Lista pierwszych kosmonautów według obywatelstwa
Poniższa lista zawiera nazwiska pierwszych astronautów z danego kraju, którzy odbyli lot kosmiczny (pod uwagę brane jest obywatelstwo posiadane w czasie trwania misji), a także datę startu; lista uszeregowana jest chronologicznie. Do października 2023 r. w kosmos polecieli przedstawiciele 46 państw.
Lista chronologiczna
Wszystkie daty podane są według czasu uniwersalnego (UTC).
Nr | Państwo | Astronauta | Lot | Data |
---|---|---|---|---|
Lata 60. XX wieku | ||||
1 | ZSRR[a] | Jurij Gagarin | Wostok 1 | 12 kwietnia 1961 |
2 | Stany Zjednoczone[b] | Alan Shepard | MR-3 | 5 maja 1961 |
Lata 70. XX wieku | ||||
3 | Czechosłowacja[c] | Vladimír Remek | Sojuz 28 | 2 marca 1978 |
4 | Polska | Mirosław Hermaszewski | Sojuz 30 | 27 czerwca 1978 |
5 | NRD[d] | Sigmund Jähn | Sojuz 31 | 26 sierpnia 1978 |
6 | Bułgaria | Georgi Iwanow | Sojuz 33 | 10 kwietnia 1979 |
Lata 80. XX wieku | ||||
7 | Węgry | Bertalan Farkas | Sojuz 36 | 26 maja 1980 |
8 | Wietnam | Phạm Tuân | Sojuz 37 | 23 lipca 1980 |
9 | Kuba | Arnaldo Tamayo Méndez | Sojuz 38 | 18 września 1980 |
10 | Mongolia | Dżügderdemidijn Gürragczaa | Sojuz 39 | 22 marca 1981 |
11 | Rumunia | Dumitru Prunariu | Sojuz 40 | 14 maja 1981 |
12 | Francja | Jean-Loup Chrétien | Sojuz T-6 | 24 czerwca 1982 |
13 | Niemcy Zachodnie[d] | Ulf Merbold | STS-9 | 28 listopada 1983 |
14 | Indie | Rakesh Sharma | Sojuz T-11 | 3 kwietnia 1984 |
15 | Kanada | Marc Garneau | STS-41-G | 5 października 1984 |
16 | Arabia Saudyjska | Sultan al-Saud | STS-51-G | 17 czerwca 1985 |
17 | Holandia | Wubbo Ockels | STS-61-A | 30 października 1985 |
18 | Meksyk | Rodolfo Neri Vela | STS-61-B | 26 listopada 1985 |
19 | Syria | Muhammed Faris | Sojuz TM-3 | 22 lipca 1987 |
20 | Afganistan | Abdulahad Momand | Sojuz TM-6 | 29 sierpnia 1988 |
Lata 90. XX wieku | ||||
21 | Japonia[e] | Toyohiro Akiyama | Sojuz TM-11 | 2 grudnia 1990 |
22 | Wielka Brytania[e] | Helen Sharman | Sojuz TM-12 | 18 maja 1991 |
23 | Austria | Franz Viehböck | Sojuz TM-13 | 2 października 1991 |
24 | Rosja[a] | Aleksandr Kaleri Aleksandr Wiktorienko | Sojuz TM-14 | 17 marca 1992 |
25 | Belgia | Dirk Frimout | STS-45 | 24 marca 1992 |
26 | Włochy | Franco Malerba | STS-46 | 31 lipca 1992 |
27 | Szwajcaria | Claude Nicollier | ||
28 | Ukraina[a] | Łeonid Kadeniuk | STS-87 | 19 listopada 1997 |
29 | Hiszpania | Pedro Duque | STS-95 | 29 października 1998 |
30 | Słowacja[c] | Ivan Bella | Sojuz TM-29 | 20 lutego 1999 |
I dekada XXI wieku | ||||
31 | Południowa Afryka[e] | Mark Shuttleworth | Sojuz TM-34 | 25 kwietnia 2002 |
32 | Izrael[f] | Ilan Ramon | STS-107 | 16 stycznia 2003 |
33 | Chiny | Yang Liwei | Shenzhou 5 | 15 października 2003 |
34 | Brazylia | Marcos Pontes | Sojuz TMA-8 | 30 marca 2006 |
35 | Iran[e] | Anousheh Ansari | Sojuz TMA-9 | 18 września 2006 |
36 | Szwecja | Christer Fuglesang | STS-116 | 10 grudnia 2006 |
37 | Malezja | Sheikh Muszaphar Shukor | Sojuz TMA-11 | 10 października 2007 |
38 | Korea Południowa | Yi So-yeon | Sojuz TMA-12 | 8 kwietnia 2008 |
39 | Dania | Andreas Mogensen | Sojuz TMA-18M | 2 września 2015 |
40 | Kazachstan[a] | Ajdyn Aimbetow | ||
41 | Zjednoczone Emiraty Arabskie | Hazaa Al Mansoori | Sojuz MS-15 | 25 września 2019 |
II dekada XXI wieku | ||||
42 | Australia | Chris Boshuizen[g] | Blue Origin NS-18 | 13 października 2021 |
43 | Portugalia | Mário Ferreira[g] | Blue Origin NS-22 | 4 sierpnia 2022 |
44 | Egipt | Sara Sabry[g] | ||
45 | Antigua i Barbuda | Keisha Schahaff[e][g] | Galactic 02[h] | 10 sierpnia 2023 |
46 | Pakistan | Namira Salim[e][g] | Galactic 04[h] | 6 października 2023 |
47 | Turcja | Alper Gezeravcı(inne języki) | Axiom Mission 3 | 18 stycznia 2024 |
48 | Białoruś | Maryna Wasileuskaja(inne języki) | Sojuz MS-25 | 23 marca 2024 |
Inne fakty
W niektórych przypadkach można mówić o podwójnym obywatelstwie astronautów odbywających swój pierwszy lot kosmiczny. Zatem, w zależności od przyjętego kryterium, powyższa lista może ulegać zmianie:
- Paul Scully-Power urodził się w Australii, lecz poleciał w kosmos już jako obywatel Stanów Zjednoczonych (5 października 1984).
