Lagochilus
 Lagochilus platyacanthus | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | jasnotowce | ||
| Rodzina | jasnotowate | ||
| Rodzaj | Lagochilus | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Lagochilus Bunge ex Benth. Labiat. Gen. Spec.: 640 (1834)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| non designatus[4] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
| |||
Lagochilus – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych. Obejmuje 45 gatunków[3]. Rośliny te występują w Azji: od Kaukazu, Kazachstanu, Iranu i Pakistanu, poprzez Azję Środkową, po środkowe i północne Chiny. W Europie rodzaj obecny jest we wschodniej części (przeduralskiej) Rosji[3]. Rośliny te rosną zwykle w miejscach suchych, na zboczach wzgórz, w dolinach i na pustyniach[5].
Do sporządzania napoju odurzającego w Azji Środkowej wykorzystywane są szczytowe części pędów Lagochilus inebrians. Rośliny te wykorzystywane sa także jako lecznicze[6]. Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne[7][5].
Morfologia
- Pokrój
- Byliny i półkrzewy o drewniejącej szyi korzeniowej. Łodygi sztywne, pokryte rzadkimi włoskami[8][5].
- Liście
- Blaszka rombowata, całobrzega albo dłoniasto lub pierzasto klapowana, z łatkami kolczastymi[8][5].
- Kwiaty
- Zebrane po 2 do 10 w okółki, które zwykle wsparte są kolczastymi podsadkami[5]. Kielich dzwonkowaty lub rurkowato-dzwonkowaty, prosty, 5-żyłkowy, z 5 ząbkami równej długości lub z 3 górnymi łatkami dłuższymi (nierzadko dłuższymi od rurki), kolczastymi na szczycie. Korona kwiatu od zewnątrz owłosiona, z dwiema wargami. Górna jest podługowata, prosta, mniej lub bardziej wysklepiona, podzielona na końcu na 2 lub 4 ząbki. Dolna warga trójłatkowa, ze środkową łatką największą i dwuklapową. Pręciki cztery, wystają poza koronę lub nie, pylniki równoległe lub rozchylone, orzęsione. Szyjka słupka nitkowata, na szczycie z rozwidlonym znamieniem[8].
- Owoce
- Niełupki podługowato-jajowate, czas nieco spłaszczone, na szczycie zaokrąglone lub ucięte, ogruczolone, owłosione lub nagie[8].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z plemienia Leonureae w obrębie podrodziny Lamioideae z rodziny jasnotowatych Lamiaceae[9].
- Wykaz gatunków[3]
- Lagochilus acutilobus (Ledeb.) Fisch. & C.A.Mey.
- Lagochilus alutaceus Bunge
- Lagochilus androssowii Knorring
- Lagochilus aucheri Boiss.
- Lagochilus balchanicus Czerniak.
- Lagochilus botschantzevii Kamelin & Tzukerv.
- Lagochilus bungei Benth.
- Lagochilus cabulicus Benth.
- Lagochilus cuneatus Benth.
- Lagochilus diacanthophyllus (Pall.) Benth.
- Lagochilus grandiflorus C.Y.Wu & S.J.Hsuan
- Lagochilus gypsaceus Vved.
- Lagochilus hindukushi Kamelin & Gubanov
- Lagochilus hirsutissimus Vved.
- Lagochilus hirtus Fisch. & C.A.Mey.
- Lagochilus hispidus (Bél.) Fisch. & C.A.Mey.
- Lagochilus ilicifolius Bunge ex Benth.
- Lagochilus inebrians Bunge
- Lagochilus kaschgaricus Rupr.
- Lagochilus khorassanicus Zeraatkar, F.Ghahrem. & Joharchi
- Lagochilus knorringianus Pavlov
- Lagochilus kschtutensis Knorring
- Lagochilus lanatonodus C.Y.Wu & S.J.Hsuan
- Lagochilus leiacanthus Fisch. & C.A.Mey.
- Lagochilus longidentatus Knorring
- Lagochilus lorestanicus Dehshiri & Mozaff.
- Lagochilus macracanthus Fisch. & C.A.Mey.
- Lagochilus nevskii Knorring
- Lagochilus occultiflorus Rupr.
- Lagochilus olgae Kamelin
- Lagochilus paulsenii Briq.
- Lagochilus platyacanthus Rupr.
- Lagochilus platycalyx Schrenk ex Fisch. & C.A.Mey.
- Lagochilus proskorjakovii Ikramov
- Lagochilus pubescens Vved.
- Lagochilus pungens Schrenk
- Lagochilus quadridentatus Jamzad
- Lagochilus schugnanicus Knorring
- Lagochilus seravschanicus Knorring
- Lagochilus setulosus Vved.
- Lagochilus subhispidus Knorring
- Lagochilus taukumensis Tzukerv.
- Lagochilus turkestanicus Knorring
- Lagochilus vvedenskyi Kamelin & Tzukerv.
- Lagochilus xianjiangensis G.J.Liu
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-08-13] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-08-13] (ang.).
- ↑ a b c d e Lagochilus Bunge ex Benth.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-08-13].
- ↑ Lagochilus. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2023-08-13].
- ↑ a b c d e K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VII. Flowering Plants. Dicotyledons. Lamiales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 225. ISBN 978-3-642-62200-7.
- ↑ Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2, Warszawa: Muza SA, 1998, s. 293, ISBN 83-7079-779-2 .
- ↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 501, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b c d Lagochilus Bunge ex Bentham, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2023-08-13] .
- ↑ Genus Lagochilus Bunge ex Benth.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-08-13].
