Gotha

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Gotha

Herb
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Turyngia
Powiat	Gotha
Zarządzający	Knut Kreuch↗
Powierzchnia	69,52 km²
Wysokość	300 m n.p.m.
Populacja (31 grudnia 2022) • liczba ludności • gęstość	46 019 658 os./km²
Nr kierunkowy	03621
Kod pocztowy	99867
Tablice rejestracyjne	GTH
Położenie na mapie Turyngii Gotha
Położenie na mapie Niemiec Gotha
50°57′N 10°43′E/50,950000 10,716667
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Gotha – miasto powiatowe w Niemczech, w kraju związkowym Turyngia, siedziba powiatu Gotha. 31 grudnia 2022 miasto 46 019 mieszkańców^[1].

Geografia

Gotha leży na przedgórzu Lasu Turyńskiego przy autostradzie A4 i głównej linii kolejowej Lipsk – Frankfurt nad Menem, ze stacją Gotha. Najwyższy punkt w granicach miasta, wzgórze Krahnberg(inne języki), leży na wysokości 431,3 m n.p.m. Najwyższym wzniesieniem na obszarze zabudowanym jest wzgórze zamkowe sięgające 331 m, a najniższy punkt znajduje się na wysokości 269,4 m n.p.m^[2].

Historia

Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 775 roku, w którym to Karol Wielki przekazał villę gotaha klasztorowi Hersfeld(inne języki). W 1180 lub 1189 miejscowość utrzymała prawa miejskie, od 1247 należała do margrabiów Miśni z dynastii Wettynów. Z 1316 pochodzi wzmianka o tutejszym zamku Grimmenstein^[3]. Jako, że przez miasto nie przebiega żadna większa rzeka^[4], w latach 1366–1369 wybudowano Leinakanal ułatwiający zaopatrzanie miasta w wodę. W 1524 do miasta dotarła reformacja, pierwszym pastorem i superintendentem został reformator Friedrich Myconius^[3]. W 1545 zabudowa Gothy została zniszczona przez pożar^[2], a w 1567 miasto zajęły wojska cesarskie Habsburgów, które zrównały zamek z ziemią. W 1640, w wyniku podziału księstwa Saksonii-Weimaru, powstało księstwo Saksonii-Gothy, a w latach 1643–1654 książę Ernest I Pobożny wzniósł tu swoją rezydencję – pałac Friedenstein(inne języki). W 1672 książę dziedziczy tron księstwa Altenburga i włącza ją w granice swojego kraju, zmieniając jego nazwę na Księstwo Saksonii-Gothy-Altenburga. W latach 1708–1711 powstał letni pałac Friedrichsthal(inne języki). W 1769 rozebrano fortyfikacje otaczające Friedenstein umożliwiając budowę ogrodu pałacowego. W 1798 w miejscowym obserwatorium zorganizowano pierwszy międzynarodowy kongres astronomiczny. W latach 1806–1811 rozebrano mury miejskie. Od 1826 miasto należy do księstwa Saksonii-Coburga-Gothy^[3]. W 1847 do miejscowości doprowadzono linię kolejową^[2]. W 1875 w budynku restauracji Tivoli August Bebel i Ferdinand Lassalle założyli Socjalistyczną Partia Niemiec, poprzedniczkę dzisiejszej SDP. W 1920 Gothę włączono w granice kraju związkowego Turyngii^[3]. W 1894 otwarto pierwszą linię tramwajową^[2]. Podczas nocy kryształowej oddziały Sturmabteilung spaliły tutejszą synagogę. W 1945 komendant Josef von Gadolla(inne języki) oddał bez walki miasto w ręce Amerykanów, co uratowało je przed zniszczeniem; mimo to po roku 1980 część starego miasta została rozebrana. W 2015 roku dokumenty Forschungsbibliothek Gotha(inne języki) wpisano na listę Pamięć Świata UNESCO^[3].

Gospodarka

W mieście rozwinięty jest przemysł maszynowy, środków transportu, metalowy, gumowy oraz poligraficzny^[5].

Kultura

• Almanach Gotajski, rocznik wydawany 1763–1944 i od 1956, zawiera między innymi zbiór wiadomości o rodzinach panujących i arystokracji.
• biblioteka uniwersytecka (Universitäts- und Forschungsbibliothek Erfurt/Gotha)
• Muzeum Przyrody (Museum der Natur Gotha)
• Muzeum Ubezpieczeń (Museum der deutschen Versicherungswirtschaft)

Zabytki

• zespół pałacowy Friedenstein – największa wczesnobarokowa rezydencja magnacka w Niemczech z najstarszym na kontynencie europejskim parkiem w stylu angielskim, barokowym pałacem Friedrichsthal, pałacem zimowym (Winterpalais), muzeum książęcym (Herzogliches Museum) i zabytkową oranżerią;
• pałac Mönchshof z otaczającym go parkiem w Gocie-Siebleben;
• kościoły, w tym gotycka Margarethenkirche na Nowym Targu (niem. Neumarkt) i gotycki poklasztorny kościół augustianów – dziś ewangelicki kościół parafialny;
• ratusz;
• domy mieszczańskie z XVII-XVIII wieku;
• Thüringerwaldbahn (pol. Kolej Lasu Turyńskiego).

Sport

• VC Gotha – klub piłka siatkowej mężczyzn.

Osoby związane z miastem

• Jan Ernest IV (1658–1729) współwładca w Saksonii-Gocie-Altenburgu w latach 1675–1680, książę Saksonii-Saalfeld od 1680, i Saksonii-Coburg od 1699 (określany odtąd jako książę Saksonii-Coburg-Saalfeld).
• Lucas Cranach starszy (1472–1553), niemiecki malarz i grafik epoki renesansu.
• Hannah Höch (1889-1978), niemiecka artystka awangardowa.

Współpraca

Miejscowości partnerskie:

• Gastonia, Stany Zjednoczone
• Kielce, Polska
• Martin, Słowacja
• Romilly-sur-Seine, Francja
• Salzgitter, Dolna Saksonia

Zobacz też

• Tramwaje w Gocie
• Nowa Synagoga w Gocie

Przypisy

Bibliografia

• Thüringer Landesamt für Statistik, Erfurt