ↑ „Dziennik Personalny” (R.16, nr 11), Warszawa, 31 sierpnia 1935, s. 101 .
  18. ↑ RybkaR. R. RybkaR., StepanS. K. StepanS., Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006, s. 22 .
  19. ↑ J.J. Tucholski J.J., op cit, s. 657 .
  20. ↑ Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943, s. 216.
  21. ↑ Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie [online] [dostęp 2019-05-30] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-07]  (pol.).
  22. ↑ Ku pamięci podpułkownika Władysława Orzeszko [online], Olsztyn24 [dostęp 2019-05-29]  (pol.).
  23. ↑ M.P. z 1933 r. nr 131, poz. 172 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  24. ↑ a b c Rocznik Oficerski, Warszawa: MSWojsk., 1932, s. 37 .

Bibliografia

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych.
  • Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1923.
  • Rocznik Oficerski 1932, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1932.
  • Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
  • Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
  • УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.
  • Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943.