Roman Zrębowicz
Data i miejsce urodzenia | 5 października 1884 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 8 listopada 1963 |
Miejsce spoczynku | |
Alma Mater | Uniwersytet Lwowski |
Odznaczenia | |
Roman Zrębowicz ps. „Znamor”[1] (ur. 5 października 1884 w Stryju[2], zm. 8 listopada 1963[2][3] w Łodzi[2]) – krytyk i historyk sztuki oraz literatury, popularyzator twórczości Cypriana Kamila Norwida.
Życiorys
Był absolwentem Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Lwowskiego i wiedeńskiego Kunsthistorisches Museum[4][5] (1908)[5]. Podjął się samodzielnych studiów w galeriach we Włoszech, Francji i Holandii. Około 1908 rozpoczął działalność publicystyczną – publikował w: „Naszym Kraju”, „Promieniu” i „Krytyce”[4].
W 1908 został przewodniczącym, powołanego w 25. rocznicę śmierci Cypriana Kamila Norwida, Komitetu Obchodu Roku Norwidowskiego[6]. W tym samym roku wydał „Wybór Poezji”[7] Cypriana Kamila Norwida, zaś w 1910 jego „Czarne kwiaty” i „Białe kwiaty”[4].
Należał do działającego od 1911 Klubu Konstrukcjonalistów, spotykającego się w kawiarni Szkockiej we Lwowie. Podczas spotkań omawiano kwestie filozoficzne i estetyczne zachodzące w sztuce oraz rolę konstrukcji w dziełach artystycznych. W spotkaniach klubu uczestniczyli także m.in.: Roman Jaworski, Piotr Dunin-Borkowski, Mieczysław Rettinger, Ostap Ortwin i Karol Irzykowski[6]. W związku z działalnością w klubie, Zrębowicz został twórcą, wydawcą i redaktorem czasopisma „Krokwie”[4], w którym publikował m.in. nieogłoszone wcześniej norwidiana[6].
Przed I wojną światową publikował w „Prawdzie” nt. francuskich prądów artystycznych. Po wojnie został założycielem i redaktorem „Wiadomości Artystycznych”. W 1921 opublikował rozprawę „Nihilizm w sztuce. Zagadnienie krytyki kultury” i książkę „Autoportret”. Odbył liczne podróże po Europie – Francji, Anglii, Niemczech i Hiszpanii[4], którym poświęcił książkę „Między Wieżą Eiffla a Palmą Pustyni” (1928)[8]. Współpracował z „Polskim Radiem”[8] i był kierownikiem Wydziału Oświaty i Kultury Miasta Stołecznego Warszawa oraz redaktorem czasopisma „Stolica”[2].
W czasie II wojny światowej przebywał w Warszawie[2] i uczestniczył w tajnym nauczaniu. W trakcie powstania warszawskiego utracił swój dorobek literacki i naukowy[9], w tym gotową monografia Norwida[6]. W maju 1945 podjął się współorganizacji Muzeum Sztuki w Łodzi[9], pracując w nim do 1958[10] jako kustosz działu klasycznego[9][4]. W 1962 opublikował tom wspomnień „Spotkania z czasem”, w którym zawarł m.in. wspomnienia związane ze znanymi artystami oraz z odbytymi podróżami[10].
Życie prywatne
Był synem Wincentego Zrębowicza, maszynisty kolejowego, i Józefy z domu Maksymowicz. Jego żoną była Zofia z domu Rosicka[11].
W Łodzi mieszkał ul. Stefana Żeromskiego 21[9].
Został pochowany w części rzymskokatolickiej Starego Cmentarza w Łodzi[3].
Publikacje
- „Nihilizm w sztuce. Zagadnienie krytyki kultury” (1921),
- „Autoportret” (1921)[4],
- „La gravure polonaise et les "batiks". 26 reproductions en noir et en couleurs précédées d'une étude critique. Traduit du polonais par T. Warynski” (1921)[12].
- „Między Wieżą Eiffla a Palmą Pustyni” (1928)[4],
- „Myśli i wskazania Stanisława Brzozowskiego” (1929)[10]
- „Tradycja rembrandtowska w grafice polskiej” (wspólnie z Marią Rubczyńską, 1956)[4],
- „Malarstwo polskie w galerii Muzeum Sztuki w Łodzi” (1957)[10]
- „O nowoczesnym malarstwie francuskim” (1959),
- „Spotkania z czasem” (1962)[4].
Odznaczenia
- Srebrny Warzyn Akademicki (1937)[11]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)[13]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1957)[11]
Przypisy
- ↑ JulianJ. Tuwim JulianJ., Rozmowy z Tuwimem, Semper, 1994, ISBN 978-83-85810-51-3 [dostęp 2023-08-25] (pol.).
- ↑ a b c d e PawełP. Hertz PawełP., Zbiór poetów polskich XIX [i. e. dziewiȩtnastego] w, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1959 [dostęp 2023-08-24] (pol.).
- ↑ a b Roman Zrębowicz [online], billiongraves.com [dostęp 2023-08-24] .
- ↑ a b c d e f g h i j TomaszT. Lewandowski TomaszT., Miscellanea z okresu Młodej Polski, Instytut Badań Literackich, 1995, ISBN 978-83-85605-49-2 [dostęp 2023-08-24] (pol.).
- ↑ a b StanisławS. Brzozowski StanisławS., 1900-1908, Wyd. Literackie, 1970 [dostęp 2023-08-23] (pol.).
- ↑ a b c d Norwid a Kresy. Część 3 [online], Nowy Kurier Galicyjski, 9 czerwca 2021 [dostęp 2023-08-23] (pol.).
- ↑ Studia Norwidiana, TNKUL, 1993, ISBN 978-83-86668-13-7 [dostęp 2023-08-24] (pol.).
- ↑ a b JerzyJ. Starnawski JerzyJ., Słownik badaczy literatury polskiej, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, 1994, ISBN 978-83-7171-684-3 [dostęp 2023-08-25] (pol.).
- ↑ a b c d TadeuszT. Chróścielewski TadeuszT., Kronika Miasta Łodzi, „Łódzkie domy literatów”, 1, bc.wbp.lodz.pl, 2001 [dostęp 2023-08-17] (pol.).
- ↑ a b c d Rocznik literacki, Instytut Literacki, 1963 [dostęp 2023-08-25] (pol.).
- ↑ a b c AlicjaA. Szałagan AlicjaA., JadwigaJ. Czachowska JadwigaJ., Współcześni polscy pisarze i badacze literatury, t. 9, 2004, s. 490 [dostęp 2023-12-20] .
- ↑ RomanR. Zrębowicz RomanR., La gravure polonaise et les „batiks”. 26 reproductions en noir et en couleurs précédées d’une étude critique. Traduit du polonais par T. Warynski, 1921 [dostęp 2023-08-25] (fr.).
- ↑ Uchwała Rady Państwa z dnia 28 lutego 1955 r. nr 0/350, prawo.pl, 28 lutego 1955 [dostęp 2023-08-25] .