Goniądz (gmina)

Goniądz
gmina miejsko-wiejska
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

podlaskie

Powiat

moniecki

TERC

2008013

Burmistrz

Grzegorz Andrzej Dudkiewicz

Powierzchnia

376,68 km²

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności


5 049[1]

• gęstość

13,4 os./km²

Nr kierunkowy

86

Kod pocztowy

19-110

Tablice rejestracyjne

BMN

Adres urzędu:
pl. 11 Listopada 38
19-110 Goniądz
Szczegółowy podział administracyjny
Plan gminy Goniądz
Liczba sołectw

27[2][3]

Liczba miejscowości

25[3]

Położenie na mapie powiatu
Położenie na mapie powiatu
53°29′21″N 22°44′16″E/53,489167 22,737778
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Goniądz – gmina miejsko-wiejska w województwie podlaskim, w powiecie monieckim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie łomżyńskim.

Siedziba gminy to miasto Goniądz.

Według danych z 30 czerwca 2004[4] gminę zamieszkiwały 5253 osoby.

Historia

I wojna światowa (1915–1919)

Gminę Goniądz z siedzibą w mieście Goniądzu utworzono podczas I wojny światowej w powiecie białostockim z części obszaru zniesionej rosyjskiej gminy Przytulanka[5].

II Rzeczpospolita (1919–1939)

Po odrodzeniu państwa polskiego gmina należała do powiatu białostockiego w woj. białostockim[6].

30 września 1919 status miasta odzyskał Goniądz, zostając wyłączony z gminy Goniądz, ponadto do miasta Goniądza włączono miejscowość Guzy z gminy Goniądz[7].

1 stycznia 1923 kolejną część gminy Goniądz (miejscowość Szafranki) włączono do miasta Goniądza[8].

Według spisu ludności z 30 września 1921 gminę Goniądz zamieszkiwało ogółem 5.323 osób z czego mężczyzn – 2537, kobiet – 2786[9]. 5.251 mieszkańców było wyznania rzymskokatolickiego, 55 prawosławnego, 15 mojżeszowego, 1 greckokatolickiego i 1 ewangelickiego. Jednocześnie 5.269 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 24 białoruską, 15 żydowską, 13 rosyjską oraz 1 niemiecką i 1 łotewską[10]. Budynków mieszkalnych było 1.272. Gmina obejmowała 33 wsie i 6 folwarków[9].

16 października 1933 gminę Goniądz podzielono na 26 gromady: Dawidowizna, Downary, Dzieżki, Hornostaje, Hornostaje-Osada, Jaśki, Klewianka, Kosiorki, Kramkówka Duża, Kramkówka Mała, Kulesze, Masie, Mejły, Oliszki, Ołdaki, Owieczki, Piwowary, Pyzy, Rybaki, Sobieski, Swierzbienie, Uścianek, Wilamówka, Wójtowstwo, Zblutowo i Zodzie[11].

PRL (1944–1954)

Po wojnie gmina należała do powietu białostockiego w woj. białostockim[12].

1 czerwca 1952 utworzono nową gromadę Wojszki z części gromady Dzieżki[13].

W dniu 1 lipca 1952 roku gmina była podzielona na 27 gromad: Dawidowizna, Downary, Dzieżki, Hornostaje, Hornostaje-Osada, Jaśki, Klewianka, Kosiorki, Kramkówka Duża, Kramkówka Mała, Kulesze, Masie, Mejły, Oliszki, Ołdaki, Owieczki, Piwowary, Pyzy, Rybaki, Sobieski, Świerzbienie, Uścianek, Wilamówka, Wojszki, Wójtowstwo, Zblutowo i Żodzie[14].

1 kwietnia 1954 gmina Goniądz weszła w skład nowo utworzonego powiatu monieckiego[15].

Gmina Goniądz została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[16]. Równocześnie Dawidowiznę i Wójtowstwo włączono do miasta Goniądza[17].

Po 1973 roku

Jednostkę odtworzono 1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin[18]. Gmina objęła znacznie inny obszar niż przed 1954:

  • јedynie 9 z 26 należących dawniej do gminy Goniądz sołectw (35%) weszło w skład nowej gminy;
  • 16 sołectw (61%) – Dzieżki, Hornostaje, Hornostaje-Osada, Jaśki, Kosiorki, Kulesze, Masie, Mejły, Oliszki, Ołdaki, Pyzy, Rybaki, Sobieski, Świerzbienie, Zblutowo i Żodzie – weszło w skład nowej gminy Mońki,
  • a jedno (4%), Wilamówka, w skład reaktywowanej gminy Trzcianne.

Ponadto w skład nowej gminy Goniądz weszło:

  • 6 sołectw należących dawniej do gminy Jaświły (Białosuknia, Krzecze, Smogorówka Dolistowska, Smogorówka Goniądzka I, Smogorówka Goniądzka II i Wroceń),
  • 4 sołectwa należące dawniej do miasta Goniądza (Doły, Łazy, Mierkienniki i Szafranki),
  • 4 sołectwa należące dawniej do gminy Ruda w powiecie grajewskim (Budne, Osowiec, Płochowo i Wólka Piaseczna).

