Victor Marres

Victor Marres
Plaats uw zelfgemaakte foto hier
Persoonsinformatie
Volledige naam Gerard Paul Victor Fernand Marres
Nationaliteit Vlag van Nederland Nederland
Geboortedatum 4 december 1885
Geboorteplaats Maastricht
Overlijdensdatum 21 mei 1957
Overlijdensplaats Hilversum
Beroep architect
Werken
Belangrijke gebouwen Jeanne d'Arclyceum (Maastricht); kantoorgebouw Zinkwit (Eijsden); Sint-Theresiakerk (Grand-Manil)
Belangrijke projecten woningbouw Wyckerpoort (Maastricht)
Portaal  Portaalicoon   Civiele techniek en bouwkunde

Gerard Paul "Victor" Fernand Marres, na 1924 ook Victor Marrès (Maastricht, 4 december 1885 - Hilversum, 21 mei 1957), was een Nederlands architect-urbanist en publicist, die ook in België werkzaam was. In Maastricht werkte hij enkele jaren samen met Willem Sandhövel. In België werd hij tijdens zijn actieve loopbaan gerekend tot de toonaangevende modernistische architecten.[1] Na zijn dood raakte hij enigszins in de vergetelheid.[noot 1]

Levensloop

Victor Marres stamde uit een bekend Maastrichts patriciërsgeslacht. De familiegeschiedenis gaat terug tot het einde van de veertiende eeuw. In de loop van vier eeuwen beheerden leden van de familie zestien brouwerijen in Maastricht.[noot 2]

Het gezin Marres-Chambille, ca. 1892-93. 3e van rechts: Victor. 5e van rechts: Pauline. De jongste ontbreekt op de foto
1919: eerstesteenlegging verbouwing Augustijnenkerk. Links: Marres en Sandhövel
Montage van de zij- en voorgevel van Van Hasseltkade 4, mogelijk het geboortehuis van Victor Marres. Van 1919-ca. 1922 het kantoor van Marres & Sandhövel

Victor, soms ook aangeduid als Fernand, werd in 1885 geboren als achtste van tien kinderen (waarvan twee zonen) van Jan "Constant" Marres en Marie Hubertine Gertrude "Angélique" Chambille, eveneens afkomstig uit een oud Maastrichts brouwersgeslacht. Vader Marres was eigenaar van de distilleerderij "De Valk", later "Den Engel", gevestigd aan de Boschstraat nrs. 29-31 (afgebroken; tegenwoordig Bastion Hotel).[5] Mogelijk was daar ook een gistfabriek gevestigd. Constant Marres bezat tevens een wijnhandel, opende in 1890 een filiaal van The Continental Bodega Company in de Grote Staat[6] en was vanaf 1895 eigenaar van Hotel Derlon aan het Onze Lieve Vrouweplein.[7] Mogelijk was de wijnhandel gevestigd aan de Van Hasseltkade, destijds gelegen aan het Kanaal Luik-Maastricht. Of een van deze panden tevens diende als woonhuis van de familie, is niet bekend. Een van Victors oudere zussen werd later bekend als de schrijfster Pauline Plantenberg-Marres.[8]

Victor bleek eveneens een kunstzinnig kind. Op jonge leeftijd volgde hij teken- en schilderlessen bij Robert Graafland. De zondagsschilderschool, meestal "de klas van Graafland" genoemd, bestond verder uit de broers Pierre en Mathias Kemp, Henri Jonas, Edmond Bellefroid, Jan Grégoire, de broers Jan en Jos Postmes, Charles Hollman en Joep Narinx. 's Winters werd in een bovenzaal van de voormalige Augustijnenkerk naar model geschilderd, 's zomers werd in de omgeving van Maastricht 'en plein air' geschilderd.[9] Zijn opleiding tot architect volgde hij naar verluidt aan de 'academie van Amsterdam'. Daarna zou hij werkzaam zijn geweest op het bureau van Hendrik Petrus Berlage.[10]

In 1920 trad hij in het huwelijk met Gabrielle Hubertine Marie Regout (1892-1980), telg uit het ondernemersgeslacht Regout (tak Edouard Regout). Haar vader was oprichter-directeur van de NV Stoombierbrouwerij Ceres en bouwheer van de villa Ceres aan de Bosscherweg, waar Gabrielle waarschijnlijk opgroeide. Het echtpaar Marres-Regout kreeg drie kinderen, een dochter en twee zoons, waarvan de oudste zoon als zuigeling stierf.[11]

