Józef Szulc (muzyk)

Józef Zygmunt Szulc

Józef Szulc (przed 1921)
Pseudonim	Jan Sulima
Data i miejsce urodzenia	4 kwietnia 1875 Warszawa
Data i miejsce śmierci	10 kwietnia 1956 Paryż
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna, operetka
Zawód	kompozytor, dyrygent
Współpracownicy
Pierre Veber(inne języki)
Multimedia w Wikimedia Commons

Józef Zygmunt Szulc^[1], Joseph Szulc^[2], pseud. Jan Sulima^[3] (ur. 4 kwietnia 1875 w Warszawie^[3], zm. 10 kwietnia 1956 w Paryżu^[3]) – żydowski kompozytor, dyrygent, pianista-wirtuoz polskiego pochodzenia.

Pochodził z muzykalnej rodziny, jego ojcem był kompozytor i dyrygent Henryk Chaim Szulc^[1] (1836–1903^[4]). Kształcił się muzycznie od 1888 roku^[4], uczył go być może Rudolf Strobl^[5]. Studiował w Warszawskim Instytucie Muzycznym^[1] u Zygmunta Noskowskiego^[1]. Następnie kształcił się u Ernesta Jedlički^[5] w Konserwatorium Sterna(inne języki) w Berlinie^[1] oraz pobierał prywatne lekcje u Maurycego Moszkowskiego^[5] i Hermanna Schramkego^[5]. Od 1897 roku pracował jako nauczyciel gry na fortepianie^[1], równolegle pracował także jako dyrygent w Operze Narodowej w Stuttgarcie(inne języki)^[1]; miał opinię pianisty-wirtoza i dobrego akompaniatora^[5]. Następnie kształcił się w zakresie kompozycji u Julesa Masseneta^[5] oraz w zakresie gry na fortepianie u Ignacego Jana Paderewskiego^[5] w Konserwatorium Paryskim^[1]. W 1901 roku pracował jako dyrygent w Teatrze Miejskim we Lwowie^[5]. Dyrygował także we Wrocławiu i Szczecinie około 1903 roku^[5]. Następnie kilka lat pracował jako dyrygent i nauczyciel śpiewu w Brukseli^[5]. Był dyrektorem brukselskiego teatru La Monnaie(inne języki)^[6].

Zamieszkał na stałe w Paryżu w 1910 roku^[1]. Walczył podczas I wojny światowej w armii rosyjskiej na froncie francuskim^[7] przeciwko Niemcom^[8] przez dwa lata^[7]. Poślubił śpiewaczkę operetkową Suzy Delsart^[1][6]. Pomimo napotykanego oporu wobec jego osoby^[9], jego operetka Flossie doczekała się ponad 429 wykonań w Paryżu od 1929 do 1944 roku^[10]. Wycofał się z życia publicznego po dojściu nazistów do władzy (zob. Francja Vichy) aż do końca II wojny światowej^[11]. Pozostaje twórcą mało znanym w Polsce^[12], za to w USA zainteresowanie jego twórczością wzrasta^[13].

Komponował m.in. operetki po francusku^[1], napisał ich 19^[11]. Napisał także dwie uwertury symfoniczne^[1], kilka dzieł kameralnych^[1] oraz utworów na fortepian^[1], jeden balet^[14], pieśni^[11] po francusku i kilka po niemiecku^[15] oraz tworzył muzykę filmową^[5].

W latach 1914–1936 ukazało się co najmniej 6 płyt winylowych z jego kompozycjami w wytwórni Victor^[3]. Pomiędzy 1914 a 1916 rokiem zarejestrowano dwie pieśni: Clair de lune i Hantise d’amour w wykonaniu Enrico Caruso^[15]. Jego utwory wykonywała także Nellie Melba^[5] czy współcześnie – Philippe Jaroussky^[16]. Nakładem wydawnictwa Dux w 2014 roku ukazała się płyta kompaktowa Works for violin and piano z utworami Józefa Szulca na skrzypce i fortepian^[17].

