Języki polinezyjskie : Klasyfikacja języków polinezyjskich, Porównanie fonetyki języków polinezyjskich, Uwagi, Bibliografia Wikipedia, wolna encyklopedia

Języki polinezyjskie

Języki polinezyjskie – grupa języków oceanicznych (wschodnioaustronezyjskich) z rodziny języków austronezyjskich, którymi posługuje się ok. 1 mln rdzennych mieszkańców wysp Oceanii. Większość z nich używana jest w obrębie tzw. trójkąta polinezyjskiego, którego zasięg wyznaczają Hawaje, Nowa Zelandia i Wyspa Wielkanocna, niektóre jednak, klasyfikowane jako języki peryferyjne (ang. outlier) geograficznie pozostają poza trójkątem, na terenie Mikronezji i Melanezji.

Klasyfikacja języków polinezyjskich

języki austronezyjskie

języki malajsko-polinezyjskie

języki malajsko-polinezyjskie centralno-wschodnie

języki malajsko-polinezyjskie wschodnie

języki oceaniczne (2,2 mln)

języki polinezyjskie (1 mln)

A. Grupa języków rdzennych

1. Wschodnie

Markiskie

hawajski (24 tys.)
mangarewa (600 os.)
markiski (8 tys.)

Rapańskie

rapaiti (300 os.)
rapanui (2,6 tys.)

Tahitańskie

maori (160 tys.)
tahiti (maohi) (68 tys.)
tuamotu (4 tys.)
tubuai (australski) (3 tys.)
rarotonga (45 tys.)

2. Samoańskie

futuna (6,6 tys.)
samoański (360 tys.)
tokelau (3,5 tys.)
tuvalu (13 tys.)
wallis (uwea) (10,4 tys.)

B. Grupa tongijska

niue (7,8 tys.)
tonga (140 tys.)

C. Język izolowany wewnątrz rodziny polinezyjskiej

rotuma (faguta) (9 tys.)

Porównanie fonetyki języków polinezyjskich

	Odpowiedniki fonetyczne
Fonem	Język prapolinezyjski	tonga	niue	samoa	rapanui	tahiti	maori	rarotonga	hawajski	polski
/ŋ /	*taŋata	tangata	tangata	tagata	tangata	ta‘ata	tangata	tangata	kanaka	człowiek
/s /	*sina	hina	hina	sina	hina	hinahina	hina	‘ina	hina	siwy
/h /	*kanahe	kanahe	kanahe	‘anae		‘anae	kanae	kanae	‘anae	cefal
/t i /	*tiale	siale	tiale	tiale	tiare	tiare	tīare	tiare	kiele	gardenia
/k /	*waka	vaka	vaka	va‘a	vaka	va‘a	waka	vaka	wa‘a	canoe
/f /	*fafine	fafine	fifine	fafine	hahine	vahine	wahine	va‘ine	wahine	kobieta
/ʔ /	*matu‘a	matu‘a	matua	matua	matu‘a	metua	matua	metua, matua	makua	rodzic
/r /	*rua	ua	ua	lua	rua	rua^[a]	rua	rua	lua	dwa
/l /	*tolu	tolu	tolu	tolu	toru	toru	toru	toru	kolu	trzy

Uwagi

↑ Archaiczne; współczesne słowo to „piti”.

Bibliografia

Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
JohnJ. Lynch JohnJ., Pacific Languages: an Introduction, Honolulu: University of Hawaiʻi Press, 1998, DOI: 10.2307/j.ctv893h2b, ISBN 978-0-8248-1898-2, ISBN 978-0-8248-4258-1, ISBN 978-0-8248-8183-2, JSTOR: j.ctv893h2b (ang.).
JohnJ. Lynch JohnJ., MalcolmM. Ross MalcolmM., TerryT. Crowley TerryT., The Oceanic languages, Richmond, Surrey: Curzon Press, 2002, DOI: 10.4324/9780203820384, ISBN 978-0-7007-1128-4, ISBN 978-0-415-68155-1, ISBN 978-0-203-82038-4 (ang.).
JeffJ. Marck JeffJ., Topics in Polynesian languages and culture history, Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2000 (Pacific Linguistics 504), ISBN 0-85883-468-5 [dostęp 2024-08-03] (ang.).