Gąska ognista

Gąska ognista

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	gąskowate
Rodzaj	gąska
Gatunek	gąska ognista
Nazwa systematyczna
Tricholoma focale (Fr.) Ricken Die Blätterpilze: 332 (1914)
Multimedia w Wikimedia Commons

Gąska ognista (Tricholoma focale (Fr.) Ricken) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)^[1].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Tricholoma, Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1838 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus focalis. Obecną nazwę nadał mu Adalbert Ricken w 1914 r.^[1] Niektóre inne synonimy:

• Cortinarius focalis (Fr.) M.M. Moser 1975
• Tricholoma focale var. caussetta (Barla) Bon 1976^[2].

Feliks Berdau w 1876 r. nadał polską nazwę opieńki grube, Władysław Wojewoda w 2003 r. zmienił ją na gąskę ognistą^[3]

Kapelusz

O średnicy 5–10 cm, początkowo półkulisty, potem szerokostożkowy, na koniec prawie płaski z szerokim garbem na środku. Brzeg początkowo podwinięty ze zwisającymi resztkami osłony, później pofałdowany. Powierzchnia pokryta promieniście ułożonymi włókienkami, o zywej barwie, pomarańczowobrązowa, cynamonowoczerwona, lisioczerwona, przy brzegu bledsza, czasami z ze słabym, oliwkowym odcieniem^[4].

Blaszki

Przyrośnięte z ząbkiem, początkowo białe, potem kremowe, nie zmieniające barwy po uszkodzeniu^[4].

Trzon

Wysokość 6–9 cm, szerokość 1–3 cm, walcowaty, przy podstawie nieco cieńszy, masywny, z wyraźnym, falistym pierścieniem. Powierzchnia biała, poniżej pierścieniagęsto pokryta lisiobrązowymi włókienkami i łuskami^[4].

Miąższ

Gruby o niewyraźnym smaku i mączystym zapachu^[4].

Cechy mikroskopowe

Podstawki 4-sterygmowe. Bazydiospory 5,5–6,2–7,2 × 3,0–3,5–4,2 µm, Q = 1,25–1,38, szeroko elipsoidalne, nieamyloidalne. Trama blaszek regularna. Pleurocystyd i cheilocystyd brak. Skórka typu cutis, złożona z nieregularnie ułożonych nitkowatych strzępek 50–180 × 4–8 μm^[5].

Gatunki podobne

Gąska ognista jest dość łatwa do zidentyfikowania na podstawie jej pomarańczowo-brązowego koloru, pofalowanego pierścienia i silnego mącznego zapachu. W miarę dojrzewania na kapeluszu mogą zacząć pojawiać się oliwkowe odcienie. Według niektórych mykologów Tricholoma zelleri jest jej synonimem^[5].

Znane jest występowanie gąski ognistej w Europie, Ameryce Północnej i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie^[6]. W Polsce jest rzadka. W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył kilka stanowisk^[3], w późniejszych latach podano wiele następnych^[7], a najbardziej aktualne podaje internetowy atlas grzybów^[8]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia^[9].

Naziemny grzyb mykoryzowy występujący w lasach iglastych i mieszanych pod sosnami i świerkami. Owocniki pojawiają się późno, głównie od października do listopada^[3].

Jest grzybem trującym^[3].