Cerkiew św. Paraskewy w Nowym Bruśnie

Cerkiew św. Paraskewy
A-223 z dnia 12.06.1987 r.[1]
cerkiew nieczynna kultowo
Ilustracja
Elewacja południowa
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Miejscowość

Nowe Brusno

Wyznanie
Kościół
Wezwanie

św. Paraskewa

Historia
Data zakończenia budowy

1713

Aktualne przeznaczenie

nieczynna kultowo

Poprzednie wyznanie

Kościół Greckokatolicki w Polsce

Dane świątyni
Świątynia
• materiał bud.


• drewno

Kopuła
• liczba kopuł


3

Liczba naw

1

Położenie na mapie gminy Horyniec-Zdrój
Mapa konturowa gminy Horyniec-Zdrój, po lewej znajduje się punkt z opisem „Nowe Brusno, cerkiew”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Nowe Brusno, cerkiew”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Nowe Brusno, cerkiew”
Położenie na mapie powiatu lubaczowskiego
Mapa konturowa powiatu lubaczowskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Nowe Brusno, cerkiew”
Ziemia50°14′34,7″N 23°19′22,4″E/50,242972 23,322889
Multimedia w Wikimedia Commons

Cerkiew św. Paraskewy w Nowym Bruśnie – dawna cerkiew greckokatolicka, wzniesiona w 1713 we wsi Nowe Brusno.

W latach 1713–1947 użytkowana jako greckokatolicka cerkiew filialna parafii w Starym Bruśnie.

Po 1947 świątynia przejęta przez Skarb Państwa, nieczynna kultowo.

Cerkiew wpisano na listę zabytków w 1987 i włączono do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej.

Historia obiektu

Cerkiew zbudowana w 1713 przez cieślę Stefana Sienko Siematiewskiego z Płazowa fundacji Maurycego Kurdwanowskiego rotmistrza królewskiego i starosty bełskiego. Pierwotnie była to drewniana świątynia konstrukcji zrębowej, orientowana, trójdzielna. Do większej nawy od zachodu przylegał niewielki prostokątny babiniec, na którego piętrze znajdowała się kaplica św. Mikołaja z galerią arkadową od zewnątrz. Od wschodu nawy znajdowało się tej samej szerokości prezbiterium zamknięte trójbocznie. Około 1850 przebudowano sanktuarium. W 1873 dobudowano zakrystię. W 1903 znacznie przekształcono bryłę budowli. Od zachodu dobudowano nowy większy babiniec, który przykryto ośmiopołaciową kopułą dominującą w wyglądzie cerkwi. Pozostałe dwie kopuły, którym zmieniono profile pokryto blachą i zwieńczono nowymi pseudolatarniami z cebulastymi hełmami zakończonymi krzyżami. Zlikwidowano soboty pozostawiając zadaszenie wokół prezbiterium. W 1947 cerkiew przejął Skarb Państwa i nieużytkowana ulegała dewastacji. w 1962 zniszczony ikonostas i resztki wyposażenia zabezpieczono w muzeach w Łańcucie i Przemyślu. W 1980 cerkiew zagrożona była rozebraniem. w 1990 podparto ściany stemplami i kozłami. W 1994 rozpoczęty remont przerwano z powodu braku koncepcji. W 2014 obiekt przejęło Muzeum Kresów w Lubaczowie. W latach 2014–2019 wykonano remont obejmujący pełną konserwację świątyni[2].

  • Elewacja północna
    Elewacja północna
  • Wejście
    Wejście
  • Widok od strony prezbiterium
    Widok od strony prezbiterium

Architektura

Wykonywany remont cerkwi w latach 2014–2016 ma na celu przywrócenie jej pierwotnej bryły i obejmuje:

  • wykonanie fundamentów
  • konserwację i częściową wymianę ścian
  • odtworzenie zakrystii
  • konserwację babińca z rekonstrukcją kaplicy św. Mikołaja
  • konserwację kopuł nad nawą i prezbiterium z wymianą poszycia dachowego
  • rekonstrukcję sobót, podłóg, stolarki okiennej i drzwiowej
  • odbudowę ogrodzenia
  • Przed remontem, widok od południa
    Przed remontem, widok od południa
  • Przed remontem, widok od północy
    Przed remontem, widok od północy
  • W czasie remontu (2015)
    W czasie remontu (2015)

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2016-09-19] .
  2. ↑ Zakończyły się prace konserwatorskie w zabytkowej cerkwi w Nowym Bruśnie. Strona internetowa www.dzieje.pl. [dostęp 2019-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-13)].

Bibliografia

  • Grzegorz Rąkowski, Polska egzotyczna, część II, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków 2002, ISBN 978-83-62460-26-7
  • Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego, KrzysztofK. Zieliński (red.), Rzeszów: Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia „Pro Carpathia”, 2015, s. 195-196, ISBN 978-83-61577-68-3, OCLC 922211420 .