João Fernandes

João Fernandes (ur. XV w., zm. XV w.) – portugalski żeglarz i odkrywca.

Przez siedem miesięcy przebywał wśród ludów koczowniczych w Afryce Zachodniej. W trakcie tego pobytu zebrał informacje na temat topografii terenu, szlaków handlowych i handlu, które dostarczył księciu Henrykowi (później znanemu jako „Henryk Żeglarz”). Informacje Fernandesa umożliwiły rozwój portugalskiego handlu niewolnikami.

Życiorys

Kronika Zurary (1410–1474) wzmiankując Fernandesa opisuje go jako „giermka”[1]. Fernandes określany bywa jako „giermek” także w źródłach współczesnych[2]. Alencastro (2018) podaje, że Fernandes był giermkiem księcia Viseu[2].

W latach 40. XV w. portugalski książę Henryk (później znany jako „Henryk Żeglarz”) finansował pierwsze wyprawy portugalskie do Afryki[3]. Celem wypraw było odkrycie nowych ziem i nawiązanie kontaktów handlowych[3].

Fernandes popłynął z wyprawą pod dowództwem Antão Gonçalvesa do regionu Rio de Oro w Afryce Zachodniej[3]. Różne źródła podają różny rok wyprawy – 1444[3] i 1445[4]. Wyprawa Gonçalvesa powróciła do Portugalii z tubylcem, a Fernandes został w Afryce[5][a]. W Portugalii Afrykanin został dobrze przyjęty przez księcia Henryka, który go obdarował i odesłał do domu[5].

Fernandes przez siedem miesięcy przybywał wśród koczowniczych pasterzy owiec, którzy trzymali niewolników z królestw afrykańskich[4]. Niektóre źródła podają, że Fernandes był pierwszym w historii lançado (tłum. „wyrzucony”, „wygnany”) – portugalskim osadnikiem[1], jednak inne wskazują na to, że Fernandes nie zamierzał osiedlać się w Afryce na stałe[3]. Fernandes towarzyszył koczownikom podczas ich podróży na szlakach łączących Afrykę Zachodnią z Afryką Północną[6].

Antão Gonçalves wrócił po Fernandesa w 1445 roku[7], a ten po powrocie do Portugalii przekazał Henrykowi szczegółowe informacje o zachodniej Saharze i handlu z wybrzeżem Gwinei[4] – o oazach, szlakach karawan, towarach, którymi handlowano[5], topografii terenu i panujących tam zwyczajach[6]. Fernandes zaobserwował, że koczownicy finansują kupno niezbędnych rzeczy poprzez zyski ze sprzedaży afrykańskich niewolników Maurom z Afryki Północnej[6].

Informacje Fernandesa umożliwiły rozwój portugalskiego handlu niewolnikami – w 1448 roku Portugalia zawarła lukratywne kontrakty handlowe z wodzami mauretańskimi i afrykańskimi[4].

Uwagi

  1. ↑ Encyclopædia Britannica podaje, że do Portugalii udał się jeden z mauretańskich kupców, a Fernandes zgłosił się na ochotnika, by zostać jako zakładnik z rodziną kupca, zob. Encyclopædia Britannica ↓. Kronika Zurary podaje, że Fernandes został, by zebrać informacje o regionie i przekazać je księciu, zob. Castro E Almeida 2018 ↓.

Przypisy

Bibliografia

  • Alencastro, Luiz Felipe de: The Trade in the Living: The Formation of Brazil in the South Atlantic, Sixteenth to Seventeenth Centuries. SUNY Press, 2018. ISBN 978-1-4384-6929-4. [dostęp 2021-10-30]. (ang.).
  • Castro E Almeida, Virginia De: Revival: Conquests and Discoveries of Henry the Navigator: Being the Chronicles of Azurara (1936): Being the Chronicles of Azurara. Routledge, 2018. ISBN 978-1-351-34559-0. [dostęp 2020-10-30]. (ang.).
  • Koch, Peter O.: To the Ends of the Earth: The Age of the European Explorers. McFarland, 2015. ISBN 978-0-7864-8380-8. [dostęp 2021-10-26]. (ang.).
  • João Fernandes, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-10-26]  (ang.).
  • Tymowski, Michał: Europeans and Africans: Mutual Discoveries and First Encounters. BRILL, 2020. ISBN 978-90-04-42850-8. [dostęp 2021-10-26]. (ang.).
  • Voigt, Lisa: Writing Captivity in the Early Modern Atlantic: Circulations of Knowledge and Authority in the Iberian and English Imperial Worlds. UNC Press Books, 2012. ISBN 978-0-8078-3878-5. [dostęp 2021-10-30]. (ang.).
Encyklopedie internetowe (osoba):
  • Britannica: biography/Joao-Fernandes