Władysławów (powiat turecki)
wieś | |
Ratusz na rynku we Władysławowie | |
Państwo | Polska |
---|---|
Województwo | |
Powiat | turecki |
Gmina | Władysławów |
Liczba ludności (2005) | 1625 |
Strefa numeracyjna | 63 |
Kod pocztowy | 62-710[2] |
Tablice rejestracyjne | PTU |
SIMC | 0301210 |
Położenie na mapie gminy Władysławów | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego | |
Położenie na mapie powiatu tureckiego | |
52°06′11″N 18°28′21″E/52,103056 18,472500[1] | |
Strona internetowa |
Władysławów – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie tureckim, w gminie Władysławów[3]. Siedziba gminy Władysławów. Prawa miejskie w latach 1727–1870 i 1919–1934.
Wieś położona jest wśród Pagórków Złotogórskich, będących północną częścią Wysoczyzny Tureckiej. pośrodku trójkąta miast Konin-Koło-Turek.
We wsi znajduje się Szkoła Podstawowa im. ks. Jana Twardowskiego[4] oraz jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej[5].
Historia
- Osobny artykuł: Historia Żydów we Władysławowie.
Dawne miasto szlacheckie lokowane było na prawie miejskim w 1727 roku przez Jana Władysława Kretkowskiego, wojewodę chełmińskiego. Od 1728 roku Władysławów był w posiadaniu rodu Gurowskich.
Podstawą rozwoju Władysławowa było tkactwo. Pierwsza wzmianka o istnieniu cechu tkackiego pochodzi z 1738 roku. Osiedlili się tutaj wówczas tkacze z Czech i Saksonii.
Po II rozbiorze Polski, miasto przeszło do zaboru pruskiego, licząc około 520 mieszkańców i 72 domostwa. Mieszkańcy Władysławowa utrzymywali się głównie z rzemiosła, które obejmowało blisko 35 warsztatów.
Od 1807 roku miasto włączono w skład Księstwa Warszawskiego, zaś od 1815 roku wchodziło w skład Królestwa Polskiego. W XIX wieku rozwinęła się tu produkcja bryczek i wozów. Czynne tu były również dwie garbarnie[6].
W 1870 roku Władysławów stracił prawa miejskie w wyniku reformy administracyjnej przeprowadzonej w Rosji. Prawa miejskie Władysławów odzyskał w 1919 roku[7], lecz utracił je ponownie w 1934 roku[8].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa konińskiego.
Zabytki
W miejscowości zachował się XVIII-wieczny układ zabudowy. Interesujący zespół zabytków tworzą dawne domki tkaczy z przełomu XVIII i XIX wieku. Są to murowane budynki parterowe, kryte dachami naczółkowymi lub czterospadowymi. W niektórych zachowały się przelotowe sienie.
Na rynku wznosi się rokokowa figura świętego Jana Nepomucena z płaskorzeźbami świętych na cokole, pochodząca z 1751 roku.
Po przeciwległej stronie rynku, w czterdziestą rocznicę wybuchu II wojny światowej, w 1979 roku, ustawiony został głaz narzutowy, upamiętniający poległych i pomordowanych w latach 1939–1945.
W eklektycznym budynku dawnego kościoła ewangelickiego z drugiej połowy XIX wieku mieści się Gminny Ośrodek Kultury.
Sport
W miejscowości działa, założony w 1977 roku, Gminny Ludowy Klub Sportowy „Znicz Władysławów”, którego sekcja piłkarska uczestniczyła w rozgrywkach ligowych w latach 1977–1988, 1998–2013 i 2017–2022. W sezonach 2008/09 – 2012/13 zespół występował w konińskiej klasie okręgowej.
Ludzie związani z Władysławowem
- Oskar Bartel – teolog, profesor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
- Henryk Leopold Bartsch – pastor ewangelicki, muzyk
- Roman Chojnacki – muzyk, muzykolog, profesor Akademii Muzycznej w Warszawie
- Adam Gurowski – filozof, publicysta, działacz polityczny okresu powstania listopadowego
- Ignacy Gurowski – publicysta, uczestnik powstania listopadowego
- Rafał Gurowski – hrabia, fundator kościoła w Wyszynie
- Eduard Kneifel – pastor ewangelicki, historyk
- Jerzy Kusiak – polityk, poseł, ambasador
- Andrzej Rosicki – działacz samorządowy, prezydent miasta Łodzi
- Wawrzyniec Sielski – poseł, właściciel ziemski
- Ryszard Trenkler – pastor ewangelicki
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 149089
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1476 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2014-03-03].
- ↑ Szkoła Podstawowa we Władysławowie [online], www.sp.wladyslawow.pl [dostęp 2023-09-05] .
- ↑ OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA WE WŁADYSŁAWOWIE | Rejestr.io [online], rejestr.io [dostęp 2023-09-05] .
- ↑ Piotr Maluśkiewicz, Województwo konińskie : szkic monograficzny, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk, 1983, s. 330, ISBN 83-01-00534-3, OCLC 11783554
- ↑ Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 140.
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 47, poz. 403.
Bibliografia
- PiotrP. Maluśkiewicz PiotrP., Ziemia konińska – przewodnik turystyczny, Konin: „Apeks”, 1997, ISBN 83-86139-28-5, OCLC 750945451 .
- Andrzej CzesławA.C. Nowak Andrzej CzesławA.C., Konin, Turek, Dobra, Golina, Rychwał, Tuliszków oraz okolice – przewodnik turystyczny, Poznań: Centralny Ośrodek Informacji Turystycznej, 1987, ISBN 83-85034-04-8, OCLC 69453891 .
Linki zewnętrzne
- Strona internetowa Władysławowa i gminy Władysławów
- Galeria zdjęć Gminy Władysławów. galeria.wladyslawow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-02)].
- Strona internetowa drużyny Znicz Władysławów
- Władysławów (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 693 .
- p
- d
- e
Przez uroczysko Grzymiszew |
|
---|---|
Dworski – rezydencje istniejące i utracone |
|
U podnóża Wzgórz Malanowskich | |
Doliną rzeki Kiełbaski |
|
Doliną rzeki Teleszyny |
|
Szlak jezior powiatu tureckiego |
|
- p
- d
- e
- Siedziba powiatu – Konin
Przynależność wojewódzka |
|
---|---|
Miasta | |
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75) |
|
Gromady (1954–72) |
|
- p
- d
- e
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
|
Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).
- p
- d
- e
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich / praw miasteczka / praw osiedla; (2) wytłuszczono miasta/osiedla trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast; (4) OTP – osiedle typu miejskiego; (5) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
Gminy miejskie |
|
---|---|
Gminy wiejskie z prawami miejskimi |
|
Gminy wiejskie z prawami miasteczka |
|
Źródła: Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 422, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420, Dymitrow M., 2015, Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [in] Krzysztofik R., Dymitrow M. (Eds), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy, University of Gothenburg, Gothenburg, s. 61–63 / 65–115.