Kościół Matki Bożej z Góry Karmel „Ta’ Ħamet” w Xewkiji
01092 NICPMI (wpis 2012-08-27) | |||||||||||||||||
Państwo | Malta | ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość | Xewkija | ||||||||||||||||
Adres | Triq Ta'Ħamet[1] | ||||||||||||||||
Wyznanie | katolickie | ||||||||||||||||
Kościół | |||||||||||||||||
Diecezja | Gozo | ||||||||||||||||
Wezwanie | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Malty | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Morza Śródziemnego | |||||||||||||||||
36°02′25,6″N 14°15′57,1″E/36,040444 14,265861 | |||||||||||||||||
|
Kościół Matki Bożej z Góry Karmel Ta’ Ħamet (malt. Il-knisja tal-Madonna tal-Karmnu Ta’ Ħamet, ang. Church of the Madonna of Mount Carmel Ta’ Ħamet) – rzymskokatolicki kościół na obrzeżach Xewkiji na wyspie Gozo, Malta.
Kościół znajduje się na pustym terenie zwanym ta’ Ħamet pomiędzy Xewkiją i Xagħra, przy drodze łączącej te miejscowości[2][3].
Historia
Kościół jest najstarszą na Gozo świątynią pod wezwaniem Matki Bożej z Góry Karmel. Fundatorem w roku 1835 i budowniczym kaplicy był Liberato Grech, jeden z lokalnych dowódców powstania Gozańczyków przeciwko Francuzom w 1798, oraz jego żona Rosa. Fundacja była formą podzięki Najświętszej Panience za sukces powstania[2][3][4].
Kaplica powstała na gruncie podarowanym przez rodzinę Grech; 1 stycznia 1837 ukończona świątynia została poświęcona przez syna fundatorów, kanonika Savero (Salvatore) Grecha[2][4], który został jej pierwszym rektorem[3]. Kościół został wyposażony przez fundatorów we wszystkie rzeczy potrzebne do sprawowania posługi religijnej[4].
Ponownej konsekracji kościoła dokonał 26 lipca 1952 biskup Gozo Giuseppe Pace[2].
W październiku 1958 ukończono budowę bliźniaczych dzwonnic. Ich architektem był Ġuże D’Amato, zaś wykonawcą Karlu Vella z Kerċem[2].
W 1982 zauważono, że budowla, posadowiona na gliniastym podłożu, zaczyna się powoli zapadać. Istniała realna groźba potrzeby rozebrania kaplicy i postawienia jej na twardszym gruncie. Na szczęście znaleziono sposób na wzmocnienie fundamentów, i w 1987 niebezpieczeństwo zostało zażegnane. Rok później istniejąca zakrystia została powiększona, zaś na tyłach oryginalnego kościoła dobudowana została obszerna kaplica, której otwarcie nastąpiło 17 czerwca 1991[3][4].
Architektura
Wygląd zewnętrzny
Kościół oddzielony jest od drogi przestronnym placem (zuntier), otoczonym niskim murkiem. Fasada świątyni jest prosta, klasyczna, z czterema toskańskimi pilastrami podtrzymującymi belkowanie. Na nim, ponad dwoma środkowymi pilastrami, wznosi się trójkątny fronton, wbudowany w szczytowy mur biegnący dokoła i zakończony balustradą. Kwadratowe w przekroju bliźniacze dzwonnice również zwieńczone są balustradą i wysokimi dachami namiotowymi[3].
Główne drzwi kościoła obwiedzione są profilowanym kamiennym obramowaniem, zaś zwieńcza je półkolisty fronton[3].
Wnętrze
Wnętrze kościoła nie jest wielkie, jest prawie kwadratowe w obrysie, doświetlają je dwa półokrągłe okna umieszczone wysoko na bocznych ścianach[3]. Cztery filary połączone są łukami, które z kolei łączą cztery pendentywy. Centralnie na suficie widoczne jest okrągłe miejsce na kopułę, która nigdy nie została zbudowana.
Malunki na suficie i pendentywach, wykonane w 1981 przez Antonio Apapa z Xagħra, przedstawiają odpowiednio wizję św. Szymona Stocka, oraz czterech karmelitańskich świętych[4]. Nad drzwiami wejściowymi znajduje się galeria organowa[4].
Ołtarz główny wykonany z marmuru, który w 1952 zastąpił oryginalny kamienny, umieszczony jest w absydzie. Jego twórcą jest Alberto Barsanti z Lukki we Włoszech. Na czołowej ścianie stipesa artysta umieścił centralnie medalion przedstawiający Madonnę z Dzieciątkiem, po jego stronach, oddzielone kolumienkami, znajdziemy płaskorzeźby św. Szymon Stock oraz św. Eliasz. Nad ołtarzem obraz tytularny kościoła, pędzla Tommaso Madiony z 1837, przedstawiający Matkę Bożą Szkaplerzną z Dzieciątkiem w otoczeniu aniołów. U stóp Madonny artysta namalował krajobraz okolicy Ta’ Ħamet z centralnie umieszczoną oryginalną kaplicą, jeszcze bez dzwonnic. Obraz został umieszczony w kościele 22 lipca 1838[2][4].
Dwa boczne ołtarze poświęcone są św. Michałowi Archaniołowi oraz Krzyżowi Chrystusa. Obrazy nad nimi zostały namalowane, odpowiednio, przez gozańczyka Antonio Falzona w 1844, oraz już wspomnianego Antonio Apapa. Krzyż wraz z figurą Ukrzyżowanego nad drugim ołtarzem nie zostały namalowane, lecz wykonane przez rzeźbiarza Wistina Camilleri z Victorii[2][3][4].
Na galerii organowej wisi, przechowywany niegdyś w zakrystii, niewielki barokowy obraz Niepokalane Poczęcie. Nie jest znany autor dzieła ani czas jego powstania. Madonna na nim przedstawiona jest uderzająco podobna do Matki Bożej przedstawionej na tytularnym obrazie Wniebowzięcie w Kolegiacie w Bormli i według niektórych może być jej pierwowzorem[3][4].
W 1950 sprowadzona została z Fatimy figura Matki Bożej Fatimskiej, która przed przybyciem na Gozo została poświęcona i ukoronowana przez papieża Piusa XII. Od tego czasu kult Madonny Fatimskiej rozprzestrzenił się na Gozo[2][4].
Drewniana figura Matki Bożej Szkaplerznej zakupiona została w Mediolanie w 1966[4].
Świątynia dzisiaj
W kościele odprawiana jest w dni powszednie jedna msza św. o 19:00, zaś w niedziele i święta o 9:30 oraz 19:30[1][4][5].
Święto patronalne obchodzone jest uroczyście corocznie 16 lipca. Również od maja do października, 13 dnia każdego miesiąca, odprawiane jest, na pamiątkę objawień fatimskich, uroczyste nabożeństwo[2][4].
Świątynia jest również wykorzystywana jako centrum Ruchu Eucharystycznego (ang. Eucharistic Movement) na Gozo[4].
Ochrona dziedzictwa kulturowego
Od 27 sierpnia 2012 budynek świątyni umieszczony jest na liście National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod nr. 01092[a][6].
Uwagi
- ↑ Kościół został błędnie umieszczony w NICPMI jako znajdujący się w miejscowości Xagħra.
Przypisy
- ↑ a b Madonna tal-Karmnu (Ta’ Hamet) / Our Lady of Mount Carmel (Ta’ Hamet). Quddies. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-10)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Our Lady of Carmel – Ta’ Ħamet, Gozo. W: Mikiel Spiteri (Kilin): A Hundred Wayside Chapels of Malta & Gozo. Valletta: Heritage Books, 2000, s. 207–208. ISBN 99909-93-06-8. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Our Lady of Mount Carmel Ta’ Hamet. W: Paul Grech: Exploring the Chapels of Gozo. Valletta: Progress Press Co. Ltd, 1999, s. 101–108. ISBN 99909-3-056-2. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Noel Ciantar: Il-Madonna tal-Karmnu ~ f’Ta’ Ħamet, l/o Xewkija ~. Kappelli Maltin. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-11)]. (malt.).
- ↑ Our Lady of Mount Carmel (Ta’ Hamet). Gozo Diocese. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-06)]. (ang.).
- ↑ Church of Madonna of Mt Carmel. NICPMI, 2012-08-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-09)]. (ang.).