Vanaf 1919 was Victor Marres geassocieerd met de van oorsprong Amsterdamse architect Willem Sandhövel, die eveneens op het bureau van Berlage had gewerkt.[12] Het architectenbureau Marres & Sandhövel was aanvankelijk gevestigd aan de Van Hasseltkade nr. 4, mogelijk het voormalige woonhuis van de familie Marres-Chambille; later op Cortenstraat 1.[13] De meeste van hun ontwerpen waren in traditionalistische stijl, soms met kenmerken van de Amsterdamse School (Jeanne d'Arclyceum) of de art deco (winkelpui Grote Staat 32). In 1927 ontstond er een geschil tussen Marres en Sandhövel enerzijds, en Bouwvereeniging St. Servatius anderzijds, over honoraria bij het niet realiseren van een ontwerp.[14] De samenwerking tussen Marres en Sandhövel eindigde omstreeks 1928, omdat Victor Marres al in 1924 met vrouw en kinderen naar Ukkel bij Brussel was vertrokken. Victor hoopte in België zijn ambities als architect te kunnen waarmaken. Het gezin Marres-Regout bewoonde in Ukkel de helft van een door Victor ontworpen dubbel woonhuis (Riddershofstedelaan 3). De andere helft (nr. 5) werd bewoond door het gezin van Edouard ("Eetje") Regout, een jongere broer van Gabrielle.[15]

In de omgeving van Brussel ontwierp hij voornamelijk woonhuizen voor de gegoede burgerij, in een stijl die het midden hield tussen de Amsterdamse en Delftse School. Vanaf circa 1935 is een kentering in zijn werk te zien. De donkere baksteen en houten kozijnen maken plaats voor een lichtere baksteen en stalen kozijnen. Ook hield hij zich bezig met stedenbouwkunde. Hij toonde zich een voorstander van de tuindorpgedachte. De Tweede Wereldoorlog betekende een breuk in zijn carrière. Na 1945 zijn geen ontwerpen van hem bekend. Wellicht was hij enigszins gedesillusioneerd, want van zijn geschriften en tekeningen heeft hij niets willen bewaren.[10] Wel zijn een tiental tekeningen bewaard gebleven die hij publiceerde ter illustratie van artikelen in diverse tijdschriften.[16]

Over zijn nevenactiviteiten en lidmaatschappen is weinig bekend. In elk geval was hij in 1918 secretaris van de Afdeeling Beeldende Kunsten van de Sociëteit Momus in Maastricht.[17] In België was hij lid van de Société Belge des Urbanistes et Architectes Modernistes (S.B.U.A.M.).[18]

Over de periode na zijn terugtreden als architect-urbanist is niets bekend. Victor Marres overleed op 71-jarige leeftijd in Hilversum. Enkele jaren na zijn dood trad zijn weduwe in het huwelijk met haar zwager Wilhelm Paul Plantenberg (1892-1981), weduwnaar van Pauline Plantenberg-Marres.[11]

Bibliografie (selectie)

  • 1923: 'Bebouwingsplan van het Wijckerveld te Maastricht', in: Klei: tijdschrift gewijd aan de belangen der klei-industrie, jrg 15, nr. 8, pp. 85–88 (met W. Sandhövel)
  • 1926: (fr) 'Quelques observations au profit de l'Architecture moderne', in: Le Home, nr. 4-5 (april-mei 1926), pp. 29–33
  • 1934: (fr) 'La bonne maçonnerie', in: Bâtir. Revue mensuelle illustrée d'architecture, d'art et de décoration, nr. 21, 15 aug. 1934
  • 1934: (fr) 'Principes esthétiques & constructifs de l'église rurale', in: Bâtir. Revue mensuelle illustrée d'architecture, d'art et de décoration, nr. 25, 15 december 1934, pp. 976–978[19]
  • 1936: (fr) 'Vers l'église nouvelle...' (interview), in: Bâtir. Revue mensuelle illustrée d'architecture, d'art et de décoration, nr. 40, maart 1936, pp. 584–586[18]
  • 1946: (fr) 'Individualisme ou coopération. Essai de critique urbanistique', in: La Maison, nr. 3 (maart 1946), pp. 92–96

