Selernica żyłkowana

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

selerowce

Rodzina

selerowate

Rodzaj

Kadenia

Gatunek

selernica żyłkowana

Nazwa systematyczna

Kadenia dubia (Schkuhr) Lavrova & V.N.Tikhom.
Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir., Otd. Biol. 91(2): 93 1986^[3]^[4]

Synonimy

Aethusa venosa Jess.
Angelica linearis (Schumach.) Hartm.
Cnidium cenolophioides Benth. & Hook.f.
Cnidium dubium (Schkuhr) Schmeil & Fitschen
Cnidium sylvestre Grande
Cnidium venosum (Hoffm.) W.D.J.Koch
Ligusticum venosum (Hoffm.) Calest.
Meum venosum (Hoffm.) Baill.
Selinum cenolophioides Turcz. ex Ledeb.
Selinum dubium (Schkuhr) Leute
Selinum laevicaule Stokes
Selinum lineare Schumach.
Selinum pratense Spreng.
Selinum turfosum Baumg.
Selinum venosum Prantl
Seseli dubium Schkuhr
Seseli selinoides Besser
Seseli venosum Hoffm.
Thysselinum cantabrigense Hoffm.^[4]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Selernica żyłkowana^[5] (Kadenia dubia^[6]^[4]) – gatunek roślin z rodziny selerowatych (Apiaceae).

Nazewnictwo

Tradycyjnie gatunek klasyfikowany był zwykle pod nazwą Cnidium dubium (Schkuhr) Schmeil & Fitschen i tak też jeszcze umieszczony został na liście gatunków flloy polskiej z 2020 roku^[5]^[7]. Jednak włączanie tego gatunku do rodzaju Cnidium czyni z niego takson polifiletyczny^[8], stąd współcześnie gatunek klasyfikowany jest jako przynależny do rodzaju Kadenia pod nazwą Kadenia dubia (Schkuhr) Lavrova & V.N.Tikhom.^[4]

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje w Europie Środkowej i Wschodniej oraz w Zachodniej Syberii. W Europie zachodnia granica zasięgu ciągnie się przez Austrię i Niemcy, południowa przez Węgry i Rumunię, północna przez południe Półwyspu Skandynawskiego. W Polsce występuje głównie na nizinach, szczególnie w dolinach Wisły, Odry i ich większych dopływów. W Karpatach znany z dwóch tylko stanowisk: w Droginii koło Myślenic nad Jeziorem Dobczyckim (w 2002 jednakże nie został znaleziony) i w Józefowie koło Jasła (Doły Jasielsko-Sanockie). Podawany był również z Puszczy Niepołomickiej i pod Przemyślem^[9].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna z wrzecionowatym, nierozgałęzionym, ale czasem tworzącym rozłogi kłączem^[10]. Wzniesiona łodyga zwykle o wysokości od 30 do 60 cm, rzadziej do 100 cm^[11]. Naga, często czerwono nabiegła^[10], wzniesiona, przeważnie nierozgałęziona^[7], jeśli rozgałęziona to w górnej części^[10]. W dolnej części jest delikatnie bruzdowana^[7]^[10], w górnej kanciasto bruzdowana^[10].

Liście: Osadzone na dwuuszkowych i w górnej części pędu nieco rozdętych pochwach liściowych. Blaszki są 1–3-krotnie^[10] pierzastosieczne, złożone z równowąskolancetowatych odcinków o długości 1-2 cm i szerokości 1-3 mm. Na spodniej stronie są szarozielone^[7].

Kwiaty: Drobne, zebrane w baldach złożony na szczycie łodygi. Składa się on z 8-30 baldaszków^[7]^[10]. Szypuły baldachu są owłosione i kanciaste, a szypuły baldaszków tylko szorstkie^[9]. Pokryw zazwyczaj brak, czasami tylko są 1–2, szydlaste^[10]. Pokrywki mają długość baldaszka i są nitkowate, równowąskie^[7]^[10], na bregu cienko obłonione i ząbkowane^[10]. Płatki kwiatów białe o długości 1 mm, mają łatkę na szczycie^[9]^[10].

Owoc: Żebrowana, kulista lub jajowata rozłupnia o długości 2-2,5 mm^[9]. Wszystkie żebra o tej samej wysokości^[7].

Pokrój
Kwiatostan
Owocostan
Liść
Morfologia

Biologia i ekologia

Bylina, czasem też roślina dwuletnia^[10], hemikryptofit. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Liczba chromosomów 2n = 22^[11].

Występuje na podmokłych łąkach^[11]. Gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Cnidion dubii i Ass. Violo-Cnidietum^[12].

Zagrożenia

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia V)^[13]. Z powodu niepozornego wyglądu jest trudna do odszukania w terenie, być może więc występuje na większej liczbie stanowisk, niż to jest podawane w literaturze^[9].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-05].
↑ ^a ^b ^c ^d Kadenia dubia (Schkuhr) Lavrova & V.N.Tikhom., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-08-18] .
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 61, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. XV. Flowering Plants. Eudicots. Springer International Publishing, 2018, s. 140-141. ISBN 978-3-319-93604-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 90-91 .
↑ ^a ^b ^c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.