Mikołaj Aksan
podporucznik broni pancernych | |
Data i miejsce urodzenia | 16 sierpnia 1893 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 13 lub 14 kwietnia 1940 |
Przebieg służby | |
Siły zbrojne | Armia Imperium Rosyjskiego |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
Mikołaj Aksan (ur. 4 sierpnia?/16 sierpnia 1893 w Żytomierzu, zm. 13 lub 14 kwietnia 1940 w Katyniu) – podporucznik broni pancernych Wojska Polskiego.
Życiorys
Urodził się 16 sierpnia 1893 w Żytomierzu, ówczesnej stolicy guberni wołyńskiej, w rodzinie Arnolda Leona i Marii z Rychlińskich[1][2]. Był młodszym bratem Konrada (1883–1968), pułkownika Wojska Polskiego[3][4] i Arnolda Edwarda (ur. 14 października 1885 w Kijowie), oficera armii rosyjskiej, lekarza medycyny, zamieszkałego w Michaliszkach[5][6][a].
Mikołaj ukończył korpus kadetów i Pawłowską Szkołę Wojskową. W czasie I wojny światowej jako podporucznik walczył w szeregach 217 Kowrowskiego Pułku Piechoty(inne języki), a później 2 kompanii samochodowej (ros. 2-я автомобильная рота)[7][2].
Od listopada 1922 do kwietnia 1934 pracował w warsztatach samochodowych 7 dywizjonu samochodowego w Poznaniu na stanowisku kierownika technicznego[2]. Później został zatrudniony w 1 batalionie czołgów i samochodów pancernych w tym samym garnizonie[2]. W 1934, jako oficer rezerwy pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań Miasto. Posiadał wówczas przydział w rezerwie do kadry 7 dywizjonu samochodowego w Poznaniu[8].
8 stycznia 1923 przeniósł się z Warszawy do Poznania[9]. Od 16 sierpnia 1930 mieszkał w Poznaniu przy ul. Ułańskiej 2 razem z żoną, Elżbietą z domu Freyjang (ur. 14 maja 1894 w Petersburgu) i trójką dzieci: Mikołajem (ur. 4 maja 1922 w Petersburgu), Reginą Marią (ur. 18 kwietnia 1924 w Winiarach) i Włodzimierzem (ur. 13 października 1929 w Poznaniu)[9][10].
W czasie kampanii wrześniowej 1939 dostał się do sowieckiej niewoli[b]. Przebywał w obozie w Kozielsku[11]. 11 lub 12 kwietnia 1940 został przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[11]. 13 lub 14 kwietnia 1940 zamordowany w Katyniu i tam pogrzebany[11]. Od 28 lipca 2000 spoczywa na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu.
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień porucznika[12]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Ordery i odznaczenia
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[2]
- Order Świętej Anny 2 stopnia – 1 grudnia 1916[7][2]
- Order Świętego Stanisława 2 stopnia – 12 maja 1916[7][2]
- Order Świętej Anny 3 stopnia z mieczami i kokardą – 18 listopada 1916[7][2]
- Order Świętego Stanisława 3 stopnia z mieczami i kokardą – 12 sierpnia 1915[7][2]
Zobacz też
- Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- Obozy NKWD dla jeńców polskich
- Ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu
- Zbrodnia katyńska
Uwagi
- ↑ W. Ryżewski podał, że Arnold Aksan był wujem Mikołaja[2].
- ↑ W. Ryżewski podał, że podporucznik Aksman został „powołany do służby wojskowej w ramach ostatniej mobilizacji sierpniowej przez macierzysty 7 dyon samochodowy (sic!)”[2]. W rzeczywistości Kadra 7 Dywizjonu Samochowego została zlikwidowana sześć lat wcześniej.
Przypisy
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 3.
- ↑ a b c d e f g h i j k Ryżewski 1992 ↓, s. 425.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-03-16]..
- ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie : Lokalizator grobów : Konrad Aksman. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. [dostęp 2022-03-16].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-03-17]..
- ↑ Rocznik Lekarski 1938 ↓, s. 392.
- ↑ a b c d e Памяти героев ↓.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 182, 707.
- ↑ a b Kartoteka ewidencji ludności 1870–1931. Archiwum Państwowe w Poznaniu. [dostęp 2022-03-16]..
- ↑ Ryżewski 1992 ↓, s. 425, tu Elżbieta z Frejgandów.
- ↑ a b c Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 140.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
Bibliografia
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Rocznik Lekarski Rzeczypospolitej Polskiej na 1938 rok. Warszawa: Naczelna Izba Lekarska, 1938.
- Убиты в Катыни. Книга Памяти польских военнопленных - узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Wacław Ryżewski. Pro memoria. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1 (139), 1992. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny.
Linki zewnętrzne
- Памяти героев Великой войны 1914–1918 : Поиск героев войны : Аксан Николай Арнольдович. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej Zarząd ds. utrwalenia pamięci poległych w obronie Ojczyzny. [dostęp 2022-03-16]. (ros.).