Gijselaarsbank

Kunstenaar

Willem Coenraad Brouwer

Jaar

1920

Materiaal

Baksteen en terracotta

Locatie

Rapenburg (Leiden), Leiden

Monumentstatus

Rijksmonument

Monumentnummer

515132

Portaal

Kunst & Cultuur

De Gijselaarsbank (ook wel Werkelozenbank) is een symmetrische zitbank aan de kop van de Rapenburg in Leiden. De bank stamt uit 1920 en is gebouwd ter ere van Nicolaas Charles de Gijselaar, die tussen 1910 en 1927 burgemeester van Leiden was. Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) trachtte hij tekorten aan voedsel, kleding en brandstoffen te verminderen en deze goederen eerlijk te verdelen.

Ontwerp

De bank werd ontworpen door de Nederlandse keramist en beeldhouwer Willem Coenraad Brouwer. Hij ontwierp een bank van baksteen en terracotta. De bank heeft achter de zitting een plantenbak met aan weerszijden een zuil. De zuilen hebben allebei een dakje. Er is beeldhouwwerk en expressief baksteengebruik toegepast. In de zuilen zijn twee symbolische figuren opgenomen. De linker met de tekst 'Rouw 1914' en de rechter met opgeheven handen en de tekst 'Herleving 1919'.^[1]

Geschiedenis

Het besluit om een zitbank te bouwen werd genomen in 1919.^[2] De zitbank werd gebouwd in opdracht van het Leidse comité "Huldeblijk de Gijselaar". De onthulling vond plaats op 23 april 1920.

In 1983 werd de bank tijdelijk verwijderd om in 1985 na uitvoerige discussie teruggeplaatst te worden na vernieuwing van de overkluizing tussen het Galgewater en het Rapenburg. Bij deze terugplaatsing is het baksteen grotendeels is vernieuwd.

Sinds 2000 is het object opgenomen als rijksmonument in het monumentenregister. In 2016 onderging de zitbank opnieuw een grote restauratie. Hierbij is het keramiek uitgenomen, gerepliceerd en later in het jaar teruggeplaatst.^[3]

Verwijzing

De uitdrukking hij heb z'n geld op de Gijselaarsbank is spottend gezegd iemand die helemaal geen geld meer heeft.^[bron?]

Foto's

tekst op het bankje
situering
achterkant
Midden burgemeester Gijselaar

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

Informatie over rijksmonumentnummer 515132
Voortbestaan van Gijselaarsbank Leiden onzeker (Digibron, 17 mei 1983)
Video met de onthulling van de bank

↑ De Tijd van Toen (Leidsch Dagblad, 3 februari 1992). Gearchiveerd op 8 juli 2018.
↑ Gemeente Leiden gunde in 1919 burgemeester De Gijselaar zijn verdiende eigen harde bank (Leidse Courant, 25 april 1984). Gearchiveerd op 8 juli 2018.
↑ Eerste fase restauratie Gijselaarsbank op de website van architectenbureau Veldman Rietbroek Smit

Mediabestanden