Naliściak

Naliściak

Phyllobius
Germar, 1824
Naliściak nakrzewiak
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Nadrodzina	ryjkowce
Rodzina	ryjkowcowate
Podrodzina	Entiminae
Plemię	Phyllobiini
Rodzaj	Phyllobius
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Naliściak^[1] (Phyllobius) – rodzaj chrząszczy z rodziny ryjkowcowatych i podrodziny Entiminae. Są polifagicznymi fitofagami. Postacie dorosłe żerują głównie na liściach, a larwy na korzeniach.

Chrząszcze o ciele długości od 2,6 do 12 mm, porośniętym rozmaitych kształtów i kolorów łuskami lub przylegającym owłosieniem, a często jeszcze z wmieszanymi w powyższą okrywę odstającymi włoskami. Ryjek ich jest dość krótki, zwykle tak długi jak szeroki i niewiele węższy od głowy, o dołkach na czułki umieszczonych zwykle na górnej powierzchni, a jeśli na bokach to wtedy bardzo krótkich. Przedplecze często wykazuje dymorfizm płciowy, będąc większym i silniej wyokrąglonym po bokach u samców. Stosunkowo mocno wypukłe zlokalizowane są po bokach głowy. Pokrywy zwykle są wydłużone i szersze od przedplecza. Zawsze wyraźnie wykształcone barki pokryw odróżniają naliściaki od podobnych obryzgów (Polydrusus). Tylna para skrzydeł jest zawsze wykształcona. Odnóża mają stopy o zrośniętych pazurkach, a uda często wyposażone w ząbki (kolce). U samców odnóża dwóch początkowych par mają trochę szersze golenie, a te przedniej pary także grubsze^[1].

Owady te występują w rozmaitych siedliskach. Zarówno postacie dorosłe jak i larwy są polifagicznymi fitofagami. Postacie dorosłe są aktywne za dnia i bytują głównie na roślinach żywicielskich. Żerują przede wszystkim na liściach (foliofagi), rzadziej także na pąkach, młodych pędach i miękkich owocach. Jaja zrzucane są na glebę, w której rozwój przechodzą larwy, żerując na korzeniach. Ostatnie stadium larwalne zimuje, po czym przepoczwarcza się na wiosnę w komorze uformowanej w glebie^[1][2].

Takson głównie palearktyczny^[1], ale np. naliściak pączkojad zawleczony został do nearktycznej Ameryki Północnej, gdzie stał się gatunkiem inwazyjnym^[3]. W Polsce stwierdzono 20 gatunków naliściaków^[4], często trudnych do odróżnienia^[1] (zob. Entiminae Polski).

Rodzaj ten wprowadzony został w 1824 roku przez Carla Johana Schönherra w publikacji autorstwa Ernsta Friedricha Germara^[5]. Obejmuje około 180 opisanych gatunków^[1]. Jego klasyfikacja na podrodzaje zmieniała się na przestrzeni lat^[1][5]. Poniższy podział na podrodzaje podano za BioLib.cz^[5]:

