Zinkprotoporfyrine

Zinkprotoporfyrine
Structuurformule en molecuulmodel
Structuurformule van zinkprotoporfyrine
Algemeen
Molecuulformule C34H32N4O4Zn
Molmassa 626,032 g/mol
CAS-nummer 15442-64-5
PubChem 6063
Wikidata Q204594
Fysische eigenschappen
Aggregatietoestand vast
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal  Portaalicoon   Scheikunde

Zinkprotoporfyrine (ZPP) is een stof, die voorkomt in rode bloedcellen als de productie van heem wordt geremd door lood en/of door gebrek aan ijzer.[1] In plaats van dat er voor de heemvorming in protoporfyrine IX, een ijzerion opgenomen wordt, wordt er een zinkion opgenomen.

Klinisch gebruik

Het meten van de hoeveelheid zinkprotoporfyrine in rode bloedcellen wordt o.a. gebruikt als test op loodvergiftiging.[2][3] en op ijzergebreksanemie.[4]

Er is een aantal klinische situaties waarbij het meten van de hoeveelheid zinkprotoporfyrine zinvol is.[1] Verhoogde zinkprotoporfyrine-waarden komen bijvoorbeeld voor bij:[2]

  • loodvergiftiging
  • ijzergebreksanemie
  • sikkelcelanemie
  • sideroblastische bloedarmoede
  • blootstelling aan vanadium

Door de fluorescentie-eigenschappen van zinkprotoporfyrine in intacte rode bloedcellen kan de ZPP/heem molaire verhouding snel en tegen lage kosten in een kleine hoeveelheid bloedmonster gemeten worden.[5]

Geschiedenis

Zinkbevattende porfyrinen zijn al bekend sinds de dertiger jaren van de twintigste eeuw.[1] Sinds 1974 kwamen ze meer in de belangstelling door de ontdekking dat zinkprotoporfyrine het belangrijkste nietheem porfyrine in rode bloedcellen was als gevolg van loodvergiftiging of ijzergebreksanemie.[6] Het was op dat moment al bekend dat nietheem protoporfyrine IX gehalten onder deze omstandigheden werden verhoogd, maar eerdere onderzoekers hadden extractiemethoden gebruikt waarbij zinkprotoporfyrine werd omgezet in ongebonden protoporfyrine IX.[7]

Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ a b c Labbe, Robert F., Hendrik J. Vreman, David K. Stevenson (1 december 1999). Zinc Protoporphyrin: A Metabolite with a Mission. Clin Chem 45 (12): 2060-2072. Gearchiveerd van origineel op 9 juli 2008. Geraadpleegd op 30 januari 2009.
  2. ↑ a b Martin CJ, Werntz CL, Ducatman AM (December 2004). The interpretation of zinc protoporphyrin changes in lead intoxication: a case report and review of the literature. Occup Med (Lond) 54 (8): 587–91. PMID 15576877. DOI: 10.1093/occmed/kqh123.
  3. ↑ Verschoor M, Herber R, Zielhuis R, Wibowo A (1987). Zinc protoporphyrin as an indicator of lead exposure: precision of zinc protoporphyrin measurements. Int Arch Occup Environ Health 59 (6): 613–21. PMID 3679557. DOI: 10.1007/BF00377923.
  4. ↑ Crowell, Rebecca, Ann M. Ferris, Richard J. Wood, Patricia Joyce, Hilda Slivka (1 juli 2006). Comparative Effectiveness of Zinc Protoporphyrin and Hemoglobin Concentrations in Identifying Iron Deficiency in a Group of Low-Income, Preschool-Aged Children: Practical Implications of Recent Illness. Pediatrics 118 (1): 224-232. DOI: 10.1542/peds.2006-0156. Geraadpleegd op 30 januari 2009.
  5. ↑ Blumberg, W E, J Eisinger, A A Lamola, D M Zuckerman (1977-02). The hematofluorometer. Clinical Chemistry 23 (2 PT. 1): 270-4. ISSN: 0009-9147. Geraadpleegd op 31 januari 2009.
  6. ↑ Lamola, A A, T Yamane (6 december 1974). Zinc protoporphyrin in the erythrocytes of patients with lead intoxication and iron deficiency anemia. Science (New York, N.Y.) 186 (4167): 936-8. ISSN: 0036-8075. Geraadpleegd op 31 januari 2009.
  7. ↑ Piomelli, S (1973-06). A micromethod for free erythrocyte porphyrins: the FEP test. The Journal of Laboratory and Clinical Medicine 81 (6): 932-40. ISSN: 0022-2143. Geraadpleegd op 31 januari 2009.