Dziwidło olbrzymie
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | liliopodobne (≡ jednoliścienne) | ||
Rząd | |||
Rodzina | obrazkowate | ||
Rodzaj | dziwidło | ||
Gatunek | Dziwidło olbrzymie | ||
Nazwa systematyczna | |||
Amorphophallus titanum (Becc.) Becc. Bull. Soc. Tosc. Ortic. 1879: 46 1879[3] | |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
|
Zobacz multimedia związane z tematem: Dziwidło w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego |
Dziwidło olbrzymie (Amorphophallus titanum) – gatunek rośliny z rodziny obrazkowatych (Araceae). W naturze rośnie w wilgotnych lasach równikowych w zachodniej części Sumatry. Ze względu na niszczenie jego siedlisk jest gatunkiem zagrożonym. Uprawiany bywa jako roślina ozdobna, a ze względu na okazałe rozmiary bulwy, liścia, a zwłaszcza kwiatostanu – także osobliwość botaniczna[5].
Morfologia
- Pokrój
- Roślina wieloletnia tworząca bulwę o wadze 30–120 kg, z której przemiennie z okresami spoczynku wyrasta pojedynczy liść wysokości do 7 m, a po zwykle około 10 latach rozwoju (najszybciej po 6[5]), co kilka lat powstaje kwiatostan[6].
- Liście
- Pojedynczy liść o wysokości do 7 m i średnicy 4–5 m wypuszczony z bulwy. Utrzymuje się 10–14 miesięcy. Następnie więdnie i następuje okres spoczynku trwający 3 do 12 miesięcy. Następnie roślina może wypuścić kolejny liść lub zakwitnąć[6].
- Kwiatostan
- Pojedyncza kremowa kolba licząca 80–330 cm wysokości, składająca się z bardzo dużej liczby drobnych kwiatów męskich, a u nasady także żeńskich; aby zapobiec samozapyleniu, kwiaty męskie rozwijają się po zwiędnięciu żeńskich. Wytwarza się zawsze pojedynczo, nigdy wraz z liściem. Otacza ją pochwa kwiatostanowa o wiśniowej barwie (różnej intensywności). Pierwsze kwitnienie następuje blisko 10 lat po ukorzenieniu się bulwy, następne co 3–6 lat. Głównie nocą wytwarza charakterystyczny zapach (patrz niżej) przyciągający owady. Po zapyleniu, w trakcie drugiej nocy kwitnienia, temperatura kolby wzrasta (można dostrzec parowanie), przez co resztki pyłu opadają, a podobny do liścia twór podkwiatostanowy zamyka się, chroniąc zapylone żeńskie kwiaty. Kwiatostan jest otwarty najwyżej przez 2–3 dni[6].
- Owocostan
- Pod osłoną gnijącej pochwy kwiatostanowej rozwijają się czerwonawe owoce.
Biologia i ekologia
W trakcie kwitnienia kwiatostan wytwarza woń przypominającą rozkład padliny. Zapach najintensywniejszy jest w nocy, wtedy też dziwidło przyciąga żerujące głównie nocą padlinożerne chrząszcze: Diamesus (omarlicowate), Creophilus (kusakowate) oraz Scarabaeidae, a do tego błonkówki z rodziny smuklikowatych[6]. Nasiona rozsiewane są przez dzioborożca żałobnego[5].
Historia
Dziwidło zostało „odkryte” i opisane po raz pierwszy w 1878 r. na Sumatrze przez włoskiego botanika Odoardo Beccariego (1843–1920). Roślina kwitnie rzadko w naturze, a jeszcze rzadziej w hodowli. Po raz pierwszy kwitnienie egzemplarza hodowlanego miało miejsce w królewskim ogrodzie botanicznym Kew Gardens w Wielkiej Brytanii. Obecnie, kiedy liczba okazów hodowanych jest już dość duża, nie jest rzadkością, że w ciągu roku zakwita w ogrodach na całym świecie kilka z nich.
W Polsce kwitnące dziwidło po raz pierwszy odnotowano 13 czerwca 2021 w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego[7].
Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. Dziwidło olbrzymie kwitnie w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego |
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-08] (ang.).
- ↑ Amorphophallus titanum (Becc.) Becc. is an accepted name. [w:] The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2014-12-20].
- ↑ Amorphophallus titanum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Amorphophallus titanum (Becc.) Becc.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-06-13].
- ↑ a b c d ArturA. Dąbkowski ArturA., Kwitnący olbrzym – Amorphophallus titanum, t. 14, 2001 [dostęp 2007-11-11] [zarchiwizowane z adresu 2007-11-11] .
- ↑ Niezwykły kwiat zakwitł w Polsce po raz pierwszy. Zobacz dziwidło olbrzymie. tvn24.pl, 2021-06-13. [dostęp 2021-06-14]. (pol.).