Melanoides tuberculata
| Melanoides tuberculata[1] | |||
| (O. F. Müller, 1774) | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | mięczaki | ||
| Gromada | ślimaki | ||
| Podgromada | płucodyszne | ||
| Rząd | Neotaenioglossa | ||
| Podrząd | przodoskrzelne | ||
| Nadrodzina | Cerithioidea | ||
| Rodzina | Thiaridae | ||
| Podrodzina | Thiarinae | ||
| Rodzaj | Melanoides | ||
| Gatunek | Melanoides tuberculata | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 najmniejszej troski | |||
| |||
| |||
Melanoides tuberculata – inwazyjny gatunek małego, słodkowodnego, szeroko rozprzestrzenionego ślimaka płucodysznego z podrzędu przodoskrzelnych, w języku polskim znanego pod potoczną nazwą świderek. Bywa hodowany w akwariach. Może być wektorem wielu chorób, w tym również groźnych dla człowieka.
Taksonomia
Gatunek został opisany w Indiach pod nazwą Nerita tuberculata[3]. Po przeniesieniu do rodzaju Melanoides pojawił się problem nomenklatoryczny, ponieważ zgodnie z zasadami kodeksu nomenklatury zoologicznej, nazwy rodzajowe z końcówką -oides są rodzaju męskiego (jeśli autor nazwy nie ustalił inaczej, a autor nazwy Melanoides – Olivier, 1804 – tego nie zrobił), a dotychczasowy epitet gatunkowy tuberculata jest rodzaju żeńskiego. W literaturze pojawiły się dwie wersje nowej nazwy: Melanoides tuberculatus i Melanoides tuberculata. Pod koniec XX wieku taksonomowie uznali na podstawie analizy oryginalnego opisu Oliviera, że Melanoides jest rodzaju żeńskiego, ponieważ autor przyjął formę żeńską dla M. fasciolata – gatunku typowego nowego rodzaju. Tym samym poprawną nazwą gatunku jest Melanoides tuberculata[4].
Występowanie
Występuje pospolicie w strefie słodkich wód zwrotnikowych Afryki (Algeria, Maroko, Liban, Egipt, Sudan, Etiopia, Kenia, Kongo, Burundi, Arabia Saudyjska), w Azji Południowej (Bangladesz, Indie, Sri Lanka) i Azji Południowo-Wschodniej (Chiny, Laos, Malezja, Tajlandia) i w Japonii).
Został zawleczony do Ameryki (na Hawaje) oraz do Polinezji (Polinezja Francuska, Tahiti, Fidżi, Tonga, Samoa, Wyspy Cooka)[5].
Gatunek inwazyjny powodujący zanikanie innych gatunków w danym środowisku a nawet jego wymieranie np. Biomphalaria glabrata i B. straminea[6].
W Polsce został odnotowany w Kanale Zrzutowym Elektrowni Pątnów[7].
Morfologia
Wysokość muszli wynosi 30–45 mm[7], spotykane są też większe – do 50 mm[8]. Na terenie Stanów Zjednoczonych spotykano osobniki mierzące do 80 mm[9]. Muszla podłużna spiralnie i prawoskrętnie skręcona, barwy od czarnej do jasnobrązowego, z ciemnymi czerwono-rdzawymi plamami.
Tryb życia
Przebywa w płytkich i wolno płynących wodach o piaszczystym lub lekko żwirowym podłożu. Aktywny głównie w nocy, przekopując dno odżywia się detrytusem. Parametry wody: odczyn pH 7–8, twardość 8–12°n, temperatura 20–28 °C, w części tropikalnej nawet do 35 °C. Krytyczną temperaturą, poniżej której giną jest 18 °C[10].
Choroby
Melanoides tuberculatus jest pośrednim nosicielem przywr wywołujących choroby groźne również dla człowieka: Clonorchis sinensis wywołującej klonorchozę, Paragonimus westermani wywołującą paragonimozę[11], oraz Metagonimus trematode i Diorchitrema formosanum[2].