• podrodzaj Phyllobius (Alsus) Motschulsky, 1845
  • Phyllobius brevis Gyllenahl, 1834
  • Phyllobius dispar L. Redtenbacher, 1849
  • Phyllobius emgei Stierlin, 1887
• podrodzaj Phyllobius (Dialetus) Reitter, 1916
  • Phyllobius argentatus (Linnaeus, 1758) – naliściak srebrniak, n. zielony
• podrodzaj Phyllobius (Ectomogaster) Apfelbeck, 1915
  • Phyllobius fulvago Gyllenhal, 1834
  • Phyllobius fulvagoides Reitter, 1885
  • Phyllobius insidiosus Pesarini, 1981
  • Phyllobius schatzmayri Pesarini, 1981
• podrodzaj Phyllobius (Italoscythropus) Pesarini, 1980
  • Phyllobius raverae A. Solari & F. Solari, 1904
• podrodzaj Phyllobius (Metaphyllobius) Smirnov, 1913
  • Phyllobius fessus Boheman, 1843
  • Phyllobius ganglbaueri Apfelbeck, 1916
  • Phyllobius glaucus (Scopoli, 1763) – naliściak truskawczak
  • Phyllobius jacobsoni Smirnov, 1913
  • Phyllobius noesskei Apfelbeck, 1916
  • Phyllobius pilicornis Desbrochers, 1873
  • Phyllobius pomaceus Gyllenhal, 1834 – naliściak pokrzywowiec
  • Phyllobius rochati Pesarini, 1981
  • Phyllobius valonensis Apfelbeck, 1916
• podrodzaj Phyllobius (Nanoschetus) Reitter, 1916
  • Phyllobius cylindricollis Gyllenhal, 1834
• podrodzaj Phyllobius (Nemoicus) Stephens, 1831
  • Phyllobius oblongus (Linnaeus, 1758) – naliściak pączkojad
• podrodzaj Phyllobius (Parnemoicus) Schilsky, 1911
  • Phyllobius roboretanus Gredler, 1882
  • Phyllobius subdentatus Boheman, 1843
  • Phyllobius viridicollis (Fabricius, 1792)
• podrodzaj Phyllobius (Phyllobius) Schönherr in Germar, 1824
  • Phyllobius alpinus Stierlin, 1859
  • Phyllobius arborator (Herbst, 1797) – naliściak drzewoszek
  • Phyllobius betulinus (Bechstein & Scharfenberg, 1805) – naliściak brzozowiak
  • Phyllobius brenskei Schilsky, 1911
  • Phyllobius bulgaricus Apfelbeck, 1916
  • Phyllobius emeryi Desbrochers, 1873
  • Phyllobius etruscus Desbrochers, 1873
  • Phyllobius euchromus Reitter, 1885
  • Phyllobius flecki Reitter, 1906
  • Phyllobius italicus Solari & Solari, 1903
  • Phyllobius korbi Schilsky, 1908
  • Phyllobius lateralis Reiche, 1857
  • Phyllobius leonisi Pic, 1902
  • Phyllobius longipilis Boheman, 1843
  • Phyllobius nudiamplus Reitter, 1916
  • Phyllobius pellitus Boheman, 1843
  • Phyllobius peneckei Solari, 1931
  • Phyllobius pilipes Desbrochers, 1873
  • Phyllobius pyri (Linnaeus, 1758) – naliściak gruszkowy
  • Phyllobius reicheidius Desbrochers, 1873
  • Phyllobius rhodopensis Apfelbeck, 1898
  • Phyllobius seladonius Brullé, 1832
  • Phyllobius squamosus C. Brisout, 1866
  • Phyllobius thalassinus Gyllenhal, 1834
  • Phyllobius transsylvanicus Stierlin, 1894
  • Phyllobius tuberculifer Chevrolat, 1865
  • Phyllobius versipellis Apfelbeck, 1916
  • Phyllobius vespertinus (Fabricius, 1792)
  • Phyllobius xanthocnemus Kiesenwetter, 1852
• podrodzaj Phyllobius (Plagius) Desbrochers, 1873
  • Phyllobius insulanus Schilsky, 1911
  • Phyllobius montanus Miller, 1862
  • Phyllobius pallidus (Fabricius, 1792)
  • Phyllobius quercicola Apfelbeck, 1916
• podrodzaj Phyllobius (Pterygorrhynchus) Pesarini, 1969
  • Phyllobius achardi Desbrochers, 1873
  • Phyllobius aetolicus Apfelbeck, 1901
  • Phyllobius canus Gyllenhal, 1834
  • Phyllobius contemptus Schoenherr, 1832
  • Phyllobius crassipes Motschulsky, 1860
  • Phyllobius cupreoaureus Stierlin, 1861
  • Phyllobius haberhaueri Apfelbeck, 1916
  • Phyllobius maculicornis Germar, 1824 – naliściak nakrzewiak
  • Phyllobius meschniggi Solari, 1938
  • Phyllobius romanus Faust, 1890
• podrodzaj Phyllobius (Subphyllobius) Schilsky, 1911
  • Phyllobius vespertilio Faust, 1884
  • Phyllobius virideaeris (Laicharting, 1781) – naliściak mały

Przy masowych pojawach niektóre gatunki notowane są jako szkodniki w uprawach drzew i krzewów owocowych oraz ozdobnych^[1][2]. Zawleczony do Ameryki Północnej naliściak pączkojad stał się tam szkodnikiem upraw klonu cukrowego^[3].