Mokrsko Dolne

Mokrsko Dolne

wieś
Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	jędrzejowski
Gmina	Sobków
Liczba ludności (2020)	229[2]
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	28-305[3]
Tablice rejestracyjne	TJE
SIMC	0270449[4]
Położenie na mapie gminy Sobków Mokrsko Dolne
Położenie na mapie Polski Mokrsko Dolne
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Mokrsko Dolne
Położenie na mapie powiatu jędrzejowskiego Mokrsko Dolne
50°40′52″N 20°26′24″E/50,681111 20,440000[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Mokrsko Dolne – wieś sołecka^[5] w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie jędrzejowskim, w gminie Sobków^[6][4].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Około roku 1280 urodził się Piotr Mokrski herbu Jelita – pierwszy znany ze źródeł dziedzic Mokrska.

Miejscowy kościół istniał jako kaplica już w 1363 r. Do 1836 r. był kościołem filialnym parafii w Mnichowie. W XV w. dziedzicem Mokrska był Dziewisz herbu Koźlerogi, proboszcz skalbmierski i kanonik krakowski. W 1428 r. uposażył on ołtarz Matki Boskiej w kaplicy św. Tomasza w wawelskiej katedrze.

W 1827 Mokrsko Dolne miało 29 domów i 359 mieszkańców.

W 1936 w Mokrsku Dolnym urodził się Kazimierz Braun – polski aktor i reżyser teatralny, teatrolog, krytyk teatralny, pisarz i tłumacz. Ojciec Grzegorza Brauna.

W roku 2020 wydano książkę "Dwór nad Nidą Zapiski ostatniego dziedzica z Mokrska (1905–1950)" będącą opracowaniem notatek ostatniego właściciela majątku w Mokrsku Dolnym nad Nidą, Michała Korwin-Szymanowskiego które przygotował wnuk autora Juliusz Braun wraz z żoną, Barbarą Braun.

• Kościół pw. Wniebowzięcia NMP z 1. ćwierci XIII w. z zachowanym kamiennym romańskim prezbiterium i fragmentami średniowiecznych fresków, oraz trzema monoforiami. Pierwsze wzmianki o parafii i kościele pochodzą z 1326 r., wiadomo jednak, że parafia powstała wcześniej. Pierwszy kościół wzniesiono w 1. połowie XIII w., dzisiaj jest częścią obecnej świątyni – stanowi obecne prezbiterium i „schowek” za głównym ołtarzem. Kościół rozbudowywano i przebudowywano w XVII (nawa barokowa). Wtedy wyburzono romańską ścianę zachodnią i dobudowano obecną nawę i zakrystię. Pierwotna nawa pełni od tego czasu rolę prezbiterium. Z fazy romańskiej zachował się portal północny i uszkodzony tympanon wmurowany nad późniejszym portalem do zakrystii. Kolejna przebudowa w XVIII i pierwszej połowie XIX wieku. Główny ołtarz w stylu późnobarokowym, z pierwszej połowy XVIII wieku. Ołtarze boczne w stylu rokokowym, a w kaplicy krucyfiks gotycki z początku XV w. Kościół otoczony jest ogrodzeniem z kapliczką, wybudowanym w XIX w. Kościół jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.154 z 11.02.1967)
• Obok kościoła znajdowała się drewniana dzwonnica z XIX w. ^[7]. Ze względu na zły stan budynku grążący zawaleniem, na przełomie 2018 i 2019 wybudowano nową dzwonnicę a starą rozebrano. Dzwon przeniesiono do nowej, jednocześnie wykorzystując deski ze starej dzwonnicy jako elementy zewnętrzne nowego budynku znajdującego się na terenie plebanii, ok. 10m od poprzedniego budynku.
• Zespół dworski – dwór z przełomu XIX i XX w. otoczony parkiem z II połowy XIX w. (nr rej.: A.156 z 18.06.1977)^[7].
• Dworska Górka, średniowieczne grodzisko z XIV w. Usytuowane na skraju parowu, 150 m na wschód od kościoła. W źródle z 1428 r. wspomniano o superiori castro in silva iacente dicto wulgariter^[8], zapis ten być może odnosił się do rodowej siedziby biskupa krakowskiego Floriana z Mokrska. Zamek ten poprzedzał zamek w Mokrsku Górnym wybudowany przez ród Kmitów w początku XVI wieku.
• Cmentarz parafialny z pocz. XIX w. (nr rej.: A.155 z 27.05.1993)^[7].
• Kaplica grobowa Chelińskich z 1865 r. (nr rej.: A.155 z 27.05.1993)^[7]. Jest użytkowana obecnie jako kaplica cmentarna.
• "Pancegram", rów przeciwczołgowy znajdujący się na południu miejscowości, o długości ok. 1km. Okres powstania nie jest pewien, gdyż wymiary, charakterystyczny przekrój w kształcie litery "V" i używana przez mieszkańców zwyczajowa nazwa wskazuje na okres II wojny światowej. Jednocześnie znane są fotografie wykonane przez żołnierzy austriackich, z okresu I wojny światowej, w podobnej okolicy.

• 
  Romańskie prezbiterium kościoła
• 
  Drewniana dzwonnica

• Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880, Tom VI, s. 634