Al-Subijah

Al-Subijah, Al-Sabijah, As-Subijah, As-Sabijah – region położony na północnym wybrzeżu Zatoki Kuwejckiej (Kuwejt). Wyróżnia się kilka mikroregionów: Bahra, Nahdaian, Radha, Muhaita, Mughaira, Dubaij, Ras al-Subijah. Znajdują się tu stanowiska archeologiczne (m.in. Al-Subijah, Bahra 1) z grobami tumulusowymi, osady, obozowiska, studnie, śmietniska muszlowe. Większość tumulusów pochodzi z wczesnego i środkowego okresu epoki brązu (III–II tysiąclecie p.n.e.)^[1].

Stanowiska archeologiczne regionu Al-Subijah badane były przez kilka instytucji naukowych z całego świata. W latach 2007–2012 prace archeologiczne oraz badania powierzchniowe prowadziła polsko-kuwejcka ekspedycja archeologiczna (Kuwaiti-Polish Archaeological Mission, KPAM) Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego im. Kazimierza Michałowskiego przy współpracy z National Council for Culture, Arts and Letters of the State of Kuwait. Projekt "The Al-Subijah tumuli excavation and survey project. Tumuli graves and other stone structures on the north coast of Kuwait Bay" miał na celu badania ratunkowe, związane z planowaną budową nowego miasta w rejonie Al-Subijah. Grupa grobów tumulusowych, badanych wykopaliskowo w mikroregionie Mughaira w latach 2007–2010 stanowiła pierwszy etap projektu. Zadania badawcze KPAM stopniowo ulegały rozszerzeniu, obejmując stanowisko studzienne w mikroregionie Muhaita oraz dużą osadę z okresu Ubaid (Bahra 1)^[1]. Kierownikiem misji był prof. Piotr Bieliński (CAŚ UW). W 2010 roku w ramach misji wyłoniły się dwa podprojekty. Jeden z nich, pod kierunkiem dr. Łukasza Rutkowskiego (CAŚ UW) objął badania wykopaliskowe konstrukcji kamiennych, przede wszystkim grobów tumulusowych, w rejonie Al-Subijah^[2]. Natomiast prospekcją terenową kierowali dr Franciszek Pawlicki (CAŚ UW) oraz Sultan Ad-Duweish^[3].

Do najciekawszych, a zarazem najliczniejszych odkryć należą grobowce tumulusowe (w liczbie około 130), przede wszystkim tzw. tumulusy z zewnętrznym murem pierścieniowym, a także wydłużone kamienne platformy, którym przypisuje się funkcje rytualne lub symboliczne. Spośród zabytków ruchomych na szczególną uwagę zasługują ozdoby - perforowane perły oraz paciorki z kamieni półszlachetnych (karneolu, agatu, lazurytu, chryztopazu), ozdoby z muszli, m.in. okrągła zawieszka z dekoracją geometryczną „dot-in-circle”, charakterystyczną dla kultury Dilmun.

Główny okres funkcjonowania cmentarzyska to 2500–1500 p.n.e.^[1] Incydentalne znaleziska z okresów wcześniejszych (okres Ubaid) i późniejszych (okres późnej epoki brązu).

• Rutkowski, Ł. (2018). A tumulus cemetery on the north coast of Kuwait Bay: results of survey and excavation in the al-Sabiyyah region. Proceeding of the Seminar of Arabian Studies, 48, 303–320.
• Rutkowski, Ł., with Makowski, M., Reiche, A., Sołtysiak, A., Wygnańska, Z. (2015). Tumuli graves and other stone structures on the north coast of Kuwait Bay (Al-Subijah 2007–2012). Warsaw: PCMA UW; Al-Kuwait: National Council for Culture, Arts and Letters.
• Rutkowski, Ł. (2015). Tumulus burial field on the north coast of Kuwait Bay. Preliminary excavation report on the spring season in 2012. Polish Archaeology in the Mediterranean, 24/1, 505–528.
• Reiche, A. (2014). Kuwaiti-Polish archaeological research in Northern Kuwait in 2007–2012. Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie, 3(39), 85–110.
• Rutkowski, Ł. (2014). Tumulus burial field on the north coast of Kuwait Bay. Preliminary excavation report on the spring season in 2011. Polish Archaeology in the Mediterranean, 23/1, 413–443.
• Makowski, M. (2013). Tumulus grave SMQ 49 (As-Sabbiya/Kuwait). Preliminary report on the investigations in 2009–2010. Polish Archaeology in the Mediterranean, 22, 518–527.
• Reiche, A. (2013). Tumulus grave SMQ 30 in As-Sabbiya – Mugheira (northern Kuwait). A report on the 2007–2008 investigations. Polish Archaeology in the Mediterranean, 22, 528–541.
• Rutkowski, Ł. (2013). Archaeological survey in the eastern As-Sabbiya (north coast of Kuwait Bay), seasons 2009–2010. Polish Archaeology in the Mediterranean, 22, 479–492.
• Rutkowski, Ł. (2013). Tumuli graves and desert wells in the As-Sabbiya. Preliminary excavation report on the spring season in 2010. Polish Archaeology in the Mediterranean, 22, 493–517.
• Sołtysiak, A. (2012). As-Sabiyah and Kadhima (Kuwait), seasons 2009–2011. Bioarchaeology of the Near East, 5, 57–62.
• Rutkowski, Ł. (2011). Tumuli graves and other stone structures. In Ł. Rutkowski (ed.), Kuwaiti–Polish archaeological investigations in Northern Kuwait. As-Sabbiya 2007–2010 (pp. 11–17). Warsaw: PCMA UW; Al-Jahra: National Council for Culture, Arts and Letters.
• Rutkowski, Ł. (2011). Tumuli graves — Beads and other mortuary gifts. In Ł. Rutkowski (ed.), Kuwaiti–Polish archaeological investigations in Northern Kuwait. As-Sabbiya 2007–2010 (pp. 18–23). Warsaw: PCMA UW; Al-Jahra: National Council for Culture, Arts and Letters.
• Sołtysiak, A. (2008). As-Sabiyah and Al-Khuwaysat (Kuwait), seasons 2007–2008. Bioarchaeology of the Near East, 2, 103–107.

• Al-Subijah