Liściouch
| Phyllotis | |||
| Waterhouse, 1837[1] | |||
 Liściouch Darwina (P. darwini) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | ssaki | ||
| Podgromada | żyworodne | ||
| Infragromada | |||
| Rząd | gryzonie | ||
| Podrząd | Supramyomorpha | ||
| Infrarząd | myszokształtne | ||
| Nadrodzina | myszowe | ||
| Rodzina | chomikowate | ||
| Podrodzina | bawełniaki | ||
| Plemię | Phyllotini | ||
| Rodzaj | liściouch | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Mus darwini Waterhouse, 1837 | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Gatunki | |||
| |||
| |||
| |||
Liściouch[4], nadbrzeżnik[4] (Phyllotis) – rodzaj ssaków z podrodziny bawełniaków (Sigmodontinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Południowej[5][6][7].
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 77–151 mm, długość ogona 60–158 mm, długość ucha 14–31 mm, długość tylnej stopy 18–33 mm; masa ciała 15,5–110 g[6][8].
Systematyka
Rodzaj (w randze podrodzaju w obrębie Mus) zdefiniował w 1837 roku angielski przyrodnik George Robert Waterhouse w artykule poświęconym opisowi nowych gatunków na podstawie ich uzębienia, opublikowanym na łamach Proceedings of the Zoological Society of London[1]. Waterhouse wymienił trzy gatunki – Mus (Phyllotis) griseo-flavus Waterhouse, 1837, Mus (Phyllotis) darwinii Waterhouse, 1837 i Mus (Phyllotis) xanthopygus Waterhouse, 1837 – z których gatunkiem typowym jest Mus (Phyllotis) darwinii Waterhouse, 1837.
Etymologia
- Phyllotis (Phillotis): gr. φυλλον phullon ‘liść’; -ωτις ōtis ‘-uchy’, od ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’[9].
- Paralomys: gr. παραλος paralos ‘nadmorski, przybrzeżny’[10]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[11]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Phyllotis gerbillus O. Thomas, 1900.
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące gatunki[12][8][5]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[4] | Podgatunki[6][5][8] | Rozmieszczenie geograficzne[6][5][8] | Podstawowe wymiary[6][8][b] | Status IUCN[13] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Phyllotis haggardi | O. Thomas, 1898 | liściouch ekwadorski | gatunek monotypowy | Ekwador (zachodnie i wschodnie zbocza Andów; dokładne granice zasięgu nieznane) | DC: 9,9–11,5 cm DO: 7,2–8,9 cm MC: 29–30 g | LC | |
| Phyllotis andium | O. Thomas, 1912 | liściouch andyjski | gatunek monotypowy | zachodnie i wschodnie zbocza Andów od środkowego Ekwadoru do środkowego Peru | DC: około 10,7 cm DO: 10,1–13,6 cm MC: 22–55 g | LC | |
| Phyllotis gerbillus | O. Thomas, 1900 | nadbrzeżnik pustynny | gatunek monotypowy | Peru (pustynia Sechura) | DC: 7,7–9,6 cm DO: 6,2–9 cm MC: około 15,5 g | LC | |
| Phyllotis amicus | O. Thomas, 1900 | liściouch przyjacielski | 3 podgatunki | Peru (wybrzeże i zachodnie podnóże Andów od Piura na południe do Arequipa | DC: 8–8,5 cm DO: 10–10,5 cm MC: 18–28 g | LC | |
| Phyllotis stenops | Osgood, 1914 | gatunek monotypowy | Peru (znany tylko ze wschodniego obszaru rzeki Marañón (Amazonas)) | DC: około 10,6 cm DO: 12,4–13,4 cm MC: brak danych | NE | ||
| Phyllotis pearsoni | Pacheco, Rengifo & Vivas, 2017 | gatunek monotypowy | Peru (od południowej Cajamarki do północnego Ancash) | DC: 11,3–13,4 cm DO: 9,2–12,2 cm MC: 41–68 g | NE | ||
| Phyllotis occidens | Rengifo & Pacheco, 2015 | gatunek monotypowy | Peru (od Ancash na południe do Limy) | DC: około 10,6 cm DO: 11,5–12,5 cm MC: 28–38 g | NE | ||
| Phyllotis definitus | Osgood, 1915 | liściouch leśny | gatunek monotypowy | Peru (ograniczony do Kordyliery Czarnej (Ancash)) | DC: około 12,2 cm DO: 10,1–13,6 cm MC: 50–89 g | EN | |
| Phyllotis limatus | O. Thomas, 1912 | liściouch pacyficzny | gatunek monotypowy | środkowo-zachodnie Peru na południe do północnego Chile | DC: około 11,2 cm DO: około 12,8 cm MC: 40–60 g | LC | |
| Phyllotis vaccarum | O. Thomas, 1912 | gatunek monotypowy | obie strony Andów w Chile (Atakama na południe do Talki) i Argentyna (Catamarca na południe do Neuquén) | DC: 4–12,2 cm DO: 8–15,2 cm MC: 27–29 g | NE | ||
| Phyllotis caprinus | O.P. Pearson, 1958 | liściouch zwrotnikowy | gatunek monotypowy | górne zbocza wschodnich Andów w południowej Boliwii i północno-zachodniej Argentynie | DC: 10,2–14 cm DO: 11,6–15,1 cm MC: brak danych | LC | |
