Superintendent generalny Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP
- Chrześcijaństwo
- Augustyn z Hippony
- Reformacja
- Protestantyzm
- Biblia
- Stary Testament
- Nowy Testament
- Trójca Święta
- Teologia przymierza
- Prawo i Ewangelia
- Usprawiedliwienie
- Pięć zasad protestantyzmu
- Sola scriptura
- Solus Christus
- Sola gratia
- Sola fide
- Soli Deo gloria
- Powszechne kapłaństwo wszystkich wierzących
- Zasada semper reformanda
- Pięć punktów kalwinizmu
- Predestynacja
- Zasada regulatywna
- Sakramenty
- Chrzest
- Wieczerza Pańska
- Apostolski symbol wiary
- Wyznanie nicejsko-konstantynopolitańskie
- Wyznanie atanazjańskie
- Institutio religionis christianae
- Trzy formy jedności
- Konfesja genewska
- Konfesja gallikańska
- Konfesja II helwecka
- Konfesja sandomierska
- Konfesja szkocka
- Standardy westminsterskie
- Konfesja westminsterska
- Mały Katechizm
- Duży Katechizm
- Deklaracja z Savoy
- Deklaracja z Barmen
- Jan Kalwin
- Huldrych Zwingli
- Heinrich Bullinger
- Teodor Beza
- Wilhelm Farel
- John Knox
- Jan Łaski
- Jonathan Edwards
- Purytanie
- Hugenoci
- Pielgrzymi
- Afrykanerzy
- Karl Barth
- pokaż
- dyskusja
- edytuj
Superintendent generalny – funkcja jednego z duchownych Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP powołanego przede wszystkim do troski o jedność wiary i życia wszystkich parafii oraz o ducha braterstwa i wzajemnej pomocy wśród współwyznawców[1]. Superintendentowi od lat 70. XX wieku przysługuje tytuł Biskupa. Pozycja superintendenta–biskupa, nie jest odrębnym urzędem, ale jedynie funkcją, na którą pastor – zarówno mężczyzna, jak i kobieta – może zostać wybrana na okres 10 lat. Superintendent nie jest też zwierzchnikiem (osobą kierującą) Kościołem, które to zadanie pełni Prezes Konsystorza[2]. Obecnym superintendentem w Kościele Ewangelicko-Reformowanym w RP jest ks. Semko Koroza.
Historia
Kościół Ewangelicko-Reformowany w dawnej Rzeczypospolitej jako jedyny, oprócz Kościoła ewangelicko-reformowanego na Węgrzech, zachował instytucję biskupów, co ciekawe, za aprobatą samego Jana Kalwina.
Początkowo, nosili oni tytuły seniorów (Jednota Braci Czeskich w Wielkopolsce) albo superintendentów (Małopolska i Litwa) i zwykle bywali oni wybierani spośród starszych duchownych. Jednota Braci Czeskich (Wielkopolska) przywiązywała dużą wagę do tego, by było zawsze dwóch seniorów, tak by móc zachować sukcesję biskupią przy ordynacji następcy i funkcję tę sprawowali dożywotnie. W Jednocie małopolskiej od XVII wieku superintendenci generalni byli wybierani na trzyletnią kadencję, choć zazwyczaj sprawowali tę funkcję dożywotnio. Jednota Małopolska miała oprócz superintendenta generalnego także seniorów i dwóch konseniorów dystryktowych (diecezjalnych). Jednota litewska miała jednego superintendenta generalnego w l. 1634-c.1660 gdy funkcja ta poszła w zapomnienie oraz jednego seniora i konseniora duchownego dla każdego dystryktu kościelnego.
W XVIII wieku wraz z kurczeniem się polskiego kalwinizmu, seniorzy generalni poczęli odgrywać coraz większą rolę, szczególnie od 1702, gdy Jednoty małopolska zrezygnowała z superintendentów prowincjonalnych i seniorów dystryktowych, zastępując ich dwoma seniorami duchownymi.
Na początku XIX wieku pod wpływem z zachodniej Europy seniorów zaczęto znów nazywać superintendentami generalnymi – funkcję tę wskrzesiła w 1832 Jednota Litewska. Nazwa „superintendent generalny” wyparła „seniora” zupełnie w XIX wieku. Nazwę „senior” najdłużej utrzymała Jednota małopolska aż do rozwiązania w 1849 roku oraz dystrykt żmudzki Jednoty Litewskiej (do 1893). Ostatnim duchownym noszącym (honorowy) tytuł seniora był w l. 1922-1939 Kazimierz Szefer (1861-1939).
Po II wojnie światowej, znów pod wpływem teologii reformowanej z Zachodu, nazwę „superintendent” zamieniono na bardziej znajomą w Polsce – biskup – choć prawo wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP dalej używa obu nazw zamiennie.
Procedura wyboru
Zgodnie z prawem wewnętrznym Kościoła, znowelizowanym podczas posiedzenia Synodu 22–24 czerwca 2012 r. w Zelowie, duchowny, który pracuje nieprzerwanie w Kościele od najmniej 15 lat od ordynacji i cieszy się w Kościele autorytetem duchowym i moralnym, może zostać wybrany superintendentem. Wyboru dokonuje Synod Kościoła spośród co najmniej dwóch kandydatów przedstawionych przez konferencję duchownych, Konsystorz, lub parafie[3]
Kompetencje
Kompetencje superintendenta generalnego określa prawo wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP[4].
Biskup powinien pod każdym względem przyświecać wszystkim duchownym i świeckim członkom Kościoła dobrym przykładem i okazywać gorliwość w sprawach Kościoła. Do jego podstawowych obowiązków należy czuwanie, aby:
- jedność Kościoła pod względem wiary i życia była zachowana we wszystkich parafiach,
- wśród współwyznawców panował duch braterstwa i wzajemnej pomocy.