Bouwwerken (selectie)

Ontwerptekening jongenspatronaat St.-Matthiasparochie, Bogaardenstraat (1916; afgebroken)
Ambtenarenwoningen Wyckerpoort (1920-24, met Willem Sandhövel)
Kantoorgebouw Maastrichtsche Zinkwit Maatschappij, Eijsden (1928, met Sandhövel)
Vrij ontwerp van een raadhuis voor een gemeente met 15 à 20.000 inwoners (ontwerp jaren 1930/40; niet gerealiseerd)

Veel door Marres (al dan niet met Sandhövel) ontworpen gebouwen zijn rijks- of gemeentelijke monumenten. Tenzij anders vermeld bevinden onderstaande gebouwen zich te Maastricht.[20]

  • 1915: ontwerp verbouwing Augustijnenkerk tot stedelijke concertzaal en muziekschool (niet uitgevoerd)[21]
  • 1916: jongenspatronaat St.-Matthiasparochie, Bogaardenstraat (gesloopt)[22]
  • 1917: schoolgebouw Herbenusstraat, in opdracht Vereeniging "Katholiek Onderwijs" (niet gerealiseerd? zie hieronder)[23]
  • 1919: RK jongensschool, in opdracht Vereeniging "Katholiek Onderwijs", Herbenusstraat 39 (met W. Sandhövel; gesloopt)[24][noot 3]
  • 1919-20: "Toebackslijterij d'Hollandse Damper", Muntstraat 50 / hoek Grote Staat
  • 1919-20: arbeiderswoningen Ambachtsweg 1-33, Mariaberg (met W. Sandhövel)
  • 1919-20: verbouwing Augustijnenkerk tot parochiekerk (met W. Sandhövel)
  • 1920: villa, Prins Bisschopsingel 6 (met W. Sandhövel)
  • 1920: arbeiderswoningen Prof. Moserstraat 13-23, Wyckerpoort (met W. Sandhövel)
  • 1920-24: complex van 66 ambtenarenwoningen Woningzorg, Meerssenerweg, Scharnerweg, Prof. Pieter Willemsstraat (met W. Sandhövel)
  • 1922-23: meisjesschool (mulo), Walramplein, Valkenburg (met W. Sandhövel; gesloopt)[26][27]
  • 1923-25: villa met kantoor, Beversbergweg 1, Gulpen (met W. Sandhövel)[13][28]
  • 1924: complex arbeiderswoningen, Pastoor Wijnenweg e.o., Mariaberg (met W. Sandhövel; deels gesloopt 2021)
  • 1924: winkelpui "Bury", Grote Staat 32 (met W. Sandhövel)
  • 1925: villa "Zonnehuis", Aldenhofpark 30 (met W. Sandhövel)
  • ca. 1925?: 'cottage' in Belvaux (Rochefort)[29]
  • ca. 1925?: woonwijkje bij staalfabriek in Bouchain (fr.)[29]
  • 1927: vrijstaand huis Villalaan 99, Vorst (Brussel)[30]
  • 1928: villa, Sint Lambertuslaan 21 (met W. Sandhövel)
  • 1928: Jeanne d'Arclyceum, Grote Gracht 74-76 (met W. Sandhövel)
  • 1928: kantoor Maastrichtsche Zinkwit Maatschappij, Ir. Rocourstraat 28, Eijsden (met W. Sandhövel)
  • 1929: tussenwoning François Stroobantstraat 34, Elsene (Brussel)[31]
  • 1930-31: parochiekerk en pastorie van Grand-Manil (Gembloers)[32]
  • 1931: hoekhuis Winston Churchilllaan 185, Ukkel (ambassade van Guatemala)[10]
  • 1936: dubbele villa te Ukkel[33]
  • 1938: villa Maarschalk Neylaan 35, Ukkel[34]
  • 1943: vrijstaand woonhuis Riddershofstedelaan 35, Ukkel[10]
  • zonder jaartal: Riddershofstedelaan 3-5, 7, 10, Ukkel[10]
  • zonder jaartal: Kamerdellelaan 14-16, Ukkel[10]
  • zonder jaartal: Sterrenkundigenstraat 7-9, Ukkel[10]
  • zonder jaartal: De Frélaan 27, 35, Ukkel[10]
  • zonder jaartal: Wolvendaellaan 129, Ukkel[10]
  • zonder jaartal: Delleurlaan 23-29, Watermaal-Bosvoorde[10]
