Saris (Palestyna)

Saris

‏ساريس‎

Państwo	Mandat Palestyny
Dystrykt	Dystrykt Jerozolimy
Wysokość	675 m n.p.m.
Populacja (1945) • liczba ludności	560
Data zniszczenia	16 kwietnia 1948
Powód zniszczenia	atak Hagany
Obecnie	Szo’ewa, Szoresz
Położenie na mapie Mandatu Palestyny Saris
31°47′53″N 35°04′25″E/31,798056 35,073611
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Saris (arab. ساريس) – nieistniejąca już arabska wieś, która była położona w Dystrykcie Jerozolimy w Mandacie Palestyny. Wieś została wyludniona i zniszczona podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny, po ataku żydowskiej organizacji paramilitarnej Hagana w dniu 16 kwietnia 1948.

Saris leżała wśród Wzgórz Judzkich, na zachód od miasta Jerozolima. Według danych z 1945 do wsi należały ziemie o powierzchni 10 699 ha. We wsi mieszkało wówczas 560 osób^[1].

Przebiegał tędy ważny szlak handlowy z Jerozolimy na równinę Szaron do portów na wybrzeżu Morza Śródziemnego. W 1596 w Saris mieszkało 292 osoby, które utrzymywały się z uprawy pszenicy, jęczmienia, oliwek i winorośli, oraz hodowli kóz i produkcji miodu^[2].

W okresie panowania Brytyjczyków Saris była niewielką wsią położoną na wzgórzu porośniętym winnicami i gajami oliwkowymi. We wsi znajdowała się szkoła dla chłopców oraz jeden meczet^[1].

Podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny wieś była bazą arabskich sił Armii Świętej Wojny, które atakowały żydowskie konwoje do Jerozolimy. Gdy 9 kwietnia 1948 oddziały żydowskich organizacji paramilitarnych Irgun i Lechi dopuściły się masakry w Dajr Jasin, mieszkańcy wsi Saris uciekli, obawiając się powtórzenia pogromu w ich wiosce^[1]. W dniu 16 kwietnia opuszczoną wieś zaatakowały siły żydowskiej Brygady Harel (Hagana). Aby uniemożliwić wykorzystanie wioski do stworzenia ufortyfikowanej pozycji obronnej, Żydzi wysadzili wszystkie domy. Ocalał jedynie muzułmański cmentarz^[3].

Na gruntach należących do Saris powstał w 1948 moszaw Szoresz, a w 1950 sąsiedni moszaw Szo’ewa.

Palestyński historyk Walid Chalidi, tak opisał pozostałości wioski Saris: „Teren jest pokryty kamiennym gruzem, spomiędzy którego wystają żelazne pręty. Zachowało się wiele otwartych wejść do podziemi i kilka jaskiń. Wokół rosną liczne drzewa, w tym cyprysy, drzewa migdałowe i inne. Opuszczony gaj drzew migdałowych znajduje się po wschodniej stronie. W połowie stoku znajdują się pozostałości sztucznego basenu”^[1].