Biophytum

Biophytum

Biophytum sensitivum

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

szczawikowce

Rodzina

szczawikowate

Rodzaj

Biophytum

Nazwa systematyczna

Biophytum DC
Prodr. 1: 689 (1824)^[3]

Typ nomenklatoryczny

B. sensitivum (Linnaeus) DC^[4]

Synonimy

Toddavaddia O. Kuntze

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Biophytum – rodzaj roślin z rodziny szczawikowatych (Oxalidaceae). Obejmuje 78 gatunków^[3]. Rośliny te występują na wszystkich kontynentach w strefie międzyzwrotnikowej, przy czym największe zróżnicowanie gatunkowe jest na Madagaskarze^[5], a brak ich tylko na Polinezji^[6]. Liście tych roślin bywają wrażliwe na dotyk (tigmotropizm) – dotknięte składają listki liścia złożonego. Zasiedlają różne siedliska – suche i mokre, zwykle jednak nieleśne^[5].

Biophytum sensitivum jest często uprawiany, w strefie klimatów umiarkowanych zwykle jako roślina doniczkowa^[6]. Ten gatunek, a także Biophytum umbraculum wykorzystywane są także jako rośliny lecznicze (np. w Afryce Wschodniej ten drugi wykorzystywany jest do leczenia chorób wenerycznych)^[7].

Morfologia

Pokrój: Rośliny jednoroczne i (częściej) byliny osiągające do 1 m wysokości, u części gatunków łodyga drewnieje u nasady^[5], zwykle jest słabo rozgałęziona^[6], czasem dychotomicznie^[8].

Liście: Skrętoległe, często skupione na szczytach pędów w na podobieństwo rozet^[6] lub okółków^[8]. Przylistki są nitkowate^[8]. Blaszka pierzasto złożona – przy czym szczytowy listek zredukowany jest do szczecinki^[6]. Ogonek liścia jest zwykle zgrubiały u nasady, poszczególne listki osadzone są naprzeciwlegle i są siedzące. Wierzchołki listków są zaokrąglone, czasem z drobnym kończykiem^[8].

Kwiaty: Zebrane są w kwiatostany w formie pozornych baldachów lub podobne do główek^[5], rozwijające się na szypułach lub siedzące. Działki kielicha są lancetowate, zaostrzone i trwałe^[8]. Płatki korony zwykle są żółte^[6]^[5], rzadziej białe lub fioletowe^[8]. Pręciki u nasady są zrośnięte. Zalążnia z licznymi zalążkami w każdej z komór^[5], kulistawa^[8].

Owoce: Jajowate, czasem nieco walcowato wydłużone suche torebki zawierające brązowe nasiona z osnówką^[5]^[8].

Systematyka

Wykaz gatunków^[3]

Biophytum abyssinicum Steud. ex A.Rich.
Biophytum adiantoides Wight ex Edgew. & Hook.f.
Biophytum aeschynomenifolia (O.Hoffm.) Guillaumin
Biophytum albizzioides (O.Hoffm.) Guillaumin
Biophytum amazonicum R.Knuth
Biophytum antioquiense Knuth
Biophytum bolivianum R.Knuth
Biophytum boussingaultii Klotzsch ex R.Knuth
Biophytum calophyllum (Progel) Guillaumin
Biophytum cardonaei Pittier
Biophytum castum (Zucc.) G.Don
Biophytum chocoense Knuth
Biophytum columbianum Knuth
Biophytum commersonii Guillaumin
Biophytum congestiflorum Govind.
Biophytum cowanii T.Wendt
Biophytum crassipes Engl.
Biophytum dendroides (Kunth) DC.
Biophytum dormiens (Zucc.) G.Don
Biophytum falcifolium Lourteig
Biophytum forsythii R.Knuth
Biophytum foxii Sprague
Biophytum fruticosum Blume
Biophytum globuliflorum R.Knuth
Biophytum gracile R.Knuth
Biophytum heinrichsae Knuth
Biophytum helenae Buscal. & Muschl.
Biophytum hermannii Veldkamp
Biophytum hildebrandtii (O.Hoffm.) Guillaumin
Biophytum huilense Killip & Cuatrec.
Biophytum insigne Gamble
Biophytum intermedium Wight
Biophytum jessenii Knuth
Biophytum juninense Knuth
Biophytum kassneri R.Knuth
Biophytum kayae Aymard & P.E.Berry
Biophytum latifolium Durán-Esp. & Lorea-Hern.
Biophytum lindsaeifolium (Hook.) Knuth
Biophytum longibracteatum Tadul. & K.C.Jacob
Biophytum longipedunculatum Govind.
Biophytum lourteigiae Aymard & P.E.Berry
Biophytum luetzelburgii Suess.
Biophytum macrorrhizum R.E.Fr.
Biophytum madurense R.Knuth
Biophytum mapirense R.Knuth
Biophytum microphyllum Veldkamp
Biophytum mimosella (Baill.) Guillaumin
Biophytum molle Guillaumin
Biophytum mucronatum Lourteig
Biophytum mutisii Knuth
Biophytum myriophyllum R.Knuth
Biophytum nervifolium Thwaites
Biophytum nudum (Arn.) Wight
Biophytum nyikense Exell
Biophytum ottohuberi Aymard & P.E.Berry
Biophytum panamense Lourteig
Biophytum permultijugum Suess.
Biophytum perrieri Guillaumin
Biophytum peruvianum R.Knuth
Biophytum polyphyllum Munro
Biophytum proliferum (Arn.) Wight
Biophytum puliyangudiense Rajakumar, Selvak., S.Murug. & Chellap.
Biophytum reinwardtii (Zucc.) Klotzsch
Biophytum renifolium Delhaye
Biophytum richardsiae Exell
Biophytum santanderense R.Knuth
Biophytum sensitivum (L.) DC.
Biophytum somnians (Zucc.) G.Don
Biophytum soukupii Lourteig
Biophytum talbotii (Baker f.) Hutch. & Dalziel
Biophytum tessmannii R.Knuth
Biophytum thorelianum Guillaumin
Biophytum turianiense Kabuye
Biophytum umbraculum Welw.
Biophytum uzungwaensis Frimodt
Biophytum veldkampii A.E.S.Khan, E.S.S.Kumar & Pushp.
Biophytum zenkeri Guillaumin
Biophytum zunigae C.Nelson

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-04-03] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-04-03] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Biophytum DC.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-04-03].
↑ Biophytum. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-04-04].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g K. Kubitzki (red.): Flowering Plants. Dicotyledons: Celastrales, Oxalidales, Rosales, Cornales, Ericales. Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag, 2004. ISBN 978-3-642-05714-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 348. ISBN 83-7079-778-4.
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 114, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Biophytum Candolle. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-03].