• Diane au bain (libretto Henri Moreau i Jean Benedict^[18]), wydana w 1912 roku^[2]
• Flup! (libretto Gaston Dumestre(inne języki)^[18]), premiera 19 grudnia 1913 roku w teatrze Alhambra(inne języki) w Brukseli^[18]
• Tintin (libretto Gaston Dumestre^[18]), premiera 20 października 1920 roku w Bataclanie w Paryżu^[18]
• La Victoire de Samothrace (libretto Gaston Dumestre^[18]), premiera w grudniu 1922 roku w Liège^[18]
• Loute (libretto Pierre Veber(inne języki) i Maurice Soulié(inne języki)^[18]), premiera w grudniu 1922 roku w teatrze Olympia (zob. Cinéma Ambassador(inne języki)) w Brukseli^[18]
• Le Petit Choc (libretto P.-L. Flers(inne języki)^[18]), premiera 25 maja 1923 roku w Paryżu^[18]
• Vivette (libretto Gaston Dumestre^[18]), premiera w grudniu 1924 roku w Liège^[18]
• Quand on est trois (libretto Pierre Veber i Albert Willemetz(inne języki)^[18]), premiera 20 kwietnia 1925 roku w Paryżu^[18]
• Mannequins (libretto Jacques Bousquet(inne języki) i Henri Falk(inne języki)^[18]), premiera 30 października 1925 roku w Théâtre des Capucines(inne języki) w Paryżu^[18]
• Divin Mensonge (libretto Pierre Veber, Alex Madis(inne języki), Hugues Delorme(inne języki)^[18]), premiera 12 października 1926 roku w Théâtre des Capucines w Paryżu^[18]
• Couchette No. 3 (libretto Pierre Veber, Alex Madis, Albert Willemetz^[18]), premiera 7 lutego 1929 roku w Théâtre des Capucines w Paryżu^[18]
• Flossie (libretto Marcel Gerbidon(inne języki) i Charles-Louis Pothier(inne języki)^[18]), premiera 9 maja 1929 roku w Théâtre des Bouffes-Parisiens(inne języki) w Paryżu^[18]
• Sidonie Panache (libretto Albert Willemetz i André Mouëzy-Éon(inne języki)^[18]), premiera 2 grudnia 1930 roku w Théâtre du Châtelet(inne języki) w Paryżu^[18]
• Zou (libretto Félix Gandéra(inne języki) i Jean Boyer(inne języki)^[18]), premiera w 1930 roku w Théâtre des Folies-Wagram(inne języki) w Paryżu^[18]
• Le Garçon de chez Prunier (libretto André Barde(inne języki) i Michel Carré^[18]), premiera 20 stycznia 1933 roku w Théâtre des Capucines w Paryżu^[18]
• Mandrin (libretto André Rivoire(inne języki) i Romain Coolus(inne języki)^[18]), premiera 12 grudnia 1934 w Théâtre Mogador(inne języki) w Paryżu^[18]
• L' Auberge du Chat Coiffé (libretto André Barde^[18] i Alfred Lavauzelle^[19]), premiera 18 grudnia 1936 roku w Théâtre Pigalle(inne języki) w Paryżu^[18]
• Le Coffre-fort vivant (libretto Louis Verneuil(inne języki) i Georges Beer^[18]), premiera 17 grudnia 1938 roku w Théâtre du Châtelet w Paryżu^[18]
• Pantoufle – (libretto Marcel Gerbidon, A. L. Marchaud, Albert emetz^[18]), premiera 24 lutego 1945 roku w Théâtre des Capucines w Paryżu^[18] – ostatnia operetka^[11]

• Une Nuit d’Ispahan – balet^[18] (scenariusz André Fijan(inne języki)^[18]), premiera 19 listopada 1909, produkcja teatru La Monnaie(inne języki) w Brukseli^[18]
• Esther – uwertura symfoniczna^[18]
• Sinai – uwertura symfoniczna^[18]
• Berceuse op. 4 pour violon et piano^[6]
• Sonate en la mineur op. 61 pour piano et violon^[6]
• Mélodie orientale pour violon et piano^[6]
• Sérénade pour violon et piano^[6]
• Dix mélodies sur des poésies de Paul Verlaine (op. 83)^[11] – pieśni^[20] (opublikowane w 1908 roku^[15])
• Clair de lune^[21] – pieśń^[12]
• Hantise d’amour – pieśń^[15]

• Bethany Grace Mamola: Perseverance in the face of totalitarianism: the life and legacy of Józef Zygmunt Szulc in Nazi occupied France. University of North Texas, 2019-05.

• Fragmenty nagrań operetki Pantoufle