Ne bis in idem

Ne bis in idem (łac.) – pojęcie wywodzi się bezpośrednio z cywilnego prawa rzymskiego. Dosłownie termin można przetłumaczyć jako „nie dwa razy w tej samej (sprawie)”. W terminologii prawniczej oznacza to zasadę, wedle której nie można orzekać dwa razy w tej samej sprawie.

Obecnie pojęcie funkcjonuje zarówno w europejskich, jak i amerykańskich systemach prawnych, choć istnieją kontrowersje, czy zasady tej nie łamie instancyjność postępowania sądowego.

Przykłady w prawie krajowym:

• Polska: art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k.^[1] i art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c.^[2]
• USA: 5. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych

W prawie międzynarodowym:

• Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych w art. 14 ust. 7
• Protokół nr 7 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z 1984 w art. 4 ust. 1^[3]
• Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Byłej Jugosławii w art. 10
• Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego w art. 20
• Karta praw podstawowych Unii Europejskiej w art. 50

Zobacz hasło ne bis in idem w Wikisłowniku

• Res iudicata

• Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych Władysława Kopalińskiego
• Zakaz ne bis in idem w prawie administracyjnym
• Prawomocność decyzji prokuratorskich kończących postępowanie przygotowawcze w świetle dyrektywy ne bis in idem
• Zakaz „podwójnego karania” w prawie europejskim w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE