Kallisto (mitologia)
| nimfa | |
 François Boucher: Jowisz i Kalisto | |
| Występowanie | mitologia grecka |
|---|---|
| Rodzina | |
| Ojciec | Likaon |
| Matka | Nonakris |
| Rodzeństwo | Dia, |
| Dzieci | Arkas |
Kallisto (gr. Καλλιστώ Kallistṓ, łac. Callisto) – w mitologii greckiej nimfa leśna; towarzyszka bogini Artemidy, matka Arkasa eponima Arkadyjczyków, po śmierci zamieniona w gwiazdozbiór Wielkiej Niedźwiedzicy.
Kallisto wedle jednych autorów była nimfą leśną, wedle innych córką króla Arkadii Lykaona albo jego syna Nykteusa. Należała do boskiego orszaku Artemidy i razem z towarzyszkami pędziła życie w górach, polując. Jej imię pochodzi od gr. kalliste oznaczającego „najpiękniejsza”. I rzeczywiście była bardzo ładna. Jej urokowi uległ sam Zeus i podstępnie zbliżył się do niej. Przybrał kształt Artemidy. Kiedy Kallisto przytuliła „Artemidę” Zeus wrócił do swojej postaci i nie wypuścił dziewczyny z objęć. Inni podają, że Zeus dokonał tego pod postacią Apollona, brata Artemidy. Jeszcze inni utrzymują, że tym, który uwiódł Kallisto był bożek Pan. Pewnego dnia, Artemida wraz z towarzyszkami postanowiła się wykąpać, Kallisto musiała zrzucić szaty i jej ciąża została zdemaskowana. Rozgniewana Artemida przepędziła dziewczynę i przemieniła ją w niedźwiedzia. Inni mówią, że przemianę tę spowodowała Hera zazdrosna o swego męża, Zeusa, albo że to sam Zeus obawiając się o los dziewczyny, narażonej na zemstę jego małżonki, ukrył ją w ten sposób. Kallisto urodziła syna Arkasa, a niektórzy mitografowie utrzymują, że również bożka Pana. Hera odkryła w końcu Kallisto i namówiła Artemidę, żeby zabiła ją strzałą z łuku. Możliwe też, że Artemida sama zabiła Kallisto, by ukarać ją za utratę dziewictwa. Zeus przeniósł ją wtedy na nieboskłon zmieniając nieszczęsną w gwiazdozbiór Wielkiej Niedźwiedzicy[1][2].
W innej wersji mitu okoliczności jej śmierci przedstawiane są następująco. Pewnego dnia Arkas, będąc już królem Arkadii, wyruszył na polowanie. W lesie dostrzegła go niedźwiedzica – jego matka. Od razu rozpoznała syna i chciała do niego podejść. Arkas jednak nie poznał matki. Ruszył za nią w pościg. Zwierzę schroniło się w świątyni Zeusa Lykyjskiego. Arkas wtargnął za nim do świętego okręgu. Prawo skazywało każdego, kto naruszył świętość okręgu świątynnego na karę śmierci. Zeus zlitował się jednak nad „przestępcami” i przeniósł matkę i syna na niebo jako konstelacje Wielkiej Niedźwiedzicy i jej Strażnika (Arkturus)[3][a].
Imieniem nimfy został nazwany jeden z księżyców Jowisza – Kallisto.
Uwagi
- ↑ O Kallisto wspominają Eratostenes w Ugwiednieniach I i VIII; Apollodoros w Bibliotece III 8, 2; Scholia do Iliady XVIII 487, Kallimach w Hymnie do Zeusa 40; Katullus 66, 66; Teokryt I 125, Hygin w Astronomii poetyckiej II 1 i w Opowieściach mitycznych 155; 177; Owidiusz w Przemianach II 409 i n. i w Kalendarzu rzymskim II 155 i n.; Serwiusz w komentarzu do Georgik Wergilego 1138; Pauzaniasz w Wędrówkach po Helladzie I 25,1; VIII 3, 6 i n.; 4, 1; X 9, 5; Jan Tzetzes w komentarzu do Lykofrona 478; 481
Przypisy
- ↑ Grimal 1987 ↓.
- ↑ Graves 1974 ↓, s. 93.
- ↑ Grimal 1987 ↓, s. 43.
Bibliografia
- Katarzyna Marciniak: Mitologia grecka i rzymska. Wydawnictwo Szkolne PWN, 2010, seria: ParkEdukacja, Seria Mityczna. ISBN 978-83-262-0548-4.
- Robert Graves: Mity greckie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974.
- Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987. ISBN 83-04-01069-0.
Kontrola autorytatywna (osoba):
- Britannica: topic/Callisto-Greek-mythology
- Catalana: 0013629