Tak więc obszar współczesnej gminy Goniądz przekłada się na następujące odsetki w odniesieniu do składu sprzed 1954 roku: dawna gmina Goniądz (40%), miasto Goniądz (16%), gmina Jaświły (24%), gmina Ruda (16%)[19].

W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie białostockim.

1 lutego 1991 gminę Goniądz połączono z miastem Goniądz w jedną gminę miejsko-wiejską[20].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002[21] gmina Goniądz ma obszar 376,68 km², w tym:

  • użytki rolne: 35%
  • użytki leśne: 30%

Gmina stanowi 27,25% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004[4]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 5253 100 2671 50,8 2582 49,2
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)		 13,9 7,1 6,9
  • Piramida wieku mieszkańców gminy Goniądz w 2014 roku[1].


Sołectwa

Białosuknia, Budne, Dawidowizna, Doły, Downary, Goniądz, Klewianka, Kramkówka Duża, Kramkówka Mała, Krzecze, Łazy, Mierkienniki, Olszowa Droga, Osowiec, Osowiec-Twierdza, Owieczki, Piwowary, Płochowo, Smogorówka Dolistowska, Smogorówka Goniądzka, Szafranki, Uścianek, Wojtówstwo, Wólka Piaseczna, Wroceń[2].

Sąsiednie gminy

Bargłów Kościelny, Grajewo, Jaświły, Mońki, Radziłów, Rajgród, Sztabin, Trzcianne

Przypisy

  1. ↑ a b Gmina Goniądz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. ↑ a b Strona gminy, sołectwa
  3. ↑ a b Urząd Statystyczny w Białymstoku
  4. ↑ a b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  5. ↑ Jemielity W. (1993). Podziały administracyjne powiatów białostockiego i monieckiego w latach 1919-1990. "Studia Teologiczne", 11, 1993, s. 307-339.
  6. ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
  7. ↑ M.P. z 1919 r. nr 220, poz. 0
  8. ↑ Dz.U. z 1922 r. nr 115, poz. 1032
  9. ↑ a b A. Studniarek: Ludność Gminy Goniądz w 1921 r. e-monki. [dostęp 2016-07-29]. (pol.).
  10. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 9 .
  11. ↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 49
  12. ↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
  13. ↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1951, nr 6, poz. 43
  14. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  15. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 6, poz. 15
  16. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  17. ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 49
  18. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  19. ↑ Uchwała Nr XXI/72/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973, Nr 1, Poz. 1).
  20. ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 3, poz. 12
  21. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

Linki zewnętrzne

  • Miasto i Gmina Goniądz
  • p
  • d
  • e
Gmina Goniądz
Miasto
Wsie
Osada
Części wsi
  • Grzędy
  • Układek

Gmina Goniądz

  • p
  • d
  • e
Miasta
Gminy miejsko-wiejskie
  • Goniądz
  • Knyszyn
  • Mońki
Gminy wiejskie
  • Jasionówka
  • Jaświły
  • Krypno
  • Trzcianne

