Fabryka Guzików S. Jabłońskiego przy ul. Ratajczaka w Poznaniu
 Odrestaurowane zabudowania dawnej fabryki | |
| Państwo |
|
|---|---|
| Siedziba | Poznań |
| Adres | Franciszka Ratajczaka 14/16 |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
 52°24′16,1″N 16°55′31,8″E/52,404472 16,925500 | |
Fabryka Guzików S. Jabłońskiego przy ul. Ratajczaka w Poznaniu – dawna fabryka guzików usytuowana na obszarze centrum Poznania przy ul. Franciszka Ratajczaka, dawniej ul. Rycerskiej (niem. Ritterstrasse).
Historia
Pod koniec XIX wieku działka należała do braci Lesserów. Prowadzili oni na Wildzie fabrykę maszyn rolniczych, a na Ratajczaka 16 w podwórzu mieli magazyn i zakład naprawczy. W 1920 roku Towarzystwo Akcyjne Hipolita Cegielskiego wykupiło firmę Lesserów i zostało właścicielem zakładu, kamienicy i zabudowań w podwórzu, gdzie ulokowało swoje magazyny. Połączono wtedy działkę z parcelą, na której stała kamienica pod nr 14, należąca do rodziny Czartoryskich. Mieściła ona biura i mieszkania, a w zabudowaniach w podwórzu znajdował się skład cygar i papierosów Jana Miklaszewskiego; działało Poznańskie Przedsiębiorstwo Węglowe Braci Szymańskich i pracownia futer Władysława Pawełka. Poza tym funkcjonował Dom Rolniczo–Handlowy Koczorowski A. i Ska, firma Czarliński Leon i Ska sprzedająca maszyny rolnicze oraz Fabryka Guzików S. Jabłońskiego, która była najdłużej działającym przedsiębiorstwem w tym miejscu. Przed I wojną światową znanym pod nazwą Metallenwarenfabrik S. Jablonski GmbH Posen. Fabryka produkowała odlewane z mosiądzu guziki dla wojska i służb mundurowych. Odbiorcami guzików były także (prawdopodobnie) znajdujące się w pobliżu Małe Koszary Artyleryjskie na terenie tzw. składnicy artyleryjskiej, mieszczące się obecnie na rogu Ratajczaka i Powstańców Wielkopolskich. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości nazwę fabryki zmieniono na „S. Jabłoński S. z o.o. Poznań”[1].
Po II wojnie światowej z zabudowań podwórzowych ocalały tylko budynki pod nr 14. Rozpoczął tu działalność zakład produkujący ordery i medale. W latach 1959–1977 działała w tym miejscu Fabryka Galanterii Metalowej "Pogamet". Po tym okresie zabudowania służyły jako magazyny, a także wykorzystywane były w celach handlowych[1].
W dawnej fabryce guzików mieści się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, który zajmuje także budynki pod numerami 10 i 12. W latach 2009–2010 ze względu na rozbudowę sądu zaczęto porządkowanie terenu. Następnie część zabudowań niebędących zabytkami została poddana rozbiórce. Pod nr 12 w podwórzu powstał nowoczesny kilkukondygnacyjny budynek mieszczący podziemny garaż. Połączono go łącznikiem z zabytkowymi zabudowaniami, w których odrestaurowano skrzydła wschodnie i północne. Natomiast południowe skrzydło zostało rozebrane, a następnie odtworzone je na nowo[1].
Architektura
Zabudowania w podwórzu przy ul. Ratajczaka 14 zbudowane zostały w stylu łuków odcinkowych (niem. Segmentenbogenstil), w bardzo uproszczonej formie. Skupiono się głównie na konstrukcji i funkcji, jaką budynek miał spełniać, a dekoracje ograniczono. Powodem mogło być usytuowanie budynku, który nie był widoczny od frontu ulicy, tylko schowany na tyłach podwórza. Obecnie obiekt należy do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu i służy m.in. jako centrum szkoleniowe[1].
