Jeleń olbrzymi
Megaloceros giganteus | |||
(Blumenbach, 1799) | |||
Okres istnienia: 0,4–0,0077 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 0.4/0.0077 ↓ 0.4/0.0077 | |||
Rekonstrukcja | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||
Typ | strunowce | ||
Podtyp | kręgowce | ||
Gromada | ssaki | ||
Podgromada | żyworodne | ||
Infragromada | |||
Rząd | parzystokopytne | ||
Podrząd | przeżuwacze | ||
Rodzina | jeleniowate | ||
Rodzaj | Megaloceros | ||
Gatunek | jeleń olbrzymi | ||
Zasięg występowania | |||
| |||
|
Jeleń olbrzymi, łoś irlandzki (Megaloceros giganteus[1]) – gatunek wymarłego ssaka z rodziny jeleniowatych.
Żył od środkowego plejstocenu do wczesnego holocenu od 500 tys. do 7700 lat temu. Zamieszkiwał północną Europę (najwięcej jego szczątków znaleziono w Irlandii), północną Azję i północną Afrykę. Wielkością był zbliżony do łosia, osiągał ok. 2,1 m wysokości w kłębie. Posiadał poroże przekraczające 3,5 m rozpiętości, ważące około 40 kg. Żywił się tym, czym dzisiejsze jelenie. Z rysunków naskalnych wynika, że człowiek pierwotny często spotykał się z tym stworzeniem i polował na nie.
Ze względu na łopatowaty kształt poroża jeleń olbrzymi był uważany za bliskiego krewniaka daniela. Późniejsze badania morfologiczne i molekularne wskazały jednak na jego bliższe pokrewieństwo z jeleniem szlachetnym i wapiti. Dopiero badania genetyczne z 2005 r. potwierdziły, że jego najbliższym krewnym jest jednak faktycznie daniel[2].
Jedyny w Polsce kompletny szkielet jelenia olbrzymiego można zobaczyć na wystawie „Układ kostny kręgowców” w Muzeum Przyrodniczym Uniwersytetu Wrocławskiego[3].
Etymologia
- Megaloceros: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē „wielki”; κερας keras, κερατος keratos „róg”[4].
- giganteus: łac. giganteus „gigantyczny, olbrzymi”, od gigas, gigantis „gigant, olbrzym”, od gr. γιγας gigas, γιγαντος gigantos „gigant, olbrzym”[5].
Jeleń olbrzymi w kulturze
Jeleń olbrzymi pojawił się w książkach Zaginiony świat (The Lost World) autorstwa Arthura Conana Doyle’a, w Sadze o Królestwie Światła (Legenden om Ljusets rike) autorstwa Margit Sandemo, w cyklu powieściowym „Dzieci Ziemi” ("Earth's Children") autorstwa Jean Marie Auel, oraz wyprodukowanych przez BBC serialach dokumentalnych Wędrówki z bestiami (Walking with Beasts) i Wędrówki z jaskiniowcami (Walking with Caveman). W Irlandii, przy drodze N20 pomiędzy miejscowościami Mallow i Cork, stoi naturalnej wielkości figura tego zwierzęcia.
Galeria
- Rekonstrukcja Megaloceros giganteus.
- Jeleń olbrzymi, figura przy drodze N20 w Irlandii.
- Skamieniały szkielet Megaloceros giganteus w Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie.
- Skamieniały szkielet Megaloceros giganteus w Muzeum Paleontologicznym w Monachium.
- Skamieniały szkielet Megaloceros giganteus w Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu.
- Skamieniały szkielet Megaloceros giganteus w Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu.
- Jeleń olbrzymi (Megaloceros giganteus). Szkielet w Muzeum Przyrodniczym Uniwersytetu Wrocławskiego.
Przypisy
- ↑ W literaturze spotykana jest błędnie pisana nazwa Megaceros giganteus. Megaceros to rodzaj glewikowców.
- ↑ Lister et al. The phylogenetic position of the 'giant deer' Megaloceros giganteus, Nature 438, 850-853 (8 December 2005) | doi:10.1038/nature04134 (en)
- ↑ Muzeum Przyrodnicze Uniwersytetu Wrocławskiego. Płetwal błękitny, tur, mamutak. [online], www.muzeum-przyrodnicze.uni.wroc.pl [dostęp 2020-07-10] .
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 404, 1904. (ang.).
- ↑ Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- Britannica: animal/Irish-elk
- БРЭ: 1876827
- GBIF: 5846758
- identyfikator iNaturalist: 354793
- NCBI: 227166
- identyfikator taksonu Fossilworks: 149394