Relación de Michoacán

Relación de Michoacán (tytuł oryginalny: "Relación de las cerimonias y rictos y población y gobernación de los indios de la provincia de Mechuacán hecha al Ilustrísimo señor don Antonio de Mendoza, virrey y gobernador desta Nueva España por su majestad, etcétera"); (z hiszp. "Relacja o ceremoniach, obrzędach, ludności i rządach Indian z prowincji Mechuacán sporządzona dla najdostojniejszego pana don Antonio de Mendozy, wicekróla i gubernatora Nowej Hiszpanii w imieniu Jego Majestatu, itd".) jest wczesnokolonialnym dokumentem opisującym historię, kulturę i prehiszpańskie społeczeństwo Purepecha tworzących imperium Tarasków ze stolicą w Tzintzuntzan. Zawiera liczne rysunki i zredagowany jest w stylu średniowiecznego europejskiego dokumentu. Funkcjonowanie imperium i kultura Tarasków została przedstawiona w taki sposób, by była zbieżna z hiszpańską ideologią świeckiej władzy i tą kościelną^[1].

Oryginalny manuskrypt Relación de Michoacán liczy trzy części i wzbogacony jest 44 ilustracjami. Obecnie znajduje się w posiadaniu Real Biblioteca del Monasterio de San Lorenzo de El Escorial w miejscowości San Lorenzo de El Escorial. Pierwsza część, z której zachowała się jedynie jedna kartka, opisuje bóstwa Tarasków i święta obchodzone na ich cześć, druga opowiada o życiu legendarnego herosa Tariacuri, trzecia zaś przybliża zwyczaje Tarasków i relacjonuje podbój imperium, dokonany przez Hiszpanów i ich mezoamerykańskich sojuszników.

Relacja opracowana została około 1540 r. na prośbę pierwszego wicekróla Nowej Hiszpanii, Antonio de Mendozy. Najbardziej prawdopodobnym autorem dokumentu był franciszkański mnich Jerónimo de Alcalá, który posłużył się wyselekcjonowanymi danymi, częściowo uzyskanymi od ludności Purepecha^[2].

Dokument zawiera opisy 300 miejsc, 200 postaci historycznych, 60 bóstw i około 300 terminów odnoszących się do zagadnień społecznych w Michoacan, m.in. zadania rządu, status społeczny, rodowód, nazwy mieszkańców osad, itp.

W trzeciej części zawarty został opis, w jaki sposób zorganizowana była władza w imperium Tzintzuntan oraz jak wybierano rządzących, jakie stosowano strategie wojskowe, w jaki sposób Purepecha zawierali małżeństwa i jak przeprowadzali ceremonie pogrzebowe. Poświęcona jest również podbojowi imperium Purepecha przez Hiszpanów i śmierci Tangáxoan Tzíntzichy, ostatniego cazonci (króla) imperium Tarasków, osądzonego i straconego w 1530 r. przez Nuño Beltrán de Guzmána. Wszystkie te wydarzenia zrelacjonowane zostały autorowi manuskryptu przez Pedro Cuiniarángari, naocznego świadka wydarzeń i powinowatego Zínzichy, po którego śmierci Pedro stał się namiestnikiem Michoacanu, podporządkowanym koronie hiszpańskiej^[3].

1. Weckmann, Luis (1984). La herencia medieval en México. El Colegio de México.
2. «Michoacán Investigaciones recientes» https://web.archive.org/web/20150428063843/http://arqueomex.com/S2N3nRelaciones123.html .Zarchiwizowane z wersji oryginalnej: https://arqueologiamexicana.mx/S2N3nRelaciones123.html
3. Warren, Benedict (2007). La conquista de Michoacán. Universidad Michoacana de San Nicolás de Hidalgo. s. 10-12.