 | Phyllotis xanthopygus | (Waterhouse, 1837) | liściouch żółtozady | 4 podgatunki | dwie rozłączone populacje: jedna po obu stronach Andów w środkowym i południowym Peru, Boliwii. zachodnie zbocza w północnym Chile, wschodnie zbocza w Argentynie; druga od północno-zachodniej Patagonii na południe do Cieśniny Magellana i Andy na wschód do wybrzeży Chile i Argentyny | DC: 9–14,3 cm DO: 8–14,1 cm MC: 30–92 g | LC |
| Phyllotis camiari | Teta, Jayat, Steppan, A.A. Ojeda, Ortiz, Novillo, Lanzone & R.A. Ojeda, 2022 | gatunek monotypowy | Argentyna (znany tylko z kilku obszarów w Córdobie i San Luis) | DC: 10–11,5 cm DO: 11,1–14,4 cm MC: 36–46 g | NE | ||
| Phyllotis bonariensis | Crespo, 1964 | liściouch skalny | gatunek monotypowy | Argentyna (znany tylko z Sierra de La Ventana, południowo-zachodnie Buenos Aires) | DC: 12,7–15,1 cm DO: 11–14,7 cm MC: 62–110 g | NT | |
| Phyllotis pehuenche | Jayat, Teta, A.A. Ojeda, Steppan, Osland, Ortiz, Novillo, Lanzone & R.A. Ojeda, 2021 | gatunek monotypowy | Argentyna (Andy w południowo-zachodniej Mendozie i zachodnim Neuquén | DC: 9,5–14 cm DO: 6–14 cm MC: 30–92 g | NE | ||
 | Phyllotis darwini | (Waterhouse, 1837) | liściouch Darwina | 3 podgatunki | Chile (od Atakamy na południe do Biobío) | DC: 10,7–14 cm DO: 10,5–14,5 cm MC: 42–53 g | LC |
| Phyllotis magister | O. Thomas, 1912 | liściouch duży | gatunek monotypowy | Andy w zachodnio-środkowym Peru na południe do północnego Chile | DC: 10,8–14,5 cm DO: około 15,8 cm MC: 50–90 g | LC | |
| Phyllotis osgoodi | Mann, 1945 | liściouch górski | gatunek monotypowy | Chile (znany tylko z miejsca typowego w wokół Parinacoty (Arica y Parinacota)) | DC: 8,4–13,5 cm DO: 8–11 cm MC: 19–80 g | DD | |
| Phyllotis osilae | J.A. Allen, 1901 | liściouch stokowy | gatunek monotypowy | Andy w południowym Peru i zachodniej oraz środkowej Boliwii | DC: około 11,2 cm DO: około 12,3 cm MC: około 57 g | LC | |
| Phyllotis tucumanus | O. Thomas, 1912 | gatunek monotypowy | południowa Boliwia i północno-zachodnia Argentyna; granice zasięgu niejasne | DC: 9,5–12,9 cm DO: 10–13,2 cm MC: 42–52 g | NE | ||
| Phyllotis nogolaris | O. Thomas, 1921 | gatunek monotypowy | Argentyna (Jujuy i prawdopodobnie Salta) | DC: 11,8–13,7 cm DO: 13–14,9 cm MC: 43–82 g | NE | ||
| Phyllotis alisosiensis | Ferro, J.J. Martinez & Barquez, 2010 | liściouch argentyński | gatunek monotypowy | Argentyna (znany tylko z dwóch obszarów w Sierra del Aconquija (Tucumán) | DC: 12,4–14,4 cm DO: 12,1–13,9 cm MC: 35–70 g | DD | |
| Phyllotis anitae | Jayat, D’Elía, Pardiñas & Namen, 2007 | liściouch samotny | gatunek monotypowy | Argentyna (znany tylko z miejsca typowego na południe od Hualinchay w Tucumán) | DC: 8,2–12,3 cm DO: 9,4–12,4 cm MC: 20–50 g | DD |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, NT – gatunek bliski zagrożenia, EN – gatunek zagrożony, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b G.R. Waterhouse. Hitherto undescribed, and drawings were exhibited by him illustrative of the modifications observable in their dentition. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 5 (1), s. 28, 1837. (ang.).
- ↑ A. de Miranda Ribeiro: Mammíferos. Cebidæ, Hapalidæ; Vespertilionidæ, Emballonuridæ, Phyllostomatidæ; Felidæ, Mustelidæ, Canidæ, Procyonidæ; Tapyridæ; Suidæ, Cervidæ; Sciuridæ, Muridæ, Octodontidæ, Coenduidæ, Dasyproctidæ, Caviidæ e Leporidæ; Platanistidæ; Bradypodidæ, Myrmecophagidæ, Dasypodidæ; Didelphyidæ. Rio de Janeiro: Commissão de Linhas Telegraphicas Estrategicas de Matto-Grosso ao Amazonas, 1914, s. 45. (hiszp.).
- ↑ O. Thomas. The Godman-Thomas Expedition to Peru.—I. On mammals collected by Mr. R. W. Hendee near Lake Junin. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 17, s. 315, 1826. DOI: 10.1080/00222932608633417. (ang.).
- ↑ a b c Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 253. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 434–436. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 523–528. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Phyllotis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-03].
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 277–279. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 536, 1904. (ang.).
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 183.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 160.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-07-21]. (ang.).
- ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-21]. (ang.).
Bibliografia
- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).
- J9U: 987007545891205171
