Rozporządzenie wykonawcze (Stany Zjednoczone)

Rozporządzenie wykonawcze – rodzaj rozporządzenia wydawanego przez prezydenta Stanów Zjednoczonych w celu umożliwienia urzędnikom i agencjom rządowym podjęcia działania w trybie natychmiastowym. Rozporządzenia wykonawcze uzyskują pełną moc prawną w momencie złożenia podpisu przez prezydenta.

W przeciwieństwie do zwykłej uchwały nie wymaga głosowania w Kongresie Stanów Zjednoczonych. Kongres może uchwalić ustawę unieważniającą lub zastępującą rozporządzenie, jednak taka ustawa podlega prawu prezydenckiego weta. Może zostać unieważnione przez Sąd Najwyższy, jeśli jest sprzeczne z konstytucją[1][2][3]. Zdecydowana większość rozporządzeń wykonawczych jest proponowana przez różnego rodzaju agencje federalne i przedkładana prezydentowi do rozpatrzenia[4].

Liczba rozporządzeń wykonawczych użytych przez poszczególnych prezydentów

Z wyjątkiem Williama Henry’ego Harrisona, który umarł miesiąc po objęciu urzędu, każdy prezydent wydał przynajmniej jedno rozporządzenie wykonawcze. Najwięcej (ponad 3,5 tys.) wydał ich najdłużej urzędujący prezydent Stanów Zjednoczonych, Franklin Delano Roosevelt[5]. Początkowo z tej możliwości korzystano tylko w wyjątkowych sytuacjach. Od czasów Abrahama Lincolna każdy prezydent wydawał średnio ponad 10 rozporządzeń wykonawczych rocznie[6][7].

Zestawienie całkowitej liczby i średniej rocznej wydanych rozporządzeń wykonawczych przez poszczególnych prezydentów
Prezydent Lata urzędowania Całkowita liczba wydanych
rozporządzeń wykonawczych[5][8] 		Średnia liczba wydanych rozporządzeń
wykonawczych rocznie[6][7]
George Washington 1789 – 1797 8 1,0
John Adams 1797 – 1801 1 0,3
Thomas Jefferson 1801 – 1809 4 0,5
James Madison 1809 – 1817 1 0,1
James Monroe 1817 – 1825 1 0,1
John Quincy Adams 1825 – 1829 3 0,8
Andrew Jackson 1829 – 1837 12 1,5
Martin van Buren 1837 – 1841 10 2,5
William Henry Harrison 1841 – 1841 0 0,0
John Tyler 1841 – 1845 17 4,3
James Knox Polk 1845 – 1849 18 4,5
Zachary Taylor 1849 – 1850 5 3,7
Millard Fillmore 1850 – 1853 12 4,5
Franklin Pierce 1853 – 1857 35 8,8
James Buchanan 1857 – 1861 16 4,0
Abraham Lincoln 1861 – 1865 48 11,7
Andrew Johnson 1865 – 1869 79 20,3
Ulysses S. Grant 1869 – 1877 217 27,1
Rutherford Hayes 1877 – 1881 92 23,0
James Garfield 1881 – 1881 6 10,9[i]
Chester Arthur 1881 – 1885 96 27,8
Grover Cleveland 1885 – 1889

1893 – 1897

253 31,6
Benjamin Harrison 1889 – 1893 143 35,8
William McKinley 1897 – 1901 185 40,8
Theodore Roosevelt 1901 – 1909 1081 144,7
William Howard Taft 1909 – 1913 724 181,0
Woodrow Wilson 1913 – 1921 1803 225,4
Warren G. Harding 1921 – 1923 522 216,6
Calvin Coolidge 1923 – 1929 1203 215,2
Herbert Hoover 1929 – 1933 968 242,0
Franklin Delano Roosevelt 1933 – 1945 3522 307,0
Harry S. Truman 1945 – 1953 907 116,6
Dwight D. Eisenhower 1953 – 1961 484 60,5
John F. Kennedy 1961 – 1963 214 75,4
Lyndon B. Johnson 1963 – 1969 325 62,9
Richard Nixon 1969 – 1974 346 62,3
Gerald R. Ford 1974 – 1977 169 69,0
Jimmy Carter 1977 – 1981 320 80,0
Ronald Reagan 1981 – 1989 381 47,6
George H.W. Bush 1989 – 1993 166 41,5
Bill Clinton 1993 – 2001 308 45,5
George W. Bush 2001 – 2009 291 36,4
Barack Obama 2009 – 2017 276 34,5
Donald Trump 2017 – 2021 220 55
Joe Biden 2021 – 2025 141 (stan na 20 sierpnia 2024) 39
  1. ↑ Garfield pełnił urząd krócej niż rok, dlatego średnia liczba rozporządzeń jest w jego przypadku większa niż całkowita ich liczba.

Przypisy

  1. ↑ JohnJ. Contrubis JohnJ., Executive Orders and Proclamations [online], Wikiźródła, 9 marca 1999 [dostęp 2017-01-26]  (ang.).
  2. ↑ Jonathan D.J.D. Mott Jonathan D.J.D., What is an Executive Order? [online], ThisNation.com [dostęp 2017-01-26]  (ang.).
  3. ↑ JessicahJ. Lahitou JessicahJ., Can Executive Orders Be Overturned? Donald Trump’s Presidency Could Look Like A Few From The Past [online], 26 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-26]  (ang.).
  4. ↑ AndrewA. Rudalevige AndrewA., By Executive Order: Bureaucratic Management and the Limits of Presidential Power, Princeton University Press, 6 kwietnia 2021, s. 76-109, ISBN 978-0-691-20371-3 [dostęp 2024-08-21]  (ang.).
  5. ↑ a b GerhardG. Peters GerhardG., John T.J.T. Woolley John T.J.T., Executive Orders [online], American Presidency Project, 26 sierpnia 2015 [dostęp 2017-01-26]  (ang.).
  6. ↑ a b KristenK. Bialik KristenK., Obama issued fewer executive orders on average than any president since Cleveland [online], Pew Research Center, 23 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-27]  (ang.).
  7. ↑ a b DhrumilD. Mehta DhrumilD., Every President’s Executive Orders In One Chart [online], FiveThirtyEight, 20 listopada 2014 [dostęp 2017-01-27]  (ang.).
  8. ↑ Executive Orders | The American Presidency Project [online], www.presidency.ucsb.edu [dostęp 2024-08-21] .