  • p
  • d
  • e
Powiat białostocki (1795–1940 i 1945–75) (► Zabory; ► II RP)
Przynależność wojewódzka
  • Prusy: departament białostocki (1795–1807)
  • Rosja: obwód białostocki (1807–42)
  • gubernia grodzieńska (1842–1915)
  • II RP: woj. białostockie (1919–39)
  • ZSRR: obwód białostocki (1939–40)
  • PRL: woj. białostockie (1945–75)
Gminy miejskie
(1795–1975)
Miasteczka
(1795–1934)
Osiedla (1954–72)
Gminy wiejskie
(1861–1954 i 1973–75)
  • Bacieczki (1944–54)
  • Barszczewo (1944–54)
  • Białostoczek (1861–1944)
  • Choroszcz (1861–1944 i 1973–75)
  • Czarna Wieś (← 1915–54)
  • Czarna Białostocka (1973–75)
  • Dobrzyniewo (Kościelne) (1944 i 1973–75)
  • Dojlidy (1861–1954)
  • Dolistowo (1915–44)
  • Goniądz (1915–54 →)
  • Gródek (1861–1954 i 1973–75)
  • Jaświły (1861–1915 i 1944–54 →)
  • Juchnowiec (Dolny) (1861–1954 i 1973–75)
  • Kalinówka (1915–54 →)
  • Krypno (1861–1954 →)
  • Michałowo (1861–1954 i 1973–75)
  • Obrubniki (1861–1944 i 1944–54)
  • Przytulanka (1861–1915)
  • Supraśl (1973–75)
  • Suraż (1919–23)
  • Szymki (1973–75)
  • Trzcianne (1915–54 →)
  • Tykocin (1973–75)
  • Wasilków (1973–75)
  • Zabłudów (1861–1954 i 1973–75)
  • Zaścianki (1973–75)
  • Zawyki (1861–1954)
Gromady
(1954–72)
  • Barszczewo (1954–72)
  • Biele (1954–59)
  • Bobrowniki (1954–59)
  • Bogdanki (1959–72)
  • Czarna Wieś (1954–55)
  • Czarna Wieś Kościelna (1954–72)
  • Dobrzyniewo Duże (1954–59)
  • Dobrzyniewo Kościelne (1959–72)
  • Dobrzyniówka (1954–59)
  • Dojlidy Górne (1959–71)
  • Dorożki (1954–59)
  • Fasty (1954–68)
  • Folwarki Tylwickie (1954–71)
  • Gnieciuki (1954–59)
  • Grabówka (1954–71)
  • Gródek (1954–72)
  • Horodniany (1954 → i ← 1956–72)
  • Jałówka (1954–71)
  • Jeżewo (← 1958–72)
  • Juchnowiec Dolny (1954–72)
  • Jurowce (1954–61)
  • Juszkowy Gród (1954–72)
  • Kamionka (1954–59)
  • Konowały (1954–72)
  • Kozińce (1954–72)
  • Koźliki (1954–59)
  • Królowy Most (1954–72)
  • Kuriany (1954–59)
  • Lewickie (1954–59)
  • Łopuchowo (← 1958–59)
  • Michałowo (1954–72)
  • Mostowlany (1954–59)
  • Nowa Wola (1954–59)
  • Nowe Aleksandrowo (1954–59)
  • Ogrodniczki (1954–71)
  • Olmonty (1954–59)
  • Pogorzałki (1954–61)
  • Rafałówka (1959–72)
  • Rogowo (1954–59)
  • Rudnia (1954–57)
  • Rynki (1954 →)
  • Rzędziany (← 1958–61)
  • Saniki (← 1958–59)
  • Simuny (1954–59)
  • Studzianki (1954–61)
  • Szymki (1954–72)
  • Topolany (1954–59)
  • Trypucie (1954 →)
  • Turośl Dolna (1954 →)
  • Turośl Kościelna (1954 →)
  • Tykocin (← 1958–72)
  • Uhowo (1954 →)
  • Waliły-Stacja (1954–68)
  • Wasilków (1961–72)
  • Wiejki (1954–59)
  • Zabłudów (1959–72)
  • Załuki (1954–59)
  • Zaścianki (1972)
  • Zawady (1954 →)
  • Zawyki (1954 →)
  • Złotoria (← 1958–72)
  • Zubki (1954–72)
  • Zwierki (1954–59)
  • Żuki (1954–59)
  • p
  • d
  • e
Powiat szczuczyński (1867–1948)
Przynależność wojewódzka
  • gubernia łomżyńska (1867–1915)
  • woj. białostockie (II RP) (1919–39)
  • woj. białostockie (1945–48)
Miasta
Gminy wiejskie
  • Bełda (1877–48)
  • Białaszewo (1867–1948)
  • Bogusze (1867–1916 i 1919–48)
  • Goniądz (←1916–19→)
  • Grabowo (do 1947→)
  • Grajewo (1916–19)
  • Lachowo (1867–77 i 1923–47→)
  • Mścichy (1867–1870)
  • Pruska (1867–1868, 1874–1916 i 1919–48)
  • Pruska-Ruda (1868–74)
  • Przestrzele (1867–77)
  • Radziłów (1867–1948)
  • Rajgród (1870–74 i 1919–23)
  • Ruda (1867–68 i 1874–1948)
  • Szczuczyn (1867–1948)
  • Tajno (1916–19)
  • Wąsosz (1867–1948)
  • p
  • d
  • e
Powiat moniecki (1954–1975)
Przynależność wojewódzka
  • woj. białostockie
Miasta
Gminy wiejskie
(1954 i 1973–75)
  • Goniądz (← od 1954)
  • Jasionówka (od 1973)
  • Jaświły (← od 1954)
  • Kalinówka (← w 1954)
  • Knyszyn (od 1973)
  • Krypno (← od 1954)
  • Mońki (od 1973)
  • Trzcianne (← od 1954)
Gromady
(1954–72)
  • Bajki Stare (1954–61)
  • Białosuknia (1954–61)
  • Bobrówka (1954–59)
  • Boguszewo (1954–68)
  • Chojnowo (1954–59)
  • Długołęka (1954–68)
  • Dolistowo Stare / Stare Dolistowo (1954–72)
  • Downary (1954–72)
  • Dziękonie (1954–71)
  • Goniądz (1972)
  • Grądy (1954–59)
  • Hornostaje (1954–71)
  • Jasionówka (1954–72)
  • Jaświły (1954–72)
  • Jatwieź Duża (1954–68)
  • Kalinówka Kościelna (1954–72)
  • Kamionka (1954–59)
  • Klewianka (1961–71)
  • Knyszyn (1972)
  • Krasne Folwarczne (←1959)
  • Kruszyn (1954–72)
  • Krypno (1954–72)
  • Kulesze (1954–59)
  • Laskowiec (1954–72)
  • Mikicin (1954–59)
  • Milewskie (1954–59)
  • Mońki (1954–64)
  • Mońki (1972)
  • Peńskie (1954–59)
  • Smogorówka Dolistowska (1954–61)
  • Szorce (1954–61)
  • Szpakowo (1954–59)
  • Trzcianne (1954–72)
  • Wyszowate (1961–71)
  • Zofiówka (1959–71)