John Hunter (chirurg)

John Hunter

John Hunter (1728–1793). Na podstawie portretu Sir Joshuy Reynoldsa, znajdującego się w Royal College of Surgeons
Data i miejsce urodzenia	13 lutego 1728 Long Calderwood
Data i miejsce śmierci	16 października 1793 Londyn
Zawód, zajęcie	chirurg i anatom
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

John Hunter (ur. 13 lutego 1728 w Long Calderwood, zm. 16 października 1793 w Londynie) – szkocki chirurg i anatom, uważany za jednego z pionierów obserwacyjno-eksperymentalnego podejścia do chirurgii. Wniósł ważny wkład badawczy do patologii. Laureat Medalu Copleya^[1].

Urodził się 13 lutego 1728 w Long Calderwood^[2] koło Glasgow^[3] jako najmłodszy z dziesięciorga dzieci Johna Huntera (1662/3–1741) i jego żony Agnes Paul (ok. 1685–1751)^[4]. Pochodził z relatywnie ubogiej rodziny. Uczęszczał do wiejskiej szkoły, ale miał problemy z nauką czytania i pisania. Rzucił szkołę w wieku 13 lat. W dzieciństwie zbierał jaja i owady, a także prowadził sekcje małych ssaków^[5].

Nie uzyskał wykształcenia uniwersyteckiego ani – co było częste wśród ówczesnych chirurgów – nie otrzymał stopnia doktora. W 1748 roku przeniósł się do Londynu, by pomóc bratu Williamowi, położnikowi, w przygotowywaniu preparatów na prowadzony przez niego kurs anatomii^[2] w świeżo otwartej przez niego szkole. Nowinką była wówczas możliwość przeprowadzania przez uczniów sekcji na zwłokach ludzkich^[5]. W latach 1749–1750 uczył się chirurgii u Williama Cheseldena w Chelsea Hospital^[2], w następnym okresie studiował anatomię w pracowni brata^[3], badał krążenie łożyskowe, nerwy węchowe, opisał zstąpienie jąder, wyjaśnił przyczynę wrodzonych przepuklin, zademonstrował krążenie limfatyczne i przeprowadzał liczne eksperymenty na zwierzętach^[5]. Łącznie pracował wraz z bratem przez 12 lat^[3].

Od 1754 roku był stażystą chirurgii w St. George’s Hospital^[3], a od 1758 pracował tam jako chirurg, zaś w 1760 roku przyjął nominację na chirurga wojskowego^[2] i był świadkiem zdobycia Belle Île oraz kampanii w Portugalii w czasie wojny siedmioletniej^[5]. W czasie dwuletniej służby zyskał duże doświadczenie w postępowaniu z rannymi^[3], m.in. na podstawie obserwacji ran postrzałowych u nieleczonych francuskich jeńców i leczonych brytyjskich żołnierzy ustalił, że nieleczone rany goiły się lepiej niż leczone, w związku z czym zalecał nieingerowanie w takich wypadkach^[5].

W 1763 roku wrócił do Londynu, gdzie kontynuował pracę na prywatnej praktyce aż do śmierci^[2], ale borykał się z problemami wynikającymi z braku formalnego wykształcenia, w związku z czym zajmował się także stomatologią^[3] – w tym czasie propagował m.in. przeszczepy zębów^[5]. W 1768 roku został w końcu przyjęty do Company of Surgeons i od tego czasu intensywnie rozwijał swoją prywatną praktykę chirurgiczną^[3], zaczął też pracę jako chirurg w St. George’s Hospital^[6]. Od początku lat 70. XVIII wieku prowadził także prywatne wykłady z podstaw i praktyki chirurgii^[2], a jednym z jego uczniów był Edward Jenner. W 1776 roku został chirurgiem króla Jerzego III i dzięki temu miał dostęp do jego zwierząt. Dzięki temu jako pierwszy przeprowadził sekcję padłego słonia^[3]. Z czasem stał się najpopularniejszym chirurgiem w Londynie: wśród jego pacjentów znajdowały się znane osoby, m.in. William Pitt, David Hume, Adam Smith i lord Byron.

Hunter połączył błędnie kiłę i rzeżączkę w jedną chorobę. W celu udowodnienia swej hipotezy zaszczepił ochotnika (w niektórych źródłach siebie samego) ropą osoby chorej na rzeżączkę. W efekcie eksperymentu ochotnik rozwinął objawy obu chorób^[2], gdyż podany materiał zawierał krętki blade^[5]. Napisał Traktat o chorobach wenerycznych (1786)^[2], który był jedną z pierwszych prac z tej tematyki, które nie skupiały się na potępianiu chorych^[3].

Autor The Natural History of the Human Teeth (1771), A Treatise on the Venereal Disease (1786), Observations on Certain Parts of the Animal Oeconomy (1786), A Treatise on the Blood, Inflammation, and Gun-shot Wounds (1794)^[2].

Od 1767 roku należał do Royal Society^[6]. W 1783 założył muzeum, prezentując preparaty mokre, wypchane zwierzęta, skamieniałości, preparaty kostne i narządy prezentujące objawy chorób^[3]. W 1799 roku jego zbiory Parlament zakupił na potrzeby Royal College of Surgeons^[2]; zachowały się w Londynie, funkcjonują jako Hunterian Museum^[6].

Zmarł 16 października 1793 w Londynie^[2] z powodu zawału serca, a następnego dnia – zgodnie z jego ostatnią wolą – jego studenci przeprowadzili sekcję zwłok^[5].