Siewiernaja wierf

Siewiernaja wierf′

Typ stoczni	okrętowa
Data powstania	1912
Państwo	Rosja
Miasto	Petersburg
Dawne nazwy	Stocznia Putiłowska Zakład Nr 190 Zakład im. A.A. Żdanowa
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Siewiernaja wierf′ (Северная верфь, j. pol. Stocznia Północna) – rosyjska stocznia okrętowa, założona w 1912 roku w Petersburgu. Poprzednio Stocznia Putiłowska i zakład nr 190 im. A.A. Żdanowa.

Powstanie Stoczni Północnej związane było z Towarzystwem Akcyjnym Zakładów Putiłowskich, mieszczącym się w Petersburgu i stanowiącym duże przedsiębiorstwo rosyjskiego przemysłu metalowego i maszynowego. Już pod koniec XIX wieku Zakłady Putiłowskie przystąpiły do produkcji okrętowej, budując niewielkie jednostki. 7 lipca 1889 roku położono stępki pod budowę pierwszych okrętów – torpedowców dla floty rosyjskiej „Biorkie” i „Roczensalm”, dla potrzeb których zbudowano w południowo-zachodniej części terytorium zakładów, na nabrzeżu, drewnianą pochylnię^[1][2]. W Zakładach Putiłowskich powstał następnie między innymi pierwszy rosyjski niszczyciel o napędzie turbinowym „Nowik”, wodowany w 1911 roku^[3].

Budowa osobnej stoczni związana była z zamiarem intensyfikacji produkcji okrętowej. W 1912 roku Zakłady Putiłowskie przedstawiły swój projekt krążownika dla marynarki rosyjskiej, który zwyciężył w konkursie, i uzyskały zamówienie na budowę dwóch jednostek^[4]. Przystąpiły wówczas do rozbudowy części stoczniowej. 1(14) listopada 1912 roku Zakłady Putiłowskie utworzyły osobną spółkę Putiłowskaja wierf′ (Stocznia Putiłowska)^[2][a]. Stocznię budowano z pomocą niemieckich zakładów stoczniowych Blohm & Voss^[2]. Pierwszy etap rozbudowy stoczni został zakończony w listopadzie. Powstała wtedy odkryta pochylnia dla dużych okrętów i cztery pochylnie dla niszczycieli, małe i duże warsztaty okrętowe oraz wydziały do produkcji kotłów parowych, turbin i wyposażenia elektrycznego^[5]. Wybudowano basen remontowo-wyposażeniowy o długości 639 m i szerokości 205 m^[2]. Duża pochylnia miała mieć długość 250 m, lecz początkowo miała 150 m^[2]. 16 listopada 1913 roku położono stępki pod budowę dwóch pierwszych krążowników typu Swietłana; zostały one wodowane latem 1916 roku, lecz nie zostały ukończone w pierwotnym kształcie z powodu rewolucji w Rosji i następującego kilkuletniego chaosu^[6].

Podobnie jak inne zakłady, stocznia została za czasów ZSRR znacjonalizowana. W październiku 1922 roku Stocznia Putiłowska została przemianowana na Stocznię Północną (ros. Siewiernaja wierf′)^[2]. W latach 20. zajmowała się głównie budową jednostek cywilnych i pierwszych nowych okrętów dla Marynarki Wojennej ZSRR – dozorowców typu Uragan^[2]. W 1930 roku z biura technicznego stoczni wydzielono Centralne Biuro Konstrukcyjne Specjalnej Budowy Okrętów (ros. skrót CKBS (ЦКБС), późniejsze CKB-17 i Newskie PKB)^[2]. W latach 30. w stoczni zbudowano między innymi prototypowe niszczyciele typów Leningrad i projektu 7^[1].

W 1936 roku Stocznia Północna została przemianowana na zakład budowy okrętów imienia A.A. Żdanowa (Судостроительный завод им. А.А. Жданова, sudostroitielnyj zawod im. A.A. Żdanowa, w skrócie ССЗ им. А. А. Жданова)^[2]. Do 1961 roku dodatkowo występowała jako zakład nr 190 (завод № 190)^[2]. Podczas II wojny światowej i blokady Leningradu stocznia zajmowała się w ograniczonym zakresie remontami okrętów i produkcją pocisków, a także budową barek transportowych i pod koniec wojny trałowców projektu 253Ł^[2].

Po II wojnie światowej rozmiar produkcji znacznie wzrósł i stocznia zajęła się seryjną budową niszczycieli proj. 30bis, proj. 56, krążowników rakietowych proj. 58 i proj. 1134, niszczycieli rakietowych proj. 956^[2].

W lutym 1989 roku, w czasach pieriestrojki, z powrotem zmieniono nazwę zakładu na Stocznia Północna (Siewiernaja wierf′)^[2]. W 1994 roku została sprywatyzowana jako OAO (Otwarta Spółka Akcyjna) „Siewiernaja wierf′” (ОАО «Северная верфь»); kontrolny pakiet akcji nabyła firma Sojuzkontrakt^[2]. Wydział budowy maszyn został następnie wydzielony jako OAO „Maszynostrojenije Siewiernoj wierfi”^[2]. Obecnie pełna nazwa to PAO Sudostritielnyj zawod „Siewiernaja wierf′” (ПАО Судостроительный завод «Северная верфь») – Publiczna Spółka Akcyjna Zakład Budowy Okrętów „Stocznia Północna”.

• Aleksandr Czernyszew: Gwardiejskije kriejsiera Stalina. «Krasnyj Kawkaz», «Krasnyj Krym», «Czerwona Ukraina». Moskwa: Jauza – EKSMO, 2013. ISBN 978-5-699-62874-2. (ros.).