Hodowla w akwarium
W dzień zakopuje się w piasku lub żwirku na dnie zbiornika. W podłożu poszukuje odpadów roślinnych, zwierzęcych i resztek pokarmowych wzruszając go i napowietrzając. Drążenie to wpływa korzystnie na korzenie roślin.
W akwarium dożywają 4–5 lat[12].
W akwarium tarliskowym (hodowlanym) ślimaków tych nie powinno się trzymać. Powodują one szkody wśród złożonej ikry, jak również wśród świeżo wylęgłego lecz jeszcze nie pływającego narybku[13].
Rozmnażanie
Gatunek żyworodny, rozmnażanie może odbywać się płciowo jak i partenogenetycznie. Dojrzałość rozrodczą osiągają osobniki o długości ok. 3 cm i wieku 1 roku. Najchętniej rozmnaża się na miękkim, piaszczystym podłożu, gdzie młode ukrywają się przez 3–4 miesiące. Plenny, przy nadmiernym rozmnożeniu się może być uciążliwym mieszkańcem[14]. Młode w chwili narodzin mają 1–2 mm długości. Dorosły świderek może urodzić do 70 młodych[11].
Przypisy
- ↑ Melanoides tuberculata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Melanoides tuberculata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Müller, O. F. 1774. Vermium terrestrium et fluviatilium, seu animalium infusoriorum, helminthicorum, et testaceorum, non marinorum, succincta historia. Volumen alterum. - pp. I-XXXVI [= 1–36], 1–214, [1–10]. Havniæ & Lipsiæ. (Heineck & Faber).
- ↑ Species summary for Melanoides tuberculata. AnimalBase. [dostęp 2011-04-30]. (ang.).
- ↑ Invasive species in the Pacific (Gatunki inwazyjne na Pacyfiku). Samoa, 2000, ISBN 982-04-0214-X, str. 170
- ↑ Guimaraes et al. Possible Competitive Displacement of Planorbids by Melanoides tuberculata in Minas Gerais, Brazil. „Memórias do Instituto Oswaldo Cruz”. 96 (Suppl), s. 173–176, 2001. (ang.). (pdf)
- ↑ a b Andrzej Kraszewski: Melanoides tuberculatus (O.F. Müller, 1774). W: Z. Głowaciński, H. Okarma, J. Pawłowski, W. Solarz (red.); Księga gatunków obcych inwazyjnych w faunie Polski. Wyd. internetowe. Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie. [dostęp 2011-04-30]. (pol.).
- ↑ Bibliografia: AKWARIUM 4/76
- ↑ Benson, A. J.: Melanoides tuberculatus (red-rim melania). USGS. [dostęp 2011-04-30]. (ang.).
- ↑ Bibliografia Ryby w akwarium
- ↑ a b Wildlife
- ↑ AKWARIUM 5/90. [dostęp 2011-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Bibliografia Akwarium słodkowodne
- ↑ HansH. Frey HansH., Moje akwarium, WiesławW. Wiśniewolski (tłum.), Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1988, s. 90, ISBN 83-217-2667-4, OCLC 69283993 .
Bibliografia
- Akwarium słodkowodne, Hans Frey, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa, 1990 ISBN 83-217-2777-8 str. 106.
- HenrykH. Jakubowski HenrykH., JerzyJ. Ring JerzyJ., Ryby w akwarium, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1988, s. 84, ISBN 83-02-03493-2, OCLC 830085501 .
- AKWARIUM 4/76. akwa-mania.mud.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
Linki zewnętrzne
- José G. B. Derraik: The potential significance to human health associated with the establishment of the snail Melanoides tuberculata in New Zealand. The New Zealand Medical Journal, 2008. [dostęp 2011-04-30]. (ang.).
- Wingard et al. Red-Rimmed Melania (Melanoides tuberculatus)— A Snail in Biscayne National Park, Florida— Harmful Invader or Just a Nuisance?. „U.S. Geological Survey Fact Sheet 2008–3006”, 2008. U.S. Geological Survey. (ang.). (pdf)
