Księstwo sandomierskie

Księstwo sandomierskie

Ducatus Sandomirensis

1138/1146–1320
Herb
Język urzędowy	łacina, polski
Stolica	Sandomierz
Ustrój polityczny	monarchia
Typ państwa	księstwo
Pierwszy władca	Henryk Sandomierski
Ostatni władca	Władysław I Łokietek
Głowa państwa	książę (zob. Książęta sandomierscy)
Status terytorium	księstwo dzielnicowe
Zależne od	Monarchia Henryków Śląskich
Rozbicie dzielnicowy Polski	1138
Zjednoczenie monarchii piastowskiej	1320
Religia dominująca	katolicyzm

Księstwo sandomierskie (łac. Ducatus Sandomirensis) – średniowieczne polskie księstwo dzielnicowe istniejące na ziemi sandomierskiej w latach 1138–1320 ze stolicą w Sandomierzu. Powstało na skutek rozbicia dzielnicowego Polski przez testament Bolesława III Krzywoustego w 1138 roku.

Na początku księstwo sandomierskie znalazło się w granicach dzielnicy senioralnej, ale po kilkunastu latach zostało wydzielone na rzecz Henryka Sandomierskiego i znalazło się na południowo-wschodniej części państwa polskiego^[1][2][3] .

Do księstwa sandomierskiego przyłączono w 1173 r. przyłączono księstwo wiślickie^[4]. Za rządów Konrada Mazowieckiego prowincja łęczycka została odłączona od dzielnicy senioralnej (w skład której wchodziła prowincja sandomierska) i jako księstwo łęczyckie przyłączona do Mazowsza w ok. 1231 r.; nieco później w 1239 r. lub 1243 r. księstwo łęczyckie utraciło na rzecz ziemi sandomierskiej trzy kasztelanie zapilickie (nadpilickie) zlokalizowane po wschodniej stronie Pilicy: małogoską, żarnowską i skrzyńską (na skutek klęsk Konrada Mazowieckiego w walce o dzielnice sandomierską i krakowską)^[5][6][7][8].

Książęta sandomierscy

 Osobny artykuł: Książęta sandomierscy.

• Henryk Sandomierski (1138/1146–1166)
• Bolesław IV Kędzierzawy (1166–1173)
• Kazimierz II Sprawiedliwy (1173–1194)
• Leszek Biały (1194–1227)
• Konrad I mazowiecki (1194–1200)
• (Regentka) Helena znojemska (1194–1200)
• Bolesław V Wstydliwy (1227–1279)
• Bolesław I mazowiecki (1229–1232)
• Leszek Czarny (1279–1288)
• Bolesław II mazowiecki (1288–1289)
• Konrad II czerski (1289)
• Henryk IV Prawy (1289–1290)
• Władysław I Łokietek (1290–1292)
• Wacław II (1292–1304)
• Władysław I Łokietek (1304–1333)

Zobacz też

• Województwo sandomierskie (I Rzeczpospolita)
• Województwo sandomierskie (1793)
• Kasztelanie zapilickie

Przypisy

Bibliografia

• Balzer O., Genealogia Piastów, Kraków 1895.
• Jerzy Wyrozumski: Dzieje Polski piastowskiej (VIII w.-1370). Kraków: „Fogra”, 1999. ISBN 83-85719-38-5. OCLC 749221743.