Do obowiązków biskupa należy również:
- udział w pracach prezydium Synodu i konsystorza,
- opieka nad kandydatami na duchownych,
- ordynowanie duchownych, diakonów i wprowadzanie w urząd kaznodziejów świeckich,
- wprowadzanie w urząd członków konsystorza,
- coroczne wizytowanie parafii,
- opiniowanie wydawnictw o treści religijnej,
- przedstawianie Synodowi rocznych sprawozdań,
- nadzór nad nauczaniem religii,
- przedstawianie Synodowi i Konsystorzowi wniosków konferencji duchownych.
Superintendent z urzędu wchodzi w skład Konsystorza[5] oraz Prezydium Synodu[6] jako ich wiceprezes.
Wprowadzenia w funkcję superintendenta dokonują duchowni wyznaczeni przez Prezydium Synodu. Z chwilą zakończenia kadencji, duchowny wraca do rangi zwykłego duchownego.
Superintendenci generalni w od XIX wieku
Lista superintendentów generalnych Synodu ewangelicko-reformowanego w Królestwie Polskim (do 1945) i Kościoła Ewangelicko-reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej[7].
Kadencja | Superintendent | Urodzony | Zmarł |
---|---|---|---|
1807–1831 | Karol Bogumił Diehl | 15 kwietnia 1765, Leszno | 1831, Poznań |
1831–1839 | Fryderyk Jakub Teichmann | 11 września 1789, Szczepanowice | 24 czerwca 1839, Warszawa |
1849–1879 | Józef Spleszyński | 6 lutego 1808 Sielec | 16 lutego 1879 Warszawa |
1879–1908 | August Karol Diehl | 13 sierpnia 1837 Warszawa | 27 lutego 1908 Warszawa |
1908–1910 | Fryderyk Jelen | 24 października 1851 Libica, Czechy | 4 lutego 1910 Warszawa |
1910–1930 | Władysław Semadeni | 3 lipca 1865 Warszawa | 15 października 1930, Warszawa |
1930–1948 | Stefan Skierski | 4 grudnia 1873 Kielce | 31 stycznia 1948 Warszawa |
1949–1952 | Kazimierz Ostachiewicz | 4 maja 1883, Podledowo | 6 kwietnia 1952, Warszawa |
1952–1978 | bp Jan Niewieczerzał | 23 kwietnia 1914, Łódź | 7 listopada 1981, Warszawa |
1978–2002 | bp Zdzisław Tranda | 18 grudnia 1925, Poznań | |
2002–2022 | bp Marek Izdebski | 1958, Cieszyn | |
od 2022 | bp Semko Koroza | 26 listopada 1965 |
Superintendenci generalni Jednoty litewskiej (wileńskiej)
Lista superintendentów generalnych Jednoty litewskiej, zwanej od 1920 r. Jednotą wileńską[8].
Kadencja | Superintendent | Urodzony | Zmarł | Uwagi |
---|---|---|---|---|
1832–1845 | Aleksander Aniszewski | 1772, Piaski Wielkie | 7 kwietnia 1845, Jelcowszczyna | |
1845–1854 | Rafał Downar | 1751, Woroniewicze | 6 października, | |
1855–1860 | Michał Reczyński | 1797, Wilno | 22 lutego 1860, Wilno | |
1860–1879 | Stefan Lipiński | 26 grudnia 1804, Jazienica | 21 listopada, 1879, Wilno | |
1880–1881 | Jan Mandzelowski | 22 czerwca 1809, Stryjna | 29 lipca 1885, Izabelin | |
1881–1891 | Konstanty Moczulski | 26 września 1826, Dziewałtów | 21 listopada 1887, Wilno | |
1891–1893 | Józef Głowacki | 2 kwietnia, 1830, Niepokojczyce | 27 czerwca 1893, Wilno | |
1893–1902 | Andrzej Kader | 24 listopada 1831, Rygmuntyszki | 4 czerwca 1902, Wilno | |
1902–1920 | Wilhelm Mieszkowski | 29 września 1852, Ostaszyn | 26 sierpnia 1920, Szwabiszki | W latach 1920–1925 urząd wakował. |
1925 –1938 | Michał Jastrzębski | 29 września 1859, Izabelin | 16 czerwca 1938, Wilno | |
1938–1945 | Konstanty Kurnatowski | 9 kwietnia 1878, Mitawa | 3 lutego 1966, Rastede | Wyjechał z Wilna do Szwecji w 1940 roku. |
1922–1940 | Povilas Jakubėnas | 11 kwietnia 1871, Wojtkuny | 30 maja 1953, Szwajcaria | Superintendent generalny na Litwie Kowieńskiej, niezależnej tzw. Jednoty kowieńskiej. |
Przypisy
- ↑ Prawo Wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, art 61.
- ↑ Wykaz kościołów i związków wyznaniowych działających na podstawie odrębnych ustaw [online], MSW RP [dostęp 2012-07-29] [zarchiwizowane z adresu 2012-12-21] .
- ↑ Prawo Wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP, art. 60 pkt 1-2.
- ↑ Prawo Wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Reformowanego art. 60-61.
- ↑ Prawo Wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP, art 44.
- ↑ Prawo Wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP, art. 35.
- ↑ K.K. Bem K.K., Słownik Biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych. Pastorzy i diakonisy Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815-1939, 2015, s. 213 .
- ↑ E.E. Cherner E.E., Słownik biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych. Jednota litewska i wileńska 1815-1939, 2017, s. 398–401 .
Bibliografia
- Kazimierz Bem, Słownik Biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych. Pastorzy i diakonisy Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815-1939, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2015.
- Ewa Cherner, Słownik biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych. Jednota litewska i wileńska 1815-1939, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2017.