Demë Ali Pozhari

Demë Ali Pozhari

Data i miejsce urodzenia	15 kwietnia 1905 Pozhar
Data i miejsce śmierci	26 kwietnia 1975 Stambuł
burmistrz Plava
Okres	od 1944 do 1944
Odznaczenia

Demë Ali Pozhari (ur. 15 kwietnia 1905 w Pozharze, zm. 26 kwietnia 1975 w Stambule) – albański nacjonalista i działacz ruchu oporu podczas II wojny światowej, w 1944 roku burmistrz Plava.

Podczas II wojny światowej działał w Balli Kombëtar^[1]. Był jedną z głównych osób odpowiedzialnych za organizację w latach 1941–1944 obrony albańskiej ludności przed czetnikami i partyzantami NOVJ w miejscowościach: Plav, Gusinje, Rožaje, Tutin oraz Novi Pazar^[1][2]. Zaangażował się także w nagłośnienie dokonanej przez 4 tysięcy czetników masakry w regionie Bihor, która miała miejsce 6 stycznia 1943 roku; zginęło 3741 osób, a 634 zostało rannych, ponadto leżące w tym regionie wioski zostały zrównane z ziemią^[1]. Został członkiem komisji zbierającej dane o tej zbrodni, jednocześnie pełnił funkcję zastępcy prefekta Rožaje^[1][2]. W 1944 roku pełnił funkcję burmistrza Plava^[1].

Po II wojnie światowej został zaocznie skazany na karę śmierci przez albańskie władze komunistyczne z powodu działalności partyzanckiej, którą kontynuował do 1948 roku^[2]; potajemnie przedostał się do Grecji, następnie do Turcji, gdzie spędził resztę życia^[1]. Angażował się w umiędzynarodowienie kwestii Kosowa, mającego docelowo stać się integralną częścią Albanii^[1][2]. W 1968 roku został zaproszony do Albanii przez władze^[2]; Pozhari dwukrotnie odwiedził ten kraj w styczniu i w listopadzie^[1]. Osobiście zwrócił się do albańskiego przywódcy Envera Hodży o podjęcie środków mających na celu zjednoczenie Albanii z Kosowem^[1].

W związku z antyjugosłowiańską działalnością kilkukrotnie był celem zamachów ze strony UDBA, która kilkukrotnie bezskutecznie wysyłała zamachowców do Turcji^[1]. Zmarł 26 kwietnia 1975 roku w Stambule^[2], gdzie został pochowany^[1].

Pochodził z rodziny o tradycjach patriotycznych^[1]. Jego pradziadek Ali Rexha i jego brat Bekë zginęli w 1876 roku w Niszu podczas wojen serbsko–osmańskich^[1]. Demë był wnukiem Mehmeta oraz synem Alego; ten miał brata Sylë, obaj zginęli w 1913 roku^[1].

Miał trzech braci: Metë, Rexhë i Rizë; byli oni kaczakami^[1]. Dwóch pierwszych zginęło z rąk organizacji Czarna Ręka w latach odpowiednio 1920 i 1928, natomiast Rizë zginął w 1923 roku podczas działań partyzanckich^[1].

Był żonaty z Hatmonją, z którą miał pięcioro dzieci: synów Miftara (1924–1 listopada 1946), Brahima (1933–1947) i Afrima (1935–1947) oraz córki Metę i Zylyhaję^[1]. Każdy z synów został zabity z rąk działaczy Ligi Młodzieży Socjalistycznej Jugosławii; córka Meta zmarła z głodu w wieku trzech tygodni, a Zylyhaja została uwięziona przez jugosłowiańskie władze komunistyczne w wieku 16 lat^[1]. Hatmonja zmarła w więzieniu w wyniku tortur^[1]. Po 1948 roku urodził mu się kolejny syn Ibrahim^[1].

Jego wnuk Armend Tafil Kukleci zginął w wojnie w Kosowie jako żołnierz UÇK^[1].

23 lipca 2012 roku prezydent Albanii Bamir Topi pośmiertnie uhonorował go Orderem Nderi i Kombit^[1].

Jego imieniem nazwano jedną z ulic w Peciu^[3].