- Taylor Gun-Jin Wang urodził się w Chińskiej Republice Ludowej w chińskiej rodzinie, lecz poleciał w kosmos już jako obywatel Stanów Zjednoczonych (29 kwietnia 1985).
- Patrick Baudry urodził się we francuskiej części Kamerunu (obecnie Kamerun), lecz w kosmos poleciał już jako obywatel Francji (17 czerwca 1985).
- Shannon Lucid urodziła się w Chińskiej Republice Ludowej w amerykańskiej rodzinie (rodzice pochodzenia europejskiego), lecz poleciała w kosmos jako obywatelka Stanów Zjednoczonych (17 czerwca 1985).
- Franklin Chang-Díaz urodził się w Kostaryce, ale w kosmos poleciał już jako obywatel Stanów Zjednoczonych (12 stycznia 1986).
- Andy Thomas urodził się w Australii, lecz poleciał w kosmos już jako obywatel Stanów Zjednoczonych (19 maja 1996).
- John Herrington został pierwszym rdzennym Amerykaninem (plemię Czikasawów – ang. Chickasaw), który poleciał w kosmos (24 listopada 2002)[g][g].
Uwagi
- ↑ a b c d W roku 1991 Związek Radziecki rozpadł się na: Armenię, Azerbejdżan, Białoruś, Estonię, Gruzję, Kazachstan, Kirgistan, Litwę, Łotwę, Mołdawię, Rosję, Tadżykistan, Turkmenistan, Ukrainę i Uzbekistan. W czasie gdy ZSRR się rozpadało, kosmonauci Siergiej Krikalow i Aleksandr Wołkow przebywali na pokładzie stacji kosmicznej Mir. Zatem polecieli w kosmos jako obywatele Związku Radzieckiego, a powrócili na Ziemię jako obywatele Rosji. Pierwszymi Rosjanami, którzy polecieli w kosmos po rozpadzie ZSRR, byli Aleksandr Kaleri i Aleksandr Wiktorienko.
- ↑ Alan Shepard wykonał lot suborbitalny. Pierwszym Amerykaninem, który odbył lot orbitalny był John Glenn (20 lutego 1962).
- ↑ a b W roku 1993 Czechosłowacja podzieliła się na: Czechy i Słowację.
- ↑ a b W roku 1990 Niemcy Wschodnie i Zachodnie połączyły się. 22 stycznia 1992 Ulf Merbold został pierwszym obywatelem zjednoczonych Niemiec, który poleciał w kosmos.
- ↑ a b c d e f g Ta osoba leciała jako pozarządowy komercyjny turysta kosmiczny.
- ↑ Ilan Ramon był pierwszym Izraelczykiem, który poleciał w kosmos, lecz zginął w czasie powrotu na Ziemię – wahadłowiec Columbia, którym leciał, rozpadł się podczas wchodzenia w atmosferę.
- ↑ a b c d e f g h Ten lot był suborbitalny.
- ↑ a b Był to lot suborbitalny na pokładzie statku SpaceShipTwo. Loty statku SpaceShipTwo przekraczają amerykańską definicję lotu kosmicznego (80,47 km), ale nie przekraczają linii Kármána (100 km), która jest używana przy definicji FAI stosowaną w większości dokumentacji lotów kosmicznych.
Zobacz też
- alfabetyczna lista astronautów
- lista typów załogowych statków kosmicznych
- lista załogowych lotów kosmicznych
- p
- d
- e
Listy i chronologie eksploracji kosmosu
Loty załogowe |
| ||||
---|---|---|---|---|---|
Loty księżycowe | |||||
Loty międzyplanetarne | |||||
Kosmonauci |
| ||||
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna | |||||
Misje | |||||
Inne |