Arklity
osada |
Fragment zabudowań gospodarczych w Arklitach |
Państwo | Polska |
Województwo | warmińsko-mazurskie |
Powiat | kętrzyński |
Gmina | Barciany |
Strefa numeracyjna | 89 |
Kod pocztowy | 11-410[2] |
Tablice rejestracyjne | NKE |
SIMC | 0468967[3] |
Położenie na mapie gminy Barciany |
Położenie na mapie Polski |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego |
Położenie na mapie powiatu kętrzyńskiego |
54°17′49″N 21°20′40″E/54,296944 21,344444[1] |
| Multimedia w Wikimedia Commons | |
Arklity (niem. Arklitten) – osada w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Barciany[3]. Arklity należą do sołectwa Mołtajny.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Historia
Wieś istniała już w 1359 r. Arklity od 1469 za długi zakonu krzyżackiego powstałe w czasie wojny trzynastoletniej przekazane zostały w zastaw rodzinie von Schlieben. Rodzina ta w zastaw otrzymała cały okręg gierdawski (24 osady, w tym: Gierdawa, Nordenbork, Mołtajny i Brzeźnica). Posiadłości te z powodu niemożności ich wykupu przez Zakon stały się dziedziczną własnością tej rodziny. Od XVI wieku do 1945 roku Arklity należały do rodu Egloffstein i były jego główną siedzibą. Założycielem majoratu w Arklitach i budowniczym pałacu był Albrecht Dietrich Gottfried von und zu Egloffstein. W początkach XX w. wielkość majątku ziemskiego należącego do majoratu wynosiła 1904 ha. Do klucza majątków wchodziło pięć folwarków. Przedstawicielką tej rodziny była Julie Gräfin von Egloffstein (ur. 1792) – malarka, autorka m.in. portretu Goethego. Jej prace przechowywane były w Arklitach do lat trzydziestych XX w.
Po II wojnie światowej majątek ziemski w Arklitach użytkowany był jako PGR. Przed likwidacją PGR Arklity funkcjonował jako samodzielny zakład rolny w ramach PPGR Skandawa z siedzibą we Frączkowie.
W 1970 w Arklitach mieszkało 207 osób. W latach 1973–1977 Arklity znajdowały się na terenie gminy Skandawa.
Pałac
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[4]:
Najcenniejsze ruchomości pałacowe zniknęły po wkroczeniu w styczniu 1945 do Arklit Armii Czerwonej. Zofii Licharewej, pracującej wówczas w Referacie Kultury w rastemborskim starostwie udało się zabezpieczyć rokokowy komplet wykonany z porcelany miśnieńskiej (kinkiety, lustro w ramie z porcelany i wazon), znajdujący się obecnie w zbiorach Muzeum w Kętrzynie. Muzeum posiada także wielki kartusz herbowy Egloffsteinów wykonany z miedzianej blachy.
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 1018
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 8 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 22, 2013-02-13. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2013-04-29]. brak numeru strony
- ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31.12.2017 woj. warmińsko-mazurskie
- ↑ Do muzeum w Kętrzynie trafił zbiór cennych starodruków, znalezionych na śmietniku. dzieje.pl, 2017-06-27. [dostęp 2017-06-27].
Bibliografia
- Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn, 1978. (Str. 161)
- Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, (Wydanie III poszerzone i uzupełnione) Studio ARTA, Olsztyn, 2001, ISBN 83-912840-2-6 (str. 191-194 m.in. – Julie Gräfin von Egloffstein).
- Marian Biskup, Gerard Labuda, "Dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach", Wydawnictwo Morskie Gdańsk, 1986, ISBN 83-215-7220-0. (Str. 454 – okręg gierdawski przechodzi w ręce Schliebenów).
- Rzempołuch Andrzej – " Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich", Agencja Wydawnicza "Remix", Olsztyn, 1992, ISBN 83-900155-1-X. (str. 57 Arklity)
Linki zewnętrzne
- Muzeum w Kętrzynie: Pałace i dwory – opis i rysunek pałacu w Arklitach, Zbiory – kinkiet i lustro z Arklit. muzeum.ketrzyn.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-29)].
Gmina Barciany
Wsie | |
---|
Części wsi | |
---|
Przysiółki wsi | |
---|
Osady | |
---|
Przysiółki osad | |
---|
Osada leśna | |
---|
Przysiółki | |
---|
Zniesiona miejscowość | |
---|