  • zonder jaartal: 4 geschakelde herenhuizen, Sint-Andries (Brugge)[35]
  • Muntstraat 50 / hoek Grote Staat (1919/20)
    Muntstraat 50 / hoek Grote Staat (1919/20)
  • Villa Zonnehuis (1925, met W. Sandhövel)
    Villa Zonnehuis (1925, met W. Sandhövel)
  • Jeanne d'Arclyceum (1928; met W. Sandhövel)
    Jeanne d'Arclyceum (1928; met W. Sandhövel)
  • Sint-Theresiakerk Grand-Manil (1930/31)
    Sint-Theresiakerk Grand-Manil (1930/31)
Bronnen, noten en/of referenties
  • (fr) Schmitz, Marcel, 'L'esprit de la maison familiale. Interview de l'architecte Victor Marrès', in: La Maison, nr. 4 (juli 1945), pp. 118-122
  • Bisscheroux, N., S. Minis, W. van den Berg, F. Humblé (1997): Architectuurgids Maastricht 1895-1995. Stichting Topos & Gemeente Maastricht, Maastricht. ISBN 90-9010710-x (online tekst op toposmaastricht.com)
  • Gorissen, Adri (1991): Mathias Kemp. Een leven voor Limburg. Stichting Historische Reeks Maastricht, Maastricht (online tekst)
  • (fr) Regout, Guy M.H., & Norbert Regout (1966/1996): Généalogie de la famille Regout. Uitgave: Fondation Regout. Druk: Didier Mols
  • (fr) Schmitz, Marcel (1945): 'L'esprit de la maison familiale. Interview de l'architecte Victor Marrès', in: La Maison, nr. 4 (juli 1945), pp. 118-122
  • Archief Victor Marres, collectie foto's, manuscripten en losse aantekeningen in bezit van Thierry Marres te Brussel (kleinzoon van Victor Marres)
  1. ↑ In de database van Het Nieuwe Instituut wordt hij enkele malen verward met de kunsthistoricus ir. W. (Willy) Marres (1904-1981), die eveneens een opleiding tot architect had genoten, maar voornamelijk over de Limburgse schilderkunst publiceerde.[2][3]
  2. ↑ Aanvankelijk was men vooral betrokken bij de lakenindustrie. Vanaf 1641 waren de Marressen bierbrouwers en soms ook jeneverstokers te Maastricht. Er is ook een brouwerij geweest in Dordrecht, waar de familie wortels heeft liggen.[4]
  3. ↑ De school bevond zich op een binnenterrein tussen Herbenusstraat en Hoogfrankrijk, bereikbaar via de poortdoorgang in Herbenusstraat 39. Tot 1948 was het de Sint-Matthiasschool, een RK lagere school voor jongens, daarna Sint-Servaascollege, een RK middelbare handelsdagschool, vanaf 1967 MEAO. Het gebouw werd omstreeks 1990 afgebroken voor de bouw van de Charles Vos-cour.[25]
  1. ↑ Griet Meyfroots & Tom Verhofstadt, 'Geruisloos, onwaarneembaar en overvloedig. Hoe technische installaties in Bâtir worden belicht', in: Erfgoed Brussel, nr. 33, lente 2020, p. 75.
  2. ↑ Zoekterm "Marres", op hetnieuweinstituut.nl, geraadpleegd op 17 juli 2022.
  3. ↑ Zie ook 'Willy Marres', op marres.nl, geraadpleegd op 17 juli 2022.
  4. ↑ Zie website marres.nl.
  5. ↑ Bericht 'Inrigtingen welke gevaar, schade of hinder kunnen veroorzaken', in: Le Courrier de la Meuse, 30 oktober 1889, p. 3 (online tekst op Delpher, geraadpleegd op 17 juli 2022).
  6. ↑ Advertentie in Le Courrier de la Meuse, 14 september 1890, p. 5 (online tekst op Delpher, geraadpleegd op 17 juli 2022).
  7. ↑ Kort bericht in: Limburger Koerier, 20 april 1895, p. 3 (online tekst op Delpher, geraadpleegd 17 juli 2022).
  8. ↑ 'Constant Marres (1851-1916)', op marres.nl, geraadpleegd op 17 juli 2022.
  9. ↑ Gorissen (1991), pp. 19-20.
  10. ↑ a b c d e f g h i j (fr) Josée Georis, 'Courte bio Victor Marres', getypte lijst met biografische gegevens, archief Victor Marres.
  11. ↑ a b Regout/Regout (1996), pp. 94-99.
  12. ↑ Kennisgeving, in: Limburger Koerier, 19 juli 1919 (online tekst op Delpher, geraadpleegd op 18 juli 2022).
  13. ↑ a b Openbare aanbesteding, in: Limburger Koerier, 17 februari 1923, p. 10 (online tekst op Delpher, geraadpleegd op 17 juli 2022).
  14. ↑ 'CUYPg535 Stukken betreffende een geschil tussen de Bouwvereeniging St. Servatius en de architecten Marres en Sandhövel. 1927', op hetnieuweinstituut.nl, geraadpleegd op 15 juli 2022.
  15. ↑ 'Carnet familial – Familie berichten', in: Kroniek van de familie Regout / Chronique de la famille Regout, N°. 47 (december 2018), pp. 21-22 (online tekst).
  16. ↑ Zie archief Victor Marres.
  17. ↑ Advertentie Sociëteit Momus, in: Limburger Koerier, 9 augustus 1918. Geraadpleegd op Delpher, 15 juli 2022.
  18. ↑ a b (fr) P.-L. Flouque, 'Vers l'église nouvelle... Interview de M. Victor Marrès, architecte S.B.U.A.M.', in: Bâtir. Revue mensuelle illustrée d'architecture, d'art et de décoration, nr. 40, maart 1936, pp. 584-586 (online tekst)
  19. ↑ (fr) P.-L. Flouque, Principes esthétiques & constructifs de l'église rurale', in: Bâtir. Revue mensuelle illustrée d'architecture, d'art et de décoration, nr. 25, 15 december 1934, pp. 976-978 (online tekst)
  20. ↑ Zie o.a. 'Ruimtelijke Karakteristiek Bestemmingsplan Maastricht Zuid-West', op planviewer.nl, geraadpleegd op 15 juli 2022.
  21. ↑ 'Stedelijke concertzaal en muziekschool', in: Limburger Koerier, 16 november 1915. Geraadpleegd op Delpher, 15 juli 2022.
  22. ↑ 'Het nieuwe St. Mathiaspatronaat te Maastricht', in: Limburger Koerier, 15 mei 1916. Geraadpleegd op Delpher, 15 juli 2022.
  23. ↑ Aanbesteding in: Limburger Koerier, 13 juli 1917 (online tekst, geraadpleegd op Delpher, 15 juli 2022).
  24. ↑ Aanbesteding in: Limburger Koerier, 15 december 1919 (online tekst, geraadpleegd op 18 juli 2022).
  25. ↑ Zie 'Herbenusstraat', op forum.mestreechonline.nl, geraadpleegd op 9 augustus 2022.
  26. ↑ L'Emulation, 1927, pl. 33.
  27. ↑ 'Valkenburg. Plechtige inwijding Meisjesschool', in: Limburgsch Dagblad, 12 september 1923, p. 3 (online tekst op Delpher, geraadpleegd op 17 juli 2022).
  28. ↑ Schmidt (1945), p. 118.
  29. ↑ a b (fr) Victor Marres, 'Quelques observations au profit de l'Architecture moderne', in: Le Home, nr. 4-5 (april-mei 1926), pp. 29-33.
  30. ↑ 'Villalaan 99', op monument.heritage.brussels, geraadpleegd op 15 juli 2022.
  31. ↑ 'François Stroobantstraat 34', op monument.heritage.brussels, geraadpleegd op 15 juli 2022.
  32. ↑ (fr) 'Grand-Manil', op gembloux.be, geraadpleegd op 16 juli 2022.
  33. ↑ Schmidt (1945), p. 120.
  34. ↑ Schmidt (1945), p. 119.
  35. ↑ (fr) Joseph Paquay, 'Les besoins de logements en Belgique', in: La Maison, nr. 1, maart 